Dinozorların kitlesel yok oluş hikayesi ünlüdür. Ancak geride kalan dinozorların hikayesi daha az bilinir. Diğer tüm dinozorların nesli tükenirken kuşların hayatta kalmasını sağlayan şey neydi? 201 milyon yıl önce Jura Dönemi'nin başlangıcında dinozorlar hayvanlar aleminin beklenmedik liderleri oldu. Birçok türü vardı ve her biri besin zincirindeki en iyi etobur ve en iyi otoburlardı.
Dinozordan Kuşun Ortaya Çıkışı
Kuşlar, teropod adı verilen et yiyen dinozordan evrimleşmiştir. T. rex yani Tiranozor rex'in ait olduğu gruptur ancak kuşlar T. rex gibi büyük olanlardan değil, küçük teropodlardan evrimleşmiştir.
En eski kuş fosilleri yaklaşık 150 milyon yıllıktır. Bu antik kuşlar, küçük, tüylü dinozorlara oldukça benziyordu ve birçok ortak noktaları vardı. Ağızlarında hala keskin dişler vardı. Ancak kuşlar zamanla dişlerini kaybettiler ve gaga çıkardılar. Dişlek bir serçeyi hayal edin.
Dinozor Egemenliğinin Sonu: Kretase Yok Oluşu
66 milyon yıl önce 10 km genişlikte bir göktaşı bugünkü Yucatán Yarımadası'na çarptı ve Dünya tarihindeki beşinci kitlesel yok oluşu tetikledi. Kretase Dönemi'nin sonundan beri bilinen türlerin %75'inden fazlası bir sonraki Paleojen dönemine ulaşamadı. İkisi arasındaki jeolojik kopuşa K-Pg sınırı denir ve felaketten kurtulan tek dinozor gagalı kuşlardı.
140 milyon yıl egemen canlı olduktan sonra devasa bir meteor çarpması ve devasa volkanik patlamaların çevrede yol açtığı büyük değişiklikler sonucu dinozorların soyu aniden sona erdi. Çoğu dinozor yok olurken geride yalnız kuşlar kaldı.
Sonraki 66 milyon yıl boyunca, kuşlar birçok farklı habitatta yaşamalarını sağlayan birçok şekilde evrimleştiler. Bugün en az 11.000 kuş türü var.
Fakat soyu tükenmiş dinozorla bu kadar yakın bir ilişkiye sahipken, kuşlar nasıl oldu da hayatta kalan tek dinozor oldu? Yanıt birçok etkenin birleşiminde yatıyor: Tıpkı küçük olmaları, birçok farklı yiyeceği yiyebilmeleri ve uçabilmeleri gibi.
Kuşların Dinozorlara Üstün Gelmesi
Dinozorlar, yüz milyonlarca yıldır karada egemen hayvanlar oldular. Ancak 66 milyon yıl önce bir asteroit Dünya'ya çarptı. Toz bulutları gökyüzünü doldurdu ve güneş ışığını engelledi. Hava çok daha soğudu. Bitkiler öldü ve dondurucu soğuk ve karanlıkta yenileri çıkmadı. Bu kötü koşullara büyük volkanik patlamalar da eklendi.
Çoğu dinozor yok olmuştu ancak bir grup hayatta kaldı. Bunlar çoğumuzun kuş olarak bildiği kuş dinozorlardır. Yaşayan tüm kuşların gagası dişsizdir ancak her zaman böyle değildi. İlk kuş olan 150 milyon yaşındaki Archaeopteryx'in dişleri vardı. Archaeopteryx'ten sonra on milyonlarca yıl boyunca dişli kuşlar dinozor akrabalarıyla birlikte gelişti ve bu dişli kuşlardan bazıları sonunda dişlerini kaybedip dişsiz gagalarıyla beslenmeye başladılar.
Peki, Neden Hayatta Kalan Tek Dinozor Kuşlardı?
Üç ana nedeni var.
Öncelikle tüm dinozor kuşlar hayatta kalmadı, yalnız küçük bir grup başarılı oldu. Tüm dişli kuşları kapsayan Enantiornithes yok oldu. Ancak ördek benzeri dişsiz gagalı kuşlardan Vegavis'de yok olmuştu.
Hayatta kalan çoğu kuş küçüktü. Dinozorların kitlesel yok oluşundan sağ kurtulan kuşlar bir ördekten büyük değildir. Küçük canlılar daha hızlı ürer. Bu durum yeni koşullara daha hızlı adapte olmalarını sağlar. Kuşlar yeni Dünya'ya daha büyük dinozor ve diğer hayvanlardan hızlı adapte oldular. Kuşların küçük olmaları onlara bir avantaj daha sağladı: Büyük hayvanlar kadar yemeye ihtiyaçları yoktu. Yararlıydı çünkü yiyecek bulmak zordu.
Kuşların hayatta kalmasının ikinci nedeni hemen her şeyi yemeleridir. Kuşlar, tohumlar, meyveler, böcekler ve hatta balıklar dahil birçok farklı şeyi yer. Bu özellikleri farklı gaga şekilleri sayesindedir. Yaklaşık 80 milyon yıl önceden başlayarak giderek daha fazla gaga şekli ortaya çıktı.
Kuşların dinozor yok oluşunda hayatta kalmasının üçüncü nedeni uçabilmeleri. Uçmak, uzun mesafeler kat etmek için yürümekten veya koşmaktan daha az enerji gerektirir. Kötü koşullardan kolayca kaçıp yeni besin kaynakları ve yaşamak için daha güvenli yerler bulabildiler.
Bugün kuşlar son derece başarılı bir hayvan grubu. En az 11.000 farklı türü var. Ne kadar çeşitli olduklarını anlamak için penguen, serçe ve kartalların ne kadar farklı olduğuna bakabilirsiniz. Kuşlar gezegenin her yerinde var. Buzlu Antarktika'dan tropik yağmur ormanlarına dek tüm kıtalarda ve ortamlarda yaşıyorlar. Dağların tepesinde süzülen, kurak çöllerde hayatta kalan ve hatta denizde yüzen inanılmaz canlılardır.