Hıyarcıklı veba kulağa geçmişte kalmış bir hastalık gibi gelebilir, ancak hastalığın arkasındaki bakteri hala ortalıkta dolaşıyor ve ABD'deki vakalar nispeten nadir olsa da her yıl dünya çapında binlerce insan enfeksiyonuna neden oluyor.
Oregon eyaleti son sekiz yıldaki ilk vakayı doğruladı ve yetkililer vakanın muhtemelen semptomlar gösteren evcil bir kediden kaynaklandığını söylüyor.
Oregon sağlık görevlisi Richard Fawcett, NBC News'ten Aria Bendix'e yaptığı açıklamada, vebayı evcil hayvanından kapan hastanın "çok hasta" olduğunu söyledi. Genellikle bu tür bir enfeksiyon yorgunluk, ateş, titreme ve baş ağrısı gibi grip benzeri semptomlarla başlar.
Ancak Oregon'daki son enfeksiyon, "bubo" adı verilen ve günümüzde nadir görülen bir sonuç olan boşaltıcı bir apse noktasına kadar ilerlemişti. Neyse ki modern antibiyotikler sayesinde hıyarcıklı veba artık ölümcül bir hastalık olmaktan çıktı. Enfeksiyonun arkasındaki bakteri olan Yersinia pestis, yeterince erken yakalanıp tedavi edilirse nadiren ölümcül olmaktadır.
Oregon'daki hasta görünüşe göre modern tıbba iyi yanıt veriyor ve daha fazla yayılma olasılığını engellemek için yakın temasları da tedavi edildi.
Yetkililer enfeksiyonun kediden sahibine nasıl bulaştığını açıklamadı, ancak kedi enfekte pireler tarafından ısırıldıysa, evcil hayvan pireleri eve getirerek sahibini de enfekte etmiş olabilir. Ya da sahibi kedinin kendi kontamine sıvılarıyla temas etmiş olabilir.
Y. pestis genellikle küçük memelileri ve pireleri enfekte eder ve ısırıklar, kontamine sıvılar veya havadaki damlacıklar yoluyla insanlara nasıl yayıldığına bağlı olarak, hıyarcıklı vebaya veya kan veya akciğer bazlı vebaya neden olabilir.
Hıyarcıklı veba en yaygın formudur ve lenfatik sistemi tutarak şişmiş ve ağrılı lenf düğümlerine neden olur, bu da açık, irin dolu yaralara kadar ilerleyebilir.
Enfeksiyon yayılırsa, daha sonra akciğerleri de enfekte edebilir. Oregon'daki hastanın hastanede öksürmeye başlaması, hastalığının tehlikeli bir aşamaya ilerlemiş olabileceğinin bir işaretidir.
Veba, ABD'de ilk kez 20. yüzyılın başlarında tespit edilmiş ve ülkeye gemilerdeki fareler aracılığıyla getirilmiştir.
Ülkedeki son kentsel veba salgını 1925'te sona erdi, ancak bakteri kırsal kemirgen türlerine sığınarak büyük şehirlerin dışında periyodik salgınlara neden oldu.
Günümüzde ABD'deki vakaların çoğu orta batı ve kuzey batının kırsal bölgelerinde görülmekte ve her yıl ortalama yedi vaka rapor edilmektedir.
Oregon'da en son 2015 yılında bir kız çocuğu av gezisi sırasında enfekte olmuş ve yoğun bakıma kaldırılmıştır. Eyalette on yıllardır veba nedeniyle ölüm vakası bildirilmemiştir.
ABD dışında veba Okyanusya hariç her kıtada görülmekle birlikte, hastalığın düzenli olarak görüldüğü yerler Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Madagaskar ve Peru gibi yerleşik hayvan rezervuarları ve insan popülasyonlarının çakıştığı yerlerdir. Özellikle kötü salgınlar sırasında hastalık yüzlerce cana mal olabilir.
Yine de 15. yüzyılda Avrupa'yı vuran Kara Ölüm ve 19. yüzyılda Çin ve Hindistan'da milyonlarca insanın ölümüne neden olan salgınla kıyaslandığında, hıyarcıklı veba bir zamanlar olduğu gibi uluslararası bir katil değildir.
Yine de, eski kötü şöhreti sayesinde, ABD'deki tek bir vaka hala manşetlere çıkabiliyor – hasta başarılı bir şekilde tedavi edilse ve bulaşma durdurulsa bile.
