Güneydoğu Avrupa ülkesi Romanya'nın ulusal başkent Bükreş'tir. Romanya, 1944'te Sovyet birlikleri tarafından işgal edildi ve 1948'de Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin (SSCB) bir uydusu oldu. Ülke, 1948'den 1989'a kadar Rumen lider Nikolay Çavuşesku'nun komünist yönetimi altındaydı. 1990'da serbest seçimler yapıldı. 2004 yılında ülke Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'ne (NATO) katıldı ve 2007'de Avrupa Birliği'ne (AB) üye oldu.
Romanya'nın yaklaşık üçte biri dağlık ve üçte biri ormanlıktır, geri kalanı tepelerden ve ovalardan oluşmaktadır. İklim ılımandır ve dört farklı mevsimle çevrelenmiştir. Romanya kayda değer bir doğal kaynak zenginliğine sahip: Tarım için verimli topraklar; hayvancılık için meralar; sert ve yumuşak kereste sağlayan ormanlar; petrol rezervleri; Apuseni Dağları'ndaki altın ve gümüş metalleri; hidroelektrik sağlayan çok sayıda nehir ve hem limanların hem de tatil yerlerinin bulunduğu Karadeniz sahil şeridi var.
Romanya Hakkında Temel Bilgiler
- Resmi adı: Romanya
- Başkenti: Bükreş, 1.830.000 milyon (2018)
- Nüfusu: 18.800.000 (2019)
- Ortalama yaşam süresi: 74.9 yıl (2018)
- Resmi diller: Rumence
- Para birimi: Rumen Leyi (RON)
- Yönetim şekli: Yarı başkanlık cumhuriyeti
- İklimi: Ilıman iklim
- Yüzölçümü: 238.397 km²
- En yüksek noktası: Vârful Moldoveanu (2.544 metre)
- En alçak noktası: Karadeniz (0 metre)
- Büyük şehirleri: Köstence (MÖ 600'de kuruldu, 284.000 nüfus), Kaloşvar (705.000), Yaş (791.000).
Romanya Tarihi
Rumen halkı etnik ve kültürel karakterlerinin çoğunu Roma etkisinden alıyor, ancak bu antik kimlik Romanya'nın büyük göç yollarında olması yönüyle devamlı olarak yeniden şekillendi. Rumenler kendilerini MS 105'de imparator Trajan altında güney Transilvanya'yı fetheden eski Romalıların ve Tuna Ovası'nın kuzeyindeki dağlarda ve Transilvanya Havzası'nda yaşayan Daçyalıların torunları olarak görüyorlar. 271 yılında Roma'nın imparator Aurelianus yönetiminde çekilmesi ile birlikte, Roma yerleşimcileri ve Daçyalılar evlilikler yaptı ve yeni bir ulus kurdu. Hem Rumen dilinin Latin kökenleri hem de Rumenlerin çoğunun bağlı olduğu Doğu Ortodoks inancı bu iki kültürün karışımından ortaya çıkmıştır.
Hunların 5. yüzyılda bölgeye gelişinden, 14. yüzyılda Eflak ve Moldovya prensliklerinin ortaya çıkmasına dek, Rumen halkı neredeyse yazılı tarihte yer almadı. Bu süre zarfında Romanya, Danubian Ovası'nı at üstünde geçen savaşçı halklar tarafından tarafından işgal edildi. Durmak bilmeyen şiddet karşısında Rumenlerin Karpat Dağları'na sığınmaya zorlandığına inanılıyor.
Sonraki 600 yıl boyunca Romanya toprakları komşularının işgallerine sahne oldu. Rumen imparatorlukları önce Bizans'tan sonra güneydeki Osmanlı'dan ve daha sonra batıda Habsburg Hanedanı ile doğuda Rusya'dan emperyal baskılara maruz kaldı ve dayanamadı.
1859'da Eflak ve Moldovya prenslikleri birleşti ve 1877'de modern İmparatorluk olarak Osmanlı İmparatorluğu'ndan bağımsızlıklarını ilan ettiler. Bunu Kiril alfabesinden Latince'ye geçiş ve batı Avrupa'da, özellikle Fransa'da yüksek öğrenim arayan bir öğrenci göçü izledi.
En geç kurulan Avrupa ulus-devletlerinden olmasına rağmen Romanya, 20. yüzyılda besteci Georges Enesco, oyun yazarı Eugène Ionesco, filozof Emil Cioran, din tarihçisi Mircea Eliade ve Nobel ödüllü George E. Palade de dahil olmak üzere dünyaca ünlü birçok entelektüel üretti.
Romanya Toprakları
Romanya kuzeyde Ukrayna, kuzeydoğuda Moldova, güneydoğuda Karadeniz, güneyde Bulgaristan, güneybatıda Sırbistan ve batıda Macaristan ile sınır komşusu. Romanya'nın fiziksel yapısında belirli bir simetri var. Ülkenin güneyindeki ve doğusundaki geniş ovalar, Karpat Dağları ve Tuna Nehri ile birlikte geniş bir dış hilal oluşturur. Bu nedenle topoğrafya, jeoloji, iklim, hidroloji, flora ve faunada büyük çeşitliliğe sahip ve bu doğal çevre binlerce yıldır insan nüfusunun izlerini taşıyor.
Romanya'da bazı coğrafi bölgeler o bölgenin tarihine karşılık gelen isimlere sahip. Tıpkı güney kesimi için Eflak, güneydoğu için Dobruca, kuzey için Moldovya, batı için Banat ve bir diğer bölgede Erdel (Transilvanya) kullanılması gibi.
Romanya İklimi
Romanya'nın Avrupa kıtasının güneydoğu kesiminde olması kendisine çoğunlukla ılıman bir iklim sağlıyor. Ülkenin merkezinde ve batısında nemli Atlantik iklim özellikleri hakim; güneydoğuda Rus Ovası'nın (Doğu Avrupa Platosu) kıtasal etkileri hissedilir; aşırı güneydoğuda ise daha hafif Akdeniz iklimi etkileri görülüyor.
Ortalama yıllık sıcaklık güneyde yaklaşık 11°C ve kuzeyde yaklaşık 8°C ile oldukça düşük. Ancak iklim yüksekliğe göre büyük oranda değişiyor. Sıcaklıklar Bărăgan'da 45°C iken Brașov'da -38°C'dir. Ortalama yıllık yağış miktarı 640 mm'dir ancak Karpatlar'da yaklaşık 1.400 mm'ye ulaşır ve Dobruca'da sadece 400 mm olur. Birçok bölge periyodik kuraklığa ve sele maruz kalmakta. 1990'ların başından beri Romanya'nın kuzey bölgeleri şiddetli yağış ve selden etkileniyor. 1998 ve 1999 yıllarında Retezat Dağları'na eşi görülmemiş miktarda yağmur yağdı; toprak kaymaları ve sel yıkım ve can kaybına yol açtı. Öte yandan, ülkenin güney bölgelerinde 1990'lardan beri kuraklık ve yüksek sıcaklıklar yaşanıyor. Bu koşullar tedbirsiz tarım uygulamalarıyla daha da kötüleşti.
Romanya'da kıştan yaza hızlı bir geçiş olmasına rağmen dört mevsim birden hissedilir. Sonbahar genellikle daha uzundur, Eylül ayından Kasım ayının sonlarına kadar kurutucu sıcak havalar görülür.
Romanya'da Bitki ve Hayvan Hayatı
Ormanlar Romanya topraklarının dörtte birini kaplıyor. 800 metreye kadar meşe, ardından 800 ve 1.400 metre arasında kayın ve 1.400 ve 1.800 metre arasında kozalaklı ağaç bulunur. En yüksek seviyelerde Alp bitkileri yetişiyor. Yayla ve ova bölgelerindeki doğal bitki örtüsü yüzyıllardır süren insan yerleşimi ve tarım neticesinde büyük ölçüde yok oldu.
Romanya'nın zengin hayvan yaşamı arasında Karpat Dağları'nın yüksekliklerinde yaşayan güderi ve kartal var. Orman hayvanları arasında boz ayı, kızıl geyik, kurt, tilki, yaban domuzu, vaşak, sansar ve çeşitli ötücü kuşlar bulunur. Tuna Nehri'nde balık yaşamı zengin ve bölge pelikan, kuğu, yaban kazı, ibis ve flamingoya ev sahipliği yapıyor. Komşu Dobruca bölgesinde tepeli pelikan, küçük karabatak, kaşıkçı, Sibirya kazı, sakarca ve ötücü kuğu gibi bazı nadir kuş türleri yaşıyor.
Romanya İnsanlarının Etnik Kökeni
Tarihsel ve arkeolojik kanıtlar ve hayatta kalan diller, Roma orduları Tuna'yı Daçya eyaletine dönüştürmeden çok önce günümüz Romanya'sında gelişmiş bir Daçya kabileler topluluğunun yaşadığını gösterir. Dolayısıyla ülkede derin bir Roma etkisi var imparatorluğun çöküşünü takip eden büyük halk göçleri sırasında bu kimliklerini korumayı başardılar. Rumenler ülkelerinin Daçya halkının Roma yerleşimcileri ile karışması sonucu doğduğuna inanıyor.
Ülke halkının yaklaşık onda biri etnik olarak Rumen. Ülkenin kuzeybatı bölgesindeki Erdel'de yaşayan birçok etnik Macar var. Rumen vatandaşlarının küçük bir yüzdesi kendilerini Roman (çingene) olarak tanımlıyor ve nüfusun daha da az bir kısmını etnik Almanlar oluşturuyor. 1930'da Romanya'da yaklaşık 342.000 Alman yaşıyordu (nüfusun yaklaşık yüzde 4'ü). II. Dünya Savaşı'ndan sonra on binlerce etnik Alman Sovyetler Birliği'ne sürüldü ve diğerleri kendilerini Federal Almanya Cumhuriyeti'ne (Batı Almanya) göç ederken buldu. 1989 Romanya devriminden sonra, etnik Almanların Almanya'ya başka bir toplu göçü daha oldu. 21. yüzyılın başlarında, Almanlar nüfusun çok küçük bir bölümünü oluşturmaya başladı.
Benzer şekilde Romanya'nın Yahudi nüfusu II. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında önemli ölçüde azaldı. Soykırım olayları ve dünyanın diğer bölgelerine göç etme fırsatları, Yahudi nüfusunu 1930'da 750.000'den 1966'da 43.000'e düşürdü. Devrimden sonra İsrail'e kitlesel bir göç yaşandı ve böylece ülkede küçük bir Yahudi cemaati kaldı.
Romanya Dilleri
Rumen dili olan Rumence ülkenin resmi dilidir ancak teknik olarak aslında bir tür Daco-Rumen lehçesidir. Birçok bölgesel çeşidiyle nüfusun onda dokuzu tarafından konuşuluyor. Macarca, Romanya'da bir milyondan fazla kişi tarafından konuşulur. Küçük sayılarda Çingenece, Almanca, Türkçe ve Sırpça gibi dilleri konuşan insanlar var.
Romanya'nın Dini
Diğer komünist yönetimlerin aksine, Romanya dine görece az sayıda kısıtlama getirdi. Din kişisel bir mesele olarak görüldü. Hükümet, bilim ve deneycilik lehine dini öğretileri ve inancı zayıflatma çabaları göstermiş olsa da diğer komünist rejimlere kıyasla yumuşaktı. Komünistler 1948'de iktidara geldiğinde, monarşinin tüm kiliselerin idari ve mali kontrolünü devletin elinde tutması (Kültler Dairesi altında) fikrini devam ettirdiler. Böylece hükümet din meselelerinde nihai otorite oldu. Bu tür baskılara rağmen Rumenler dindar kaldılar. 1989 devriminden sonra ise dinlerini uygulamakta özgürleştiler.
Rumenlerin neredeyse dokuzda biri Bükreş'te bir patrik tarafından yönetilen Romanya Ortodoks Kilisesi'nin taraftarları. Roma Katolikliği etnik Macarların ve Svabya Almanlarının (Almanya'nın Bavyera eyaletinin bir bölgesi) başlıca dinidir. Erdel'de Doğu Katolik Kilisesi öne çıkıyor. 1948'de komünist rejim tarafından zorla Rumen Ortodoks Kilisesi ile birleştirildi, ancak 1989'dan sonra bağımsızlığını kazandı. Hem Lütercilik hem de Kalvinist protestanlık bazı etnik Macarlar ve Almanlar tarafından uygulanır. Romanya'da temsil edilen başka Protestan kiliseleri de var. 1950'de Romanya'da küçük bir Yahudi cemaati kaldı. Dobruca ile Karadeniz sahilinde yaşayan yarı etnik Müslüman Tatarlar ve Türkler İslam dinini uyguluyor.
Romanya Ekonomisi
Romanya, II. Dünya Savaşı'nın sonunda hala ağırlıklı olarak tarım ekonomisine sahipti. Komünist rejim, öncelikli olarak metalurji, kimyasal üretim ve ağır mühendislik sanayilerine odaklandı. Sosyalist gelişme ekonomiyi dönüştürdü. Sektörün milli gelire katkısı 1938'de yüzde 35,2'den 1986'da yüzde 68,3'e yükseldi.
Komünizm sonrası hükümet, piyasa ekonomisine doğru zor bir geçiş yaşadı. Özelleştirmeye ihtiyatlı yaklaştı, çünkü birkaç Rumen önemli sermayelere sahipti ve devlete ait birçok işletme yabancı yatırımcılar için cazip değildi. 1990'ların sonunda, Romanya'da karma ekonomi gelişti.
2001 yılında Romanya Dış Yatırım Ajansı kuruldu. 2000'li yılların başında, önde gelen yabancı yatırım kaynakları Hollanda, Avusturya, Fransa, Almanya, İtalya ve ABD'den geldi. Ayrıca bu dönemde, gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) 2002-2008 yılları arasında dört kattan fazla arttı ve enflasyon oranları on yılın ortasında tek haneli seviyelere gerilemişti.
2020 itibariyle Romanya'da GSYİH 62 milyon dolar ve kişi başına düşen GSYİH yaklaşık 2,900 dolardır. %23,5 yoksulluk oranıyla tüm Avrupa Birliği ülkeleri arasında Romanya halkı en fakir olanı. Yolsuzluk algısında dünyada 61. sırada (Türkiye 91 ile daha kötü).
Romanya Hakkında Sık Sorulanlar
Romanya'nın başkenti neresidir?
Bükreş, Romanya'nın başkenti ve en büyük şehri olup ülkenin güney kesiminde yer almaktadır.
Transilvanya nedir?
Transilvanya, Romanya'nın merkezinde, çarpıcı manzaraları, ortaçağ kaleleri ve vampir efsaneleriyle bilinen tarihi bir bölgedir.
Parlamento Sarayı nedir?
Parlamento Sarayı, Romanya'nın Bükreş kentinde bulunan devasa bir hükümet binasıdır. Dünyanın en büyük idari binalarından biridir ve rehberli turlara açıktır.
Bucovina'nın Boyalı Manastırları nedir?
Bucovina Boyalı Manastırları, Romanya'nın kuzeydoğusunda bulunan bir grup manastır kilisesidir. Dini sahneleri tasvir eden canlı dış freskleriyle bilinirler.
Tuna Deltası nedir?
Tuna Deltası, Romanya'nın doğu kesiminde yer alan eşsiz ve biyolojik çeşitliliğe sahip bir ekosistemdir. UNESCO Dünya Mirası listesinde yer alır ve kuş gözlemciliği ve vahşi yaşam meraklıları için bir cennettir.
Romanya mutfağı ne ile tanınır?
Romanya mutfağı doyurucu ve lezzetli yemekleriyle bilinir. Popüler geleneksel yemekler arasında sarmale (lahana dolması), mici (ızgara kıyma ruloları) ve mămăligă (polenta) yer alır.
Peles Kalesi nedir?
Peles Kalesi, Romanya'nın Sinaia kasabasında bulunan çarpıcı bir Neo-Rönesans kalesidir. Avrupa'nın en güzel kalelerinden biri olarak kabul edilir ve popüler bir turistik cazibe merkezi olarak hizmet vermektedir.
Karpat Dağları nedir?
Karpat Dağları, Romanya da dahil olmak üzere birçok ülke boyunca uzanan bir dağ silsilesidir. Doğal güzellikleri, yürüyüş parkurları ve yaban hayatı ile bilinirler.
Bran Kalesi nedir?
Bran Kalesi, Transilvanya'da bulunan ve genellikle "Drakula'nın Kalesi" olarak anılan ünlü bir kaledir. Drakula efsanesiyle olan bağlantısı ve çarpıcı mimarisiyle turistlerin ilgisini çekmektedir.
Drakula kimdir?
Drakula, Bram Stoker tarafından tarihi figür Kazıklı Voyvoda'dan esinlenerek yaratılmış kurgusal bir karakterdir. Karakter vampirlerle eş anlamlı hale gelmiştir ve genellikle Transilvanya ile ilişkilendirilir.