Ay keşiflerinin pek bilinmeyen ama kesinlikle gerekli görevlerinden biriyle uğraşan NASA ve SpaceX, astronotları Artemis'ten Starship İnsan İniş Sistemine (HLS) aktarmak için kullanılacak kenetlenme mekanizmasını yoğun bir şekilde test ediyor.
Uzay aracı tasarlamak ve inşa etmek, iki aracın birbirine nasıl kenetleneceği gibi çoğu insanın düşünmediği ayrıntılara dikkat etmeyi gerektirir. Bu, mürettebatı ve kargoyu bir araçtan diğerine taşımak için çok temel bir sorundur, ancak cevabı zor olabilir.
Aslında, 1950'lerin eski bilimkurgu filmlerine ve öngörülü belgesellerine bakarsanız, astronotların uzay giysileri içinde bir araçtan inip diğerine geçtiğini görmek yaygındı. Eğer bir kenetlenme söz konusuysa, sanatçılar genellikle astronotları Dünya'daki eşdeğerleri bir iskeledeymiş gibi halatlarla gemileri yerine çekerken gösteriyorlardı.
ABD Hava Kuvvetleri'nin 1960'lardaki hiç uçmayan İnsanlı Yörünge Laboratuvarı programında bile astronotlar Gemini kapsülünden laboratuvara uzay yürüyüşleriyle aktarılıyordu.
Günümüzde kenetlenme hem mürettebatlı hem de robotik araçlar için rutin bir işlemdir, ancak NASA'nın Ay'da kalıcı bir insan varlığı oluşturmaya yönelik Artemis programına kendini adamış olması nedeniyle kenetlenme teknolojisinin de zamanla birlikte gelişmesi gerekmektedir. Özellikle de Artemis III görevinden itibaren astronotların Orion kapsülünden HLS iniş aracına geçip tekrar geri dönebilmeleri için yeni bir mekanizmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
Bunun için NASA ve SpaceX, Dragon 2 kapsülünün Uluslararası Uzay İstasyonu (UUİ) ile kenetlenmesinde kullanılan mekanizmayı temel alan yeni bir kenetlenme mekanizması geliştirdi. Bu, her iki uzay aracına da takılan iki halka benzeri bağlantıdan oluşuyor. Neredeyse aynıdırlar, ancak yine de birbirlerine bağlanıp mühürlenebilirler. Mühürlendikten sonra, bir araçtan diğerine güç ve veri aktarımı da yapabilirler.
Mekanizma iki halkadan oluşmaktadır. Bir iç halka yumuşak kenetlenme için kullanılır. Kenetlenme manevrası sırasında uzay araçlarından biri pasif hedef olurken diğeri aktif kenetlenmeyi gerçekleştirir. Aktif araç yumuşak yakalama halkasını bir dizi altı aktüatör payandası üzerinde uzatır. Bunlar, aktif geminin tutumunu değiştirmeden halkanın pasif yakalama mekanizmasıyla hizalanacak şekilde konumlandırılmasını sağlar.
Yumuşak yakalama halkaları temas ettiğinde mandallar devreye girer. Aktüatör payandaları iki gemiyi aynı hizaya getirir ve onları birbirine çeker. Ardından sert yakalama halkasının mandalları devreye girer ve kilitlenir.
Her şeyin planlandığı gibi çalıştığından emin olmak için NASA ve SpaceX bilgisayar modellerini çalıştırdı ve 10 gün boyunca NASA'nın Houston, Teksas'taki Johnson Uzay Merkezi'nde pratik testler yapıldı. Bu testler, kenetlenme mekanizmasının tam boyutlu versiyonları kullanılarak farklı açı ve hızlarda 200'den fazla olası kenetlenme senaryosunu içeriyordu.
NASA şu ana kadar mekanizmanın testi geçtiğini ve 2026'da Artemis III'ün fırlatılması öncesinde resmi sertifikasyon yolunda ilerlediğini açıkladı.
