"Kartopu Dünya" dünyanın en aşırı buzul çağıydı. Yaklaşık 60 milyon yıl sürmüş ve 700 milyon yıldan daha uzun bir süre önce başlamıştır. Sturtian buzullaşması olarak da adlandırılan Kartopu Dünya, Kriyojeniyen jeolojik döneminde (720-635 milyon yıl önce) meydana gelen 2 büyük donmadan biriydi.
Kriyojeniyen'den önceki milyarlarca yıl boyunca gezegenimizdeki tek yaşam tek hücreli organizmalardı.
Sturtian buzullaşması sırasında buz tüm gezegeni kapladı — bunun kanıtları Namibya, Kuzey Amerika ve Avustralya gibi uzak yerlerdeki kayalarda görülebilir.
Ancak buzun nispeten kısa bir süre içinde tüm dünyaya yayılmasına tam olarak neyin sebep olduğu hala gizemini korumaktadır.
Journal of the Geological Society of London'da yayınlanan araştırma bu soruya bazı yanıtlar getirebilir.
İskoçya'daki 1,1 kilometre kalınlığındaki Port Askaig Formasyonu'nu oluşturan kaya katmanları 662 ila 720 milyon yıl önce oluşmuştur. Yeni araştırmanın yazarlarına göre bu oluşum, daha önce sıcak ve tropik bir ortamdan kartopu Dünya'ya geçişi göstermesi bakımından benzersiz bir çıkıntı içeriyor.
Kaya, Garvellachs (İskoç Galcesi'nde Garbh Eileaicha) adı verilen İskoç adalarında bulunuyor.
"Garvellachs'ta ortaya çıkan kaya katmanları küresel olarak benzersizdir. University College London'da (UCL) doktora adayı olan ilk yazar Elias Rugen, Sturtian buzullaşmasının akıl almaz soğuğu sırasında ortaya çıkan kayaların altında tropikal sularda oluşmuş 70 metre daha eski karbonat kayaları bulunduğunu belirtiyor. "Bu katmanlar, giderek soğuyan siyanobakteriyel yaşamın geliştiği tropikal bir deniz ortamını kaydediyor ve Dünya'da bir milyar yıl kadar süren ılıman iklimin sonunu işaret ediyor.
"Dünyanın pek çok bölgesinde bu olağanüstü geçiş gözden kaçıyor çünkü eski buzullar alttaki kayaları kazıyıp aşındırmış, ancak İskoçya'da bir mucize eseri bu geçiş görülebiliyor."
Rugen ve meslektaşları Port Askaig ve daha eski Garbh Eileach oluşumlarından kumtaşındaki zirkon minerallerini analiz etti. Bu mineraller uranyum içerdikleri için radyometrik tarihleme kullanılarak tarihlendirilebilir.
Kriyojeniyen'den kısa bir süre sonra yaşam gelişti.
UCL'de profesör olan kıdemli yazar Graham Shields, "Buzun geri çekilmesi felaket olurdu," diye açıklıyor. "Yaşam on milyonlarca yıllık derin dondurucuya alışmıştı. Dünya ısınır ısınmaz, tüm yaşam uyum sağlamak için bir silahlanma yarışına girmek zorunda kalacaktı. Hayatta kalanlar ise tüm hayvanların atalarıydı."