Araştırmacılar İspanya'nın kuzeyinde son derece ilgi çekici bir buluntuyla karşılaştılar: Yaklaşık 2.000 yıl öncesine, Demir Çağı'na kadar uzanan ve üzerinde dört satırlık garip semboller bulunan bronz bir el.
Yeni bir çalışma, bu antik kitabenin eski Paleohispanik dillerle ilişkili olduğunu ve günümüz İspanya'sında Baskça olarak gelişen dilin bir parçası olabileceğini öne sürüyor.
Elin yapıldığı dönemde bölgede Vascones adında bir kabilenin yaşadığı bilinmektedir – bu kabile geride çok az yazı örneği bırakmıştır ve bu da onların okuma yazma bilmedikleri varsayımına yol açmıştır. Bu el durumun böyle olmayabileceğini gösteriyor.
Araştırmacılar yayınladıkları makalede, "Detaylı dilbilimsel analiz, yazının köklerini modern Bask diliyle paylaşan Paleohispanik'in grafik bir alt sistemini temsil ettiğini ve Vaskonik epigrafinin ilk örneğini oluşturduğunu göstermektedir" diye yazıyor.
Yazının yönü, objedeki küçük bir deliğin konumu ve keşfedildiği yer, bir binanın girişine asılmış olabileceğini gösteriyor.
Bu yazı, çizgileri oluşturmak için sgraffito tekniği kullanılarak yazılmış ve bunu daha sonra daha büyük delikli noktalar takip etmiştir. Hangi aletlerin kullanıldığı net değil, ancak araştırmacılar burin gibi keskin bir demir aletin bunlardan biri olabileceğini düşünüyor.
Tanımlanabilen kelimelere ve diğer eserlerle yapılan karşılaştırmalara dayanarak, araştırmacılar dilin "farklı bir alt sistem" içerdiğini düşünüyor. Metni tam olarak tercüme etmek mümkün olmasa da, araştırmacılar modern Baskça ile bazı ilginç paralellikler buldular.
Araştırmacıların kurduğu en önemli bağlantılardan biri, eldeki ilk kelime olan sorioneku ile Baskçada iyi şans anlamına gelen zorioneko kelimesi arasında. Bu da hem elin mesajının anlamına hem de Baskça ile olan bağlantılarına işaret ediyor.
Araştırmacılar, "Bir ev binasının girişinde bulunan bu eserin üzerindeki metin, apotropaik, yani iyi şans dileyen bir simge olarak yorumlanıyor" diye yazıyor.
Araştırmacılara göre, elin bir tür ritüel ya da kültürel önemi olması mümkün. Örneğin Antik İberyalıların esirlerinin sağ ellerini kestikleri söylenir – ancak sağ el olmasına rağmen sembolün kullanımı daha iyi huylu görünüyor.
Vasconic ve İberya bölgelerinde açık bir sağ elin arkasını gösteren birkaç Demir Çağı eseri keşfedildi ve Zafar'da (Yemen) bulunan benzer bir zaman dilimine ait daha gerçekçi bir eser de ilginç bir benzerlik taşıyor.
Ekip, harf boyutlarındaki farklılıkların ve harflerin vuruşlarındaki bazı tutarsızlıkların, yazıya oldukça dikkatsiz ve plansız bir yaklaşım olduğunu gösterdiğini söylüyor. Ayrıca, bronz bölgede yaygın olarak kullanılan bir malzeme olduğundan, araştırmacılar yazının bulunduğu yerde işlenmiş olabileceğini düşünüyor.
Bulunduğu yerin adıyla anılan Irulegi'nin Eli ve Vasconlar hakkında – özellikle de Romalılar gelmeden önce var olan bir yazı dili açısından – bize neler söyleyebileceği konusundaki araştırmalar devam ediyor.
Araştırmacılar, "Burada sunulan yeni yazıt, antik Vasconların en azından bir dereceye kadar yazıyı bildiklerine ve kullandıklarına dair artan farkındalığa destek sağlıyor" diye yazıyor.
