Tuatha Dé Danaan

Tuatha Dé Danann, İrlanda'nın tarihi ve kültürel mirasında önemli bir rol oynamaktadır. İrlanda'da birçok yer isimleri, gelenekler ve mitolojik hikayeler, Tuatha Dé Danann ile ilgilidir.

Yazar Burcu Kara
The Riders of the Sidhe, by John Duncan, The Tuatha Dé Danaan

Tuatha Dé Danaan Kimlerdi?


İstilalar Kitabı'nda, Tuatha Dé Danaan'ın teknik olarak ölümlü olduğuna dair göstergeler olmakla birlikte Keltler Öncesi Irlanda'da tanrısal olduğuna inanılırdı. İsimlerinin anlamı olan "Danu'nun halkı", Danu ya da antik Hint-Av. rupa kültürünün ana tanrıçasının bir versiyonu olan Ana ile bir bağlantıya işaret eder. Danu hakkındaki bilgimiz azdır fakat esasen İrlanda'nın genel refahı ile ilgili bir bereket tanrıçası olduğunu varsayarız. Da Chich Annan ("Ana'nın göğüsleri"), Killarney yakınlarındaki Kerry ilçesinde bulunan iki tepenin ortak ismidir.

Nemedlilerin soyundan gelen Tuatha Dé Danaan, İstilalar Kitabı'na göre, İrlanda'ya ulaştıklarında en azından yarı tanrısallığa erişmiş durumdadır. Druid sihrini öğrenmiş ve sıra dışı güçler kazanmış olarak İrlanda'ya bir bulutun üstünde gelip Connaught'da bir dağa inmiştir. İstilalar'ın yazarı, "gökyüzüne mi, yeryüzüne mi ait" olduklarının bilinmediğini söyler. Tuathalardan birkaçının Kıta Keltleri'nin panteonu içinde soy dansları vardır.

İrlandalı Lough, Sezar'ın Merküri'sinin sanat, savaş ve papazlık güçlerinden oluşan Hint-Avrupa üçlüsünü kendi içinde taşıyan bir biçimiydi. Sezar'ın Apollo'su burada, bütün tanrıların babası, yüce rahip, "İyi Tanrı" Dagda'nın oğlu düzenbaz Aonghus'tu. Kıtaya ait Minerva, burada Dagda'nın kızı şifacı Brigid idi. Brigid sonradan, Vesta Bakiresi gibi bir azize olarak Hristiyanlığa asimile edilecekti. Roma-Galya'nın Vulcan'ı, İrlanda'da Goibhnu idi. Galya'da Yeraltı Dünyası'nın tanrısı Dis Pater, İrlanda'da gizemli Donn idi. Ogma bir Herkül figürüydü. Önemli bir Tuatha şifacısı, Mag Tuired Savaşlarında belirgin bir rol oynayan etkili Dian Cecht idi.

Mag Tuired Savaşları

Tuathalar saraylarını Tara'da kurdular, Nuada kral oldu. Mag Tuired Savaşlarının ilkinde Firbolg'lar ile çarpışırken Nuada bir kolunu kaybetti, artık kusursuz olmadığı için bir kral olarak hizmet edemezdi. Dian Cecht, Nuada'nın kaybettiği kolunun yerine gümüş bir kol taktı. Dian Cecht'in oğlu Miach, sonradan gümüş kolun yerine gerçek bir kol takacaktı.

Mag Tuired Savaşlarının ikincisinde, onarılmış Nuada'nın ve sonra da Lugh'un önderliğindeki Tuathalar, İrlanda'ya dönmüş olan Fomorlarla savaştılar. Korkunç bir mücadelenin sonunda, bakışları orduları öldürebilen tek gözlü canavar Fomorlarla, Kral Nuada ile savaşçı kraliçe Macha'yı öldürdü. Lugh, Balar'ı sapanla gözünden vurunca göz arkaya doğru döndü ve dolayısıyla bakışı Fomorlara çevrildiği için hepsi tamamen yok oldular.

İstilalar Kitabı'ndaki Son İstilacılar

İrlanda'nın Hıristiyanlık öncesinde uğradığı son istila, Galyalıların, yani uzun süre önce İspanya'ya gitmek için İrlanda'yı terk edip şimdi Milesialılar yani (İspanyalı) "Mile'nin oğulları" olarak geri dönen Keltlerdi. Bu istilanın önderi, rahip, şair, kahin ve savaşçı Amairgen idi. Amairgen, güçlerini Tuthalar'ın gelişlerini gizlemek için oluşturdukları bulutları bir kenara itmek için kullanır. Amairgen, yaratılışın bütün unsurlarını rahip benliğinde taşır. Denizlerin rüzgârıyım," diye şarkı söyler ve Keltik İrlanda onun bu şarkısıyla doğar.

Tara'ya ilerleyen Milesialılar, isimleri sonsuza kadar İrlanda ile ilişkilendirilecek olan üç kraliçeler Banba, Fotla ve Eriu ile karşılaşırlar. Tara'daki üç kral, Milesialılarla bir ateşkes yapmaya çalışır. Milesialılar, denize çekilip, yeniden "istila edeceklerdir". Tuathalar, Milesialıları denizde tutmak için güçlü bir rüzgâr yollarlar fakat Amairgen'inki daha güçlüdür ve rüzgarı kenara iter, böylece Milesialılar karaya çıkıp Tuathaları yenerler. Barış anlaşmasında Milesialılar yerin üstündeki dünyanın hâkimiyetini alırlar, Tuathalar da yerin altındaki topraklara hapsolurlar. Tuathalar, yeraltı tepecikleri, sidh'lerde kalırlar ve o zamandan itibaren sidh, yani "periler" veya "Küçük İnsanlar" olarak anılırlar.

İrlanda artık, ilk kralların eylemlerine ve ülkenin mitolojik kahramanlık destanlarını niteleyen kahramanlık olaylarına hazırdır.

Kahramanların Öyküleri Hangi Kitaplarda Bulunur?

Kahramanlık öyküleri, Hristiyan keşişlerin 8. yüzyıla ait materyallere dayanarak 11. ve 12. yüzyıllarda yazdıkları eserlerde bulunur. Boz İnek Kitabı, Boğa Cuailgne'in Çalınması'nın (Tain Bo Cuailgne) bir bölümünü, yani Ulster Döngüsü ya da Kızıl Dal Döngüsü'nü oluşturan en ünlü öykünün bir bölümünü içerir. Diğer önemli eserler, Leinster Kitabı, Rawlinson elyazması ve en önemlisi Ulster Döngüsü'nün büyük bir bölümünü içeren Lacan'ın Sarı Kitabı (Lebhar Buide Leacain) olan birkaç 14. ve 15. yüzyıl kitabıdır.

İkinci önemli kahramanlık döngüsü, Fenian ya da Ossian Döngüsü'dür. Bu, bazıları 8. yüzyıla ait olan çeşitli eserlerden alınan kahramanlık öykülerinin toplamıdır.

Diğer kahramanlık döngüleri, yukarıda ele alınan Tuatha Dé Danaan öykülerini içeren Mitolojik Döngü ve ilk İrlanda krallarının öykülerini içeren Tarihsel Döngü'dür.