Büyük kulakları ve uzun bacaklarıyla yeleli kurt, Brezilya ve Arjantin düzlüklerinde yaşayan türünün benzersiz bir hayvandır. Yeleli kurt ilk görünüşte, bir tilki ve köpek melezi gibi görünür. Elbette isminden dolayı köpekgiller ailesine ait olduğu biliyoruz. Aslında ne bir geyik ne de tilki, hatta bir kurt bile değil.
Bilimsel isimlendirmesine – Chrysocyon brachyurus – bakıldığında kelimenin tam anlamıyla kendi sınıfı olan bir hayvan olduğunu söyleyebiliriz. Güney Amerika'ya yayılmış olmasına rağmen, yaşam kalitesi ve popülasyonu plansız kentleşme nedeniyle tehdit altında ve ana vatanı Uruguay'da neredeyse artık görülmüyor. Ne yazık ki yerel halk tarafından yeleli kurdun vücut parçaları, herhangi bir faydası olduğuna dair anekdotsal veya başka bir kanıt olmamasına rağmen geleneksel tıpta kullanılıyor.
Yeleli Kurt Hakkında Her Şey
Yeleli kurt Smithsonian'a göre, kalın kırmızı bir kürk, uzun siyah bacaklar ve kafasının yanlarından yükselen dik kulaklar ile 30 kg ağırlığa ve yaklaşık 90 cm uzunluğa kadar gelişebilir. Omnivor tarzı bir beslenmeye ve gece yaşam tarzını benimsemiştir. Savana benzeri geniş alanlı yerlerde büyür, ancak genel olarak Brezilya'nın kuzeydoğu bölgesinde görünürler.
Daha önce Arjantin ve Uruguay gibi ülkelerde yaşıyorlardı. Ancak özellikle Uruguay'daki plansız kentleşme yeleli kurdu yok olmaya ya da kuzeye doğru göç ettirdi.
Chrysocyon brachyurus yalnız avlanır ve yaşar. Yiyecek ararken sürüyle olmak yerine tek başına beslenmeyi tercih eder. Omnivor beslenen yani besin ayırt etmeyen bir hayvan olmasına rağmen, yeleli kurdun tercih ettiği besinler, mevsim meyveleri ve sebzelerin yanı sıra küçük kuşlar ve böceklerden oluşmaktadır.
Yapısı gereği yeleli kurt, kendisinden daha iri ve gelişmiş vahşi hayvanları avlamaya yönelmez. Bu hayvanların kayıtlara geçmiş tek doğal düşmanları, her ikisi de geçmişte yeleli kurtları öldürdüğü bilinen köpekler ve pumadır.
Yeleli kurtların çiftleşme alışkanlıkları hakkında pek az şey biliniyor. Kurtlar gibi, bu hayvan da tek eşli yaşar ve eşini ölene kadar korumaya devam eder. Ortalama olarak, her çiftleşme sonucu iki ila üç yavru üretilir ve ortalama gebelik süresi yaklaşık iki aydır.
Ne yazık ki, kentleşme ve işe yaramayan geleneksel tıbbi tedavilerden gelen tehditler, popülasyonunu tehdit etmeyi sürdürürken, yeleli kurt bir süredir neslinin yok olma eşiğinde dolaşıyordu.
Yeleli Kurtlar Kentleşme ve Geleneksel Tıptan Gelen Tehditler
Özellikle Uruguay'daki doğal yaşam alanları, hızlanan kentleşme hamlelerinden dolayı enkaz altında kalmaya devam ederken, yeleli kurt kendi varlığına yönelik tehditlerle başa çıkmak zorunda kalıyor. İlginç şekilde evcil köpekler tarafından dahi öldürülebiliyor. Bu hayvanın aynı zamanda uzak akrabalarından gelen bulaşıcı hastalık tehditleriyle de başı dertte. Çünkü bu hastalıklar yüzünden ölüyorlar.
Yeleli kurtlar tüm bu tehlikelerin yanında, giderek daha fazla kentleşen yeşil alanlarda dolaşırken araçlar tarafından ezilerek ölüyor. Bu sorun, popülasyonun korunması adına her şeyden daha fazla tehdit oluşturuyor. İnsanlar bile bu hayvanları avlama yolunu daha fazla tercih edebilir. Çünkü özellikle kurdun kendi tavuklarını avlayacağına veya avladığına inanıyorlar. Birçok tavuk çiftçisi, tavuklarını kaybetmelerinin nedeni olarak gördükleri bütün yeleli kurt sürülerini avlıyor.
Geçmiş yıllarda bu güzel hayvan, vücudunun bazı parçaları için yerli Brezilyalılar tarafından öldürüldü. Özellikle, uzuvları geleneksel tıpta kullanılmıştı. Ancak bu uzuvların herhangi bir terapötik faydaya hizmet ettiğine dair kanıta hiçbir zaman ulaşılmadı. Ek olarak, yeleli kurt, bazı Brezilyalıların iyi şans ve kadere neden olduğuna inandıkları gözleri için avlandı. Bu tarz tılsım avcılığı güney amerika'da asırlardır yapılıyor.
Yeleli kurdun henüz neslinin tükendiği ilan edilmemiş olsa da, doğa korumacıları soyunun tehdit altında olduğunun farkındalar ve gelecek yıllarda sayılarının artmasını sağlamak için adımlar atıyorlar.
Yeleli Kurdu Kurtarma Çalışmaları
Resmi olarak, yeleli kurt CITES Appendix II, U.S. ESA-Endangered, ve IUCN-Vulnerable olarak -neredeyse tehdit altında- listelenmiştir. Ancak sayıları azalmaya devam ediyor ve uzmanlar yakında nesli tükenmekte olan türler listesine dahil edileceğini düşünüyor.
Kentleşmenin ve diğer tehditlerin olumsuzluklarını engellemek için korumacılar, türlerin doğal ortamlarında hayatta kalmaya ve gelişmeye devam etmesini sağlamak için adımlar attı.
Brezilya, Uruguay ve Arjantin'de yeleli kurdun avlanmasına son veren yasalar çıkarıldı ve hayvanat bahçeleri bu noktada devreye girdi. Onlar da kritik türlerin korunaklı bir ortamda hayatta kalmasına ve üremesine yardımcı olmaya başladı.
Adı ne olursa olsun, yeleli kurt vahşi doğada binlerce yıldır var olan ve acımasız insan hareketlerine rağmen gelişmeyi ve çoğalmayı hak eden bir hayvandır.
