Balkan ülkesi Moldova, Avrupa'nın kuzeydoğu ucunda yer alıyor. Başkenti ülkenin güney-orta kesiminde bulunan Kişinev'dir. Eskiden Besarabya olarak bilinen bu bölge 1812 yılında Osmanlı İmparatorluğu sultanı tarafından Rusya'ya kaybedilene dek Romen Moldovya Prensliği'nin ayrılmaz bir parçasıydı. Moldova, kuzeyde Ukrayna, doğu ve güneyde Romanya ile komşu. Cumhuriyetin büyük kısmı kıvrımlı Prut ve Dniester nehirleri arasında yer alıyor.
Moldova Hakkında Bilgiler
- Resmi adı: Moldova Cumhuriyeti (Republica Moldovenească)
- Başkenti: Kişinev
- Nüfusu: 4 milyon (2019)
- Resmi diller: Moldovaca (Rumence)
- Para birimi: Moldova Leyi (MDL)
- Yönetim şekli: Temsili Demokratik Cumhuriyet
- Yüz ölçümü: 33.846 km²
- En yüksek noktası: Dealul Bălănești tepesi, 429 metre
Moldova'nın Tarihi
Besarabya, I. Dünya Savaşı'nda Büyük Romanya'nın parçası oluncaya kadar Rus İmparatorluğu'nun eyaleti olarak kaldı. Besarabya'nın kökleri MÖ 1. yüzyıla uzanır. Bu dönemde Roma İmparatorluğu tarafından Daçya bölgesine dahil edildi. Topraklar sıkça barbar işgaline uğradı ve daha sonra Galiçya prensesleri ile Ruslar arasında el değiştirdi. 1241 ila 1300 arasında Tatar kölesi oldular. Ardından Osmanlı ülkeyi iki sancağa ayırdı ancak birkaç yüzyıl sonra Ruslara kaptırdı. Moldovalılar bu savaşta Ruslarla bir olup Osmanlı'ya ihanet etti.
II. Dünya Savaşı'yla birlikte ülke tekrar Rusların eline geçti. Moldova Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti adıyla Ukrayna bölgesine katıldı. Sovyetlerin 1991'de çökmesiyle ülke Moldova adını alarak bağımsız oldu ve 1992'de Birleşmiş Milletler'e katıldı.
Moldova'da Transdinyester adında ayrılıkçı bir bölge yer alır. Ülke endüstrisinin büyük kısmı 1990'a kadar burada kurulduğundan yerleşimciler bağımsızlıklarını ilan ederek sivil savaşa neden olmuştur. 1992'de ateşkes ilan edilmesine rağmen Transdinyester ile Moldova arasındaki gerginlikler devam ediyor ve Rus askerler hala bölgeyi korumakta. Transdinyester aynı zamanda ülke elektriğinin ana kaynağı. Elektrik geçmişte birçok kez kapatıldı. Ülke hala barışı sağlamaya çalışıyor.
Moldova'daki Etnik Gruplar
Moldova nüfusunun yaklaşık dörtte üçü yerli Moldovalılardan oluşuyor. Ukraynalılar, Ruslar, Gagavuzlar, Romanlar (Çingeneler) ve Bulgarların nispeten daha az bir nüfusu var. En büyük azınlık grubu Ukraynalılar oluşturuyor. Yüzyıllardır orada olanlar dışında Sovyet kontrolünde gelenler var.
Rus nüfusu genellikle devlet memuru ve işçilerden oluşmaktadır. Bölgeye emperyalist Rusya ve Sovyetler döneminde ayak bastılar. Büyük oranda kırsal kesim insanları olan Gagavuzlar ise 18. yüzyıldan beri Bucak Ovası'nda yaşıyor. Bulgarlar da çoğunlukla kırsaldır ve 18. yüzyılın sonunda yerleştikleri güney bölgelerinde yaşarlar. Moldova vatandaşlarının sadece küçük bir yüzdesi kendilerini Çingene olarak tanımlar.
Moldova'nın Resmi Dili ve Diğer Diller
Moldovaca (Romence ile aynıdır), anayasada ülkenin resmi dili olarak belirlendi. Rus İmparatorluğu ve Sovyetler Birliği dönemlerinde, Moldovya dili Kiril alfabesi ile yazılmıştır. Sovyet bilginler başta politik nedenlerden dolayı bu dilin Daco-Romen'den farklı, bağımsız bir Romen dili olduğunu belirttiler. Aslında, Daco-Romen ile Moldovaca neredeyse aynıdır ve ikisi arasındaki farklar fonetik ve kelime dağarcığı ile sınırlıdır.
1989'da dilin yazımı Latin alfabesiyle değiştirildi ve dilin Romence mi yoksa Moldova dili mi olması gerektiği konusunda yoğun tartışma başladı. 21. yüzyılın ilk on yılının ortasına kadar taraflar Moldovya dili ile Romence'nin aslında aynı dil olduğu konusunda uzlaşmaya vardılar. Bu karar ülkenin ulusal mottosunda Limba Noastra-i o Comoar, "Dilimiz Bir Hazinedir" ifadesiyle vurgulanır.
Moldova'nın bazı etnik toplulukları dillerini koruyor. Rusça halk arasında ikinci dil olarak görülüyor. Moldova devleti, Romence, Rusça ve Ukraynaca gibi ülke sınırları dahilinde konuşulan diğer dilleri koruma, geliştirme ve kullanma hakkını onayladı. Gagavuzca, Gagavuz otonom bölgesinin resmi dili. Gagavuz dili Türkçe kökenli olmasına rağmen önce Kiril alfabesiyle yazılmaya başlandı. Ardından 1989'da Latin alfabesine geçti.
Moldova'daki Dinler
Sovyet egemenliği döneminde kiliselerin halk yaşamındaki etkisi Sovyetler Birliği Komünist Partisi (CPSU) tarafından uygulanan dini politika ile sınırlandırılmıştı. Kilise ve devlet ayrıldı, kiliseler eğitimden dışlandı ve ateist propaganda artırıldı. Ancak Sovyetler Birliği'nin çöküşünden bu yana bütün kiliseler tekrar yeniden canlandı.
Moldova'da Rus, Gagavuz ve Ukraynalıların ezici çoğunluğu Doğu Ortodoks Hristiyanlarıdır. Başka Hristiyanlar ile ufak Müslüman ve Yahudi toplulukları da var. Yahudiler ezici çoğunlukta kentte yaşıyor ve özellikle 1800'den sonra topraklara giriş yapmaya başladılar. Ne var ki sayıları savaşlar, pogromlar, Yahudi Soykırımı ve göç ile büyük ölçüde azaldı. Tüm halkın onda birinden daha azı bir dine inanmıyor.
Moldova Ekonomisi
Komünist zamanda ülkede çok çeşitli bir ekonomi kuruldu. Tarım modernize edildi, ulaştırma ve inşaat sanayi elden geçirildi. Bağımsızlığın ardından ülke kademeli olarak piyasa ekonomisine geçmeye başladı. Bu geçiş yolsuzluk, yabancı yatırım eksikliği ve diğer ekonomik baskılar nedeniyle yavaş ve düzensiz olmuştur. Moldova 21. yüzyılın başlarından bu yana Avrupa'nın en fakir ülkesidir.
Moldova İklimi ve Doğal Yaşamı
Moldova'nın iklimi nispeten ılık bir kış, kayda değer sıcaklık dalgalanmaları ve güneyde uzun kuraklıklar ile biliniyor. Sıcak ve ılımlı bir karasal iklime sahip. Ortalama yıllık sıcaklık kuzeyde yaklaşık 8°C, güneyde ise 10°C'dir. Temmuzları ise sırasıyla 19 ve 23 derece olur. Ülke yıl boyunca en düşük -36 en yüksek 41 dereceyi görür.
Orta ve kuzey bölgeleri büyük oranda ormandır. Tüm sınır dahilinde 1500 tür bitki yetişiyor. Codri Tepeleri 3000 kilometrekare alanı kaplar. Ihlamur, akçaağaç, yabani armut ve yabani kiraz gibi bitkileri var. 19. yüzyılda yapılan yoğun ormansızlaştırma yer yer çölleşmeye neden oldu.
Moldova Cumhuriyeti'nin hayvan hayatı sınırların küçüklüğüne rağmen zengin. Memeliler arasında yaban domuzu, kurtlar, porsuklar, yaban kedileri, kakımlar, martinler ve pelikanlar var. Karaca, tavşan, tilki ve misk sıçanı ticari öneme sahip. Sibirya geyikleri, nadas geyiği ve benekli geyik de bölgeye getirildi ve şimdi yaygınlar.
Moldova Hakkında Sık Sorulanlar
Moldova Nedir?
Moldova, Doğu Avrupa'da yer alan, batıda Romanya ve doğuda Ukrayna ile sınırlanan, denize kıyısı olmayan bir ülkedir. İnişli çıkışlı tepeleri, üzüm bağları ve şarap üretimi ile bilinir. Moldova'nın başkenti Kişinev'dir.
Moldova'nın nüfusu ne kadardır?
2021 yılı itibariyle Moldova'nın nüfusu yaklaşık 2,6 milyon kişidir.
Moldova'nın coğrafyası nasıldır?
Moldova, toplam 33.000 kilometrekarenin biraz üzerinde bir alana sahip nispeten küçük bir ülkedir. Manzara, inişli çıkışlı tepeler ve verimli ovalarla karakterize edilir ve ülke birçok üzüm bağı ve meyve bahçesine ev sahipliği yapar.
Moldova'da iklim nasıldır?
Moldova'da iklim, soğuk kışlar ve ılık yazlar ile karasaldır. Ülke yıl boyunca ılımlı miktarda yağış alır.
Moldova ne ile tanınır?
Moldova, ülke genelinde bulunan birçok üzüm bağı ve şarap imalathanesi ile şarap üretimi ile bilinir. Başkent Kişinev aynı zamanda gece hayatı ve müzeler, tiyatrolar ve sanat galerileri gibi kültürel cazibe merkezleriyle de bilinir. Moldova'daki diğer popüler turistik yerler arasında Soroca'nın ortaçağ kalesi, Orheiul Vechi manastırları ve Lalova köyü çevresindeki doğal kırsal alanlar yer almaktadır.