Dünyadaki tüm internet trafiğinin neredeyse tamamı denizin altındaki kablolar üzerinden sağlanıyor. O denli uzunlar ki Dünya'nın çevresini 30 kez sarabilirler. Asia America Gateway iletişim kablosu 20.000 kilometre uzunluğundadır. Aynı zamanda İrlanda-İngiltere arasındaki 131 kilometrelik CeltixConnect kablosu gibi kısa olanları da var. 2001'de bitirilen ve Yunanistan, Sicilya, Türkiye ve İsrail arasında giden 7.000 kilometrelik MedNautilus iletişim kablosunu Telecom Italia Sparkle adında bir İtalyan şirketi kurdu. İnsanlık giderek bu gözden uzak denizaltı kablolarına bağlı hale geliyor ve zaman zaman köpekbalıkları tarafından saldırıya bile uğruyorlar. Peki okyanusu aşan bu su altı internet kabloları nasıl çalışıyor?
Su Altındaki İnternet Kabloları
Deniz altı internet kablo haritasına göre şu anda 500'e yakın aktif veya yapım aşamasında deniz altı internet kablosu var. Bu kablolar Hazar Denizi'nin 300 kilometrelik tabanından geçerek Azerbaycan'dan Türkmenistan'a ulaşan internet kablosundan, Amerika'daki Virginia kumsalını kuzey İspanya'daki Bilbao'ya bağlayan 6.600 kilometrelik MAREA kablosuna dek değişir. Transatlantik MAREA kablosunun ağırlığı 4,65 milyon kilogram. Bugün dünyadaki toplam su altı internet kablosunun uzunluğu 1.200.000 kilometreden fazla. Tipik bir okyanus ötesi internet kablosunun maliyeti 300 ila 400 milyon dolardır. Kulağa çok fazla gibi gelebilir çünkü bu su altı kabloları bir bahçe hortumundan kalın değiller.
Bu kablolar fiber optik çekirdeğin etrafındaki koruyucu tiksotropik jöle katmandan ve birden fazla plastik kılıf ve bakır kablolardan oluşuyor. Bir uçtaki lazerler ince cam elyaf kablodan neredeyse ışık hızında geçerek diğer uçtaki alıcılara ulaşır. Plastik veya çelik tele sarılan bu kablolar saniyede Terabaytlarca veri taşıma kapasitesine sahipler. Yeni kablolardan MAREA saniyede 28 Terabyte aktarım sağlıyor. Kablolar 25 yıllık kullanım ömrüyle yerleştirilir.
Bu denli ince kablolar nasıl saniyede bu denli çok veriyi aktarabiliyor? Yanıt yoğun dalga bölmeli çoğullama denilen bir teknikte gizli. Veriyi iletmek için tek bir dalga boyunda ışık kullanmak yerine birden fazla dalga boyunda ışık kullanılarak istifleniyor ve fiber optik olarak iletiliyor. Deniz tabanına yerleştirilen internet kabloları her 70 ila 100 kilometrede bir "tekrarlayıcı" denilen noktalarla güçlendirilir. Amplifikatör türündeki bu cihazlar sinyal gücünün uzun mesafeler boyunca eşit kalmasını sağlar. Bu tekrarlayıcılara güç sağlamak için kablolar 10.000 volta kadar DC akımı taşıyan bakır iletkenler ile donatılıyor.
İnternet Kablolarının Suyun Altına Döşenme Yöntemi
Kablolar önce geniş silindirik tamburlara sarılır. Ardından internet kablosunu okyanus tabanına döşeyecek olan gemilere yerleştirilir ve bir yıllık planlama ve haritalamanın ardından en uygun okyanus veya deniz ötesi rota çizilir. Deniz altı kabloları için kaçınılması gereken yerler volkanik noktalar, özellikle deprem veya çamur kaymasına eğilimli veya balıkçılar tarafından yoğun kullanılan alanlardır. Gemi kabloyu suya bırakırken saatte yaklaşık 10 kilometrelik hızda ilerler. Ancak kötü hava koşullarıyla karşılaşırsa kaptan kabloyu keserek ucunu şamandıraya bağlayabilir ve hava durumu iyileştiğinde geri dönüp döşemeye devam edebilir.
Su Altındaki İnternet Kablolarının Arızalanma Olasılığı
Su altı internet kablolarında arızalar yaygındır. Ortalama olarak her yıl 100'den fazla kablo arızalanıyor. Ancak bu kablo arızalarından nadiren haberiniz olur çünkü su altı kablosu kullanan çoğu şirket ağlarının kapasitesini birden çok kabloya yayarak güvenliği artırıyor. Bir kablo bozulursa internet diğer kablolar üzerinden sorunsuz çalışıyor.
Örneğin, 2012'de ABD'deki Sandy kasırgası önemli transatlantik kablolarına hasar vererek internet ağını saatlerce kesintiye uğrattı. 2011'de Japonya'daki Tōhoku depremi ve tsunamisi benzer internet arızasına neden oldu. Ancak kesintiler genellikle insan dikkatsizliğinin sonucunda oluyor. Balıkçılık ağı atılırken veya gemiler kıyıya yakın yerleştirilmiş kablolara demirlerken bu internet kabloları risk altına giriyor. Bu nedenle kıyıya yakın olanlar genelde zırhla kaplanır ve birçoğu deniz yatağı dahil yeraltına gömülür. Bu yüzden kumsallarda internet kablosu görmüyoruz. 2014'te köpek balıkları deniz altı internet kablosunu kemirirken görüldü.
Ülkeler Birbirlerinin İnternet Kablosunu Dinliyor
Özellikle ABD, Çin ve Rusya gibi ülkeler düşman yabancı güçlerin internet kablolarına müdahalesine dair sürekli şüphe içindeler. Edward Snowden 2013'te NSA'nın diğer ülkelerin fiber optik kablolarını dinlediğini açıkladı. Denizaltı kablolarının jeopolitik etkileri de var. Avustralya hükümeti güvenlik endişesi nedeniyle Çin teknoloji şirketi Huawei'in Avustralya'yı Solomon Adaları'na bağlayan internet kablosunu yerleştirmesini engelledi. Avustralya Çin'in bu yolla kendi hassas iç ağlarına erişim sağlayacağını belirtti. Dolayısıyla bu kabloların gerçekte kime ait olduğu ilginç bir sorudur.
İnternet Neden Kablo Yerine Uydudan Aktarılmıyor?
Uydular belirli uygulamalar için uygunlar. Henüz fiberle bağlanmamış alanlara ulaşmada yararlılar. Ayrıca bir içeriği birden çok konuma dağıtmak için de kullanışlılar. Bununla birlikte bit hızı bazında fiber optik kabloların gerisindeler. Kablolar uydulardan çok daha az maliyetle çok daha fazla veri taşıyor.
Tüm uluslararası internet trafiğinin ne kadarının uydu üzerinden taşındığını tam olarak bilmek zor ancak çok küçüktür. ABD Federal İletişim Komisyonu veri toplayan kurumlardan biri ve uyduların tüm ABD uluslararası kapasitesinin yalnızca %0,37'sini oluşturduğunu açıkladı.
İnternet Kablolarının Sahibi Kim?
Deniz altı internet kabloları oldukça pahalı bir iş. Bu nedenle görevi üstlenenler genelde uluslar ve yarı ulusal telekom sağlayıcıları olur. Dünyanın en büyük internet kablo hattının sahibi Amerikalı AT&T şirketidir. Şirket yaklaşık 230.000 kilometrelik denizaltı kablosuna sahip. Dünya internet ağının ikinci en büyük sahibi ise Çin Telekom. İnternet kabloları genel olarak teknoloji firmaları, devlet kurumları ve diğer işletmeler dahil 50'ye kadar ayrı kuruluştan oluşan grup veya konsorsiyumlara ait.
Bu yöntem kablo döşenmesindeki maliyeti düşürürken bir takım sorunlar oluştuğunda hattın onarılması gibi problemleri kimin üstleneceğini karmaşıklaştırıyor. Geçtiğimiz yıllarda Microsoft gibi büyük teknoloji şirketleri bu yavaşlığın büyümelerini engellediğini düşünerek internet kablosu döşeme işini üstlenmeye başladı. Bugünlerde deniz altı kablo altyapısına yapılan yatırımın büyük çoğunluğu toplamda 200.000 kilometre kabloya sahip olan Google ve Facebook gibi şirketlerden geliyor. Amazon kendi AWS sunucularını kendi çalıştırmak için Pasifik, Atlantik ve Hint okyanuslarını ve Akdeniz, Kızıldeniz ve Güney Çin denizini aşan kablolar yerleştirdi.
İnternet Erişiminin Geleceği
Yakın gelecekte internet erişimi için hala su altı kablolarını kullanmaya devam edeceğiz. Ancak Elon Musk'ın sahibi olduğu Starlink gibi interneti bir gün kablosuz hale getirmeyi amaçlayan projeler de var. Starlink şimdilik fiber internete erişimi olmayan noktalara odaklansa da teknoloji ilerledikçe kapsamı genişleyebilir. Diğer yandan Google ve Facebook hız kesmiyor ve son zamanlarda Apricot adında bir projeyi duyurarak 2024 yılına dek Singapur, Japonya, Guam, Filipinler, Tayvan ve Endonezya'yı birbirine bağlayan bir internet ağı döşeyeceğini açıkladı.
Facebook'un desteklediği 2Africa adlı bir proje bugüne dek döşenmiş en uzun su altı internet kablosunu hayata geçiriyor. Avrupa'dan Afrika'nın güneyine ve Suudi Arabistan ile Hindistan'a ulaşan 45.000 kilometrelik bu kablo 33 ülkeden 3 milyar insana hizmet verecek. Su altı internet kabloları bir gün telgraf kablosu gibi işlevsiz kalacak mı şu an için kestirmesi zor.
Referanslar:
- https://www.submarinecablemap.com/
- https://arstechnica.com/information-technology/2016/05/how-the-internet-works-submarine-cables-data-centres-last-mile/
- https://edition.cnn.com/2019/07/25/asia/internet-undersea-cables-intl-hnk/index.html