Son zamanların en büyük dahilerinden Elon Musk Tesla ve Space X ile hem elektrikli arabalar hem de özel uzay uçuşlarında devrim yarattı. Musk şimdi Neuralink şirketi ile aynı başarıyı zihin-makine arayüzleri ile elde etmeyi amaçlıyor. Peki Neuralink nedir, nasıl çalışır, hangi hastalıkları tedavi eder ve riskleri nelerdir? Elon Musk'ın Neuralink'i kurmasının ardında yapay zekanın bir gün insan ırkına üstün gelebileceği gerçeği var. Musk bu korkusunu sık sık dile getiriyor.
Neuralink Nedir?
Neuralink ile insanların sadece zihinlerini kullanarak makineleri ve robotları yönetmesi amaçlanıyor. Musk ve ekibi Temmuz 2019'da beyne yerleştirilen ultra ince "ipler" tasarladı. Neuralink ameliyatı oldukça hassas. Şirket bu amaca özel bir robot dahi üretti. Robot tüm operasyonu bir beyin cerrahının denetiminde sürdürüyor. Operasyon, çipe bağlı tellerin beyne doğru "dikilmesini" ele alıyor.
Neuralink 2016'da kuruldu. Elon Musk'ın Neuralink projesinin temelinde yapay zekanın kontrolden çıkmasını önlemek var. Daha doğrusu, Musk böyle bir günün gelebileceğinden emin ve bu nedenle insanlara daha fazla "bant genişliği" sunmayı amaçlıyor. Bu bant genişliği, insanlara makinelerle mücadele edebildiği bir dünya sunacak.
Şirket zaman içerisinde bu ilk fikre paralel biraz daha farklı bir yol izlemeye başladı. Neuralink son zamanlarda insan beyniyle ilgili bozuklukları ve hastalıkları iyileştirmeye çalışıyor.
Neuralink'in Çalışma Sistemi
Beynin bazı önemli noktalarına yerleştirilen 4 mm karelik N1 çipi tüm görevi üstlenmekte. Bu çip, insan saçından ince tellere sahip. Teller, çipin, insan beynindeki sinyalleri tespit etmesini sağlıyor. Zihinsel hastalıkları ve beyinle ilgili bozuklukları düzeltmek için çip kendi özel sinyalini beyne gönderiyor. Neuralink'e göre N1, 1000 farklı beyin hücresiyle iletişim kurmakta. Bir insana 10 adet N1 çipi implante edilebiliyor.
Beyin hareketli bir parça olduğundan tellerin beyne yerleştirilmesi ancak robotlar tarafından yapılabilir.
Elbette tüm her şey çiple sonlanmıyor. Çip sürecin zor kısmı. Dışarıda kulak kısmına takılan bir cihaz daha var. İşitme cihazı gibi düşünülebilir. Cihaz pille çalışıyor ve Bluetooth özelliği bulunuyor. Böylece beyne implante edilen çipe kablosuz olarak bağlanıyor.
Hayvanlar üzerinde yapılan testlerde ilk çipler geleneksel nöroşirürji yöntemiyle implante edildi. İnsanlar için de bu geçerli olabilir. Ancak nihai amaç çiplerin robot cerrahların açtığı küçük kesiklerden acısız şekilde ve güvenle beyne yerleştirilmesi olacak.
Neuralink ile Tedavi Edilebilecek Hastalıklar
Epilepsi ve Parkinson hastalığı gibi beynin vücuttaki sinirlerle normal şekilde iletişim kuramadığı nörolojik hastalıklar Neuralink çipleriyle tedavi edebilecek. Buna parapleji ve kuadripleji gibi spinal sinir hasarlarından doğan farklı hastalıklar dahil. Hatta ilk insan hastalar bu iki rahatsızlıktan seçilecek.
Elon Musk ilk Neuralink implantını 28 Ağustos 2020'de halka sergiledi. Neuralink'in beyin-bilgisayar arayüzü bir domuza entegre edildi. Şirket cihazın bir prototipini de sergiledi. Musk ayrıca nöronların elektrotlara cevap verdiği bir video gösterdi.
Çipin Neden Beynin İçinde Olması Gerekiyor?
Beyne yerleştirilen çip fikrinin bazı endişeler doğurması normal. İnsanlar, Neuralink'in neden beyne yerleştirilmesi gerektiğini sorguluyor. 60 mikrondan daha uzak bir mesafede nöronlardan doğan sinyalleri yakalamak şu anda mümkün değil (1 mikron = 0,001 mm). Ancak teknoloji geliştikçe bir gün bu impulsları belki de kafatasının dışından algılamak mümkün olacak.
Neurolink çipleri hem nöron sinyallerini okuyabiliyor hem de insana ne yapması gerektiğini söyleyen yeni sinyaller yazabiliyor.
Neuralink'in Nihai Amaçları
İnsan beynine cerrahi olarak yerleştirilebilecek yeni implantlar üretmek: İlginçtir ki bu teknoloji zaten var. Görme engelli hastaların, nörolojik hastalıkları olanların ve diğer rahatsızlıkların tedavisine yardımcı olmak için farklı beyin implantları kullanılıyor ve bazen şaşırtıcı başarılar elde ediliyor. Ancak bu implantlar büyük ölçüde özerkler. Yani insanlar çiplerle etkileşime girmiyor veya çipler kimseye fazladan yetenekler kazandırmıyor. Neuralink bu noktada daha hırslı. Şirket daha iyi sinir bağları yani beyne entegre olacak ağlar oluşturmakla meşgul.
İnsanların çevrelerindeki cihazlarla zihinsel olarak etkileşime girmesine izin vermek: Bunlara "BCI" yani beyin-bilgisayar arayüzü deniyor. Buna en çok yaklaştığımız nokta gelişmiş biyonik protezlerdir. Biyonikler beyin sinyallerini yorumlayabiliyor ve insanlara sınırlı kol ve bacak hareketleri sunuyor. Bir sonraki adım bu teknolojiyi harici yazılımla çalışabilen implantlara bağlamak olacak. Neuralink tam olarak bunu yapan giyilebilir cihazlar üretmek istiyor. Beyin implantı bu işin ilk adımı.
İnsanların çip aracılığıyla veri toplamasına izin vermek: Başka bir deyişle Neuralink, insanın bilgi depolama ve işleme gücünü artırabilen çipler tasarlamak istiyor. Buna henüz yakın değiliz ancak Neuralink'in nihai amacı bu arayüz teknolojisine ulaşmak.
Tıbbi alanda daha fazla yaralanmanın tedavi edilmesine yardımcı olmak: Mevcut beyin implantı projelerinin çoğunun nasıl engelli insanların iyileşmesine odaklandığından bahsetmiştik. Neuralink şu anda teknolojisini bu yönde geliştiriyor. 2075 yılındaki Yapay Zeka Savaşı'na dek büyük ilerlemeler kaydedilmek zorunda.
Neuralink'in Riskleri
Beyin-bilgisayar arayüzü hala araştırma ve geliştirme aşamasında olan bir teknoloji. Burada dikkat edilmesi gereken çok sayıda faktör var. Örneğin, beyne yerleştirilen çipteki elektrotlarda bulunan dişlerin yeterince esnek olması beyin dokusuna verilen zararı azaltmak için şart. Benzer şekilde, insan bağışıklık sisteminin Neuralink çipine ne tür tepkiler vereceğini insanlı deneyler yapmadan bilmek zor.
Ancak Elon Musk'a göre çipin implantı bir lazer göz ameliyatı kadar güvenli olacak. Görünüşe göre Amerika Birleşik Devletleri'nin Sağlık Bakanlığı'na bağlı FDA bürosu da aynı fikirde. FDA 1 Eylül 2020'de Neuralink cihazına onay belgesi verdi.
Bu noktada geriye tek bir önemli nokta kalıyor: N1'in beynimizden topladığı verilere ne olacak? Bu çip, bir kişinin düşüncelerini, eylemlerini ve duygularını takip ediyorsa, bunun gelecekteki sonuçları bir distopya mı olacak?
Neuralink Ne Zaman Hayata Geçecek?
Elon Musk'ın açıklamasına göre ilk Neuralink çipi bir insana 2020 yılı içerisinde takılabilir. CEO Max Hodak ilk hastaların kuadriplejili (quadriplegia) kişilerden seçileceğini belirtiyor. Bu hastalık omurilik yaralanmasından kaynaklanır. Böyle bir hastanın iyileşebilmesi için dört N1 çipi takılması gerek. Bu çipler toplamda 4000 nöronla iletişim kuracak. Bu sayede felçli bir hastanın hareket edebilmesi sağlanacak.
Elon Musk insan ırkının hayatta kalmasının yapay zekalı "cyborg"larla aynı ortamda yaşayabilmesine bağlı olduğuna inanıyor. Neuralink, dünyada bunun bilinen ilk gerçek adımı. Dolayısıyla yararları, insanların sağlık engellerini kaldırmaktan daha fazla olacak.
Neuralink'in Başka Örnekleri Var mı?
Neuralink her ne kadar birçok yönden benzersiz olsa da bilim adamları halihazırda hem beyin aktivitesini yorumlayabilen hem de beyindeki nöronları uyarabilen cihazlar ürettiler. Bu teknolojinin en unutulmaz anlarından biri 2012 yılında gerçekleşti ve felçli hastaların robotik bir kolu kontrol edebildiği görüldü. Musk ise 2019'da bir maymunun zihnini kullanarak bir bilgisayarı kontrol etmesini sağladı.
Neuralink Hakkında Sık Sorulanlar
Neuralink'in teknolojisinin arkasındaki bilimsel prensip nedir?
Neuralink'in teknolojisi, beyne yerleştirilen elektrotlar kullanılarak beyinden gelen sinyallerin kaydedilmesi ve çözülmesi prensibine dayanmaktadır. Bu sinyaller bilgisayarları, makineleri veya diğer cihazları kontrol etmek için kullanılabilir.
Neuralink'in teknolojisi nasıl çalışır?
Neuralink'in teknolojisi, nöronlardan gelen elektrik sinyallerini tespit edip kaydedebilen küçük elektrotların beyne implante edilmesini içerir. Bu sinyaller daha sonra beynin faaliyetlerini ve niyetlerini anlamak için yapay zeka algoritmaları kullanılarak analiz edilebilir ve çözülebilir.
Neuralink'in teknolojisinin çözüm olabileceği hastalıklar nelerdir?
Neuralink'in teknolojisi, felçli insanlara iletişim ve hareket kabiliyetini geri kazandırmak, insanların makineleri ve bilgisayarları doğrudan düşünceleriyle kontrol etmelerini sağlamak ve epilepsi, Parkinson hastalığı ve depresyon gibi nörolojik bozuklukları tedavi etmek de dahil olmak üzere birçok potansiyel uygulamaya sahiptir.
Neuralink'in teknolojisini geliştirirken karşılaşılan teknik zorluklar nelerdir?
Neuralink teknolojisinin geliştirilmesindeki teknik zorluklardan bazıları, yüksek yoğunluklu ve uzun ömürlü implante edilebilir elektrotlar geliştirmek, sinyal kaydı ve kod çözmenin güvenilirliğini ve doğruluğunu artırmak ve implantın enfeksiyon ve reddedilme riskini en aza indirmektir.
Kaynaklar:
- Neuralink; Musk, Elon (August 2, 2019). "An integrated brain-machine interface platform with thousands of channels". bioRxiv: 703801. doi:10.1101/703801. (whitepaper)