Rudolf Diesel kimdir? Fransa'da yetişen Alman mühendis Rudolf Diesel (1858-1913) başlangıçta icadının sanayiciye değil küçük işletmelere ve zanaatçılara yardım edeceğini düşünüyordu. Ancak mucidin ismini taşıyan motor, Sanayi Devrimi'nde yeni bir sayfa açtı. Dizel motorlar her tür araçta, özellikle de ağır yükleri çeken (kamyon veya tren) veya bir çiftlikte veya elektrik santralinde zorlu işler yapmak zorunda olan araçlarda kullanıldı. Sadece bir motora yapılan bu gelişmenin dünya üzerindeki etkisi bugün açıktır. Ancak Rudolf Diesel'in bir asrı geçen ölümü hala gizemini koruyor. Yazımızda hayatına değindik.
Rudolf Diesel kimdir?
- Bilinir: Dizel motorun mucidi
- Doğum: 18 Mart 1858, Fransa, Paris'te
- Ebeveynler: Theodor Diesel ve Elise Strobel
- Öldü: 29 veya 30 Eylül 1913, Manş Denizi
- Eğitim: Technische Hochschule (Teknik Lise), Münih, Almanya; Augsburg Endüstri Okulu, Münih Kraliyet Bavyera Politekniği (Politeknik Enstitüsü)
- Yayımlanmış çalışmalar: "Theorie und Konstruktion eines rationellen Wäremotors" ("Rasyonel Isı Motorunun Teorisi ve İnşası"), 1893
- Eş: Martha Flasche (e. 1883)
- Çocuklar: Rudolf Jr. (d. 1883), Heddy (d. 1885) ve Eugen (d. 1889)
- Meşhur sözü: "Otomobil motorlarının geleceğine sıkıca ikna oldum ve hayatımın çalışmasını tamamlanmış kabul edeceğim."
Rudolf Diesel'in ilk yılları
Rudolf Diesel 1858'de Fransa'nın Paris şehrinde doğdu. Ailesi Bavyeralı göçmendi. Fransa-Prusya Savaşı'nın başlamasıyla aile 1870'te İngiltere'ye sürüldü. Diesel mühendislik alanında mükemmel olduğu bilinen Münih Politeknik Enstitüsü'nde okumak için oradan Almanya'ya gitti. Mezun olduktan sonra, 1880 yılında başlayarak Paris'te, Linde Ice Machine Company'de buzdolabı mühendisi olarak çalıştı. Münih'te şirketin başkanı Carl von Linde altında termodinamik okudu.
Gerçek aşkı motor tasarımında yatıyordu ve önümüzdeki birkaç yıl boyunca bir takım fikirleri araştırmaya başladı. Küçük işletmelerin buhar endüstrisinin gücünden faydalanan varlıklı büyük endüstrilerle rekabet etmesine yardımcı olacak bir çözüm geliştirmek istiyordu. Daha verimli bir motor oluşturmak için termodinamik yasalarının nasıl kullanılabileceğini araştırdı. Aklında küçük işletmeciye, bağımsız esnafa ve girişimcilere yardımcı olacak daha iyi bir motor yapmak vardı.
1890'da, aynı soğutma firmasının Berlin'deki mühendislik departmanında işe başladı ve boş zamanlarında patentlerini almak için aklındaki motor tasarımlarıyla ilgilendi. Tasarımlarının geliştirilmesinde şimdi MAN Diesel olan Maschinenfabrik Augsburg ve şimdi ThyssenKrupp olan Friedrich Krupp AG ile çalıştı.
Dizel motorun icadı
Rudolf Diesel, güneş enerjili hava motoru da dahil olmak üzere birçok ısı motoru tasarladı. 1892'de bir patent başvurusunda bulundu ve dizel motoru için bir geliştirme patenti aldı. 1893'te silindirin içinden tutuşan motoru (içten yanmalı motor) tanımlayan bir makale yayımladı. Rudolf Diesel, temelinde bir volan bulunan 3 metrelik tek bir demir silindirden oluşan birinci modelini 10 Ağustos 1893'te Almanya'nın Augsburg kentinde ilk kez kendi gücüyle çalıştırdı. Aynı yıl orada motorun patentini aldı. Daha sonra iyileştirme için bir patent daha aldı.
Diesel, iyileştirmeler yapmak için motor üzerinde iki yıl daha harcadı ve 1896'da buhar motorunun veya diğer erken içten yanmalı motorların yüzde 10 verimlilik oranına kıyasla yüzde 75 teorik verim ile çalışan başka bir model tasarladı. Üretim modeli geliştirme çalışmaları devam etti. 1898'de Rudolf Diesel'e içten yanmalı bir motor için #608,845 numaralı ABD patenti verildi. İlk modeli fıstık yağı ile çalışıyordu.
Rudolf Diesel'in bıraktıkları
Rudolf Diesel'in icatlarının ortak üç noktası vardır: Doğal fiziksel süreçler veya ısı aktarımı yasalarıyla ilgilidirler. Ayrıca belirgin şekilde yaratıcılık içeren mekanik tasarımlardır. Tüm tasarım en başından beri mucidin sosyolojik ihtiyaçlar konseptinden beslenmiştir. Bağımsız ustaların ve esnafların büyük sanayi ile rekabet etmesini sağlamak asıl amaçtır.
Bu son hedef Diesel'in tam olarak beklediği gibi gelişmedi. Buluşu küçük işletmeler tarafından kullanılabilirdi ancak sanayiciler de bunu istekli bir şekilde benimsediler. Endüstri Devrimi'nin hızla gelişmesini tetikleyen uygulamalarla motoru hemen patladı.
Ölümünden sonra dizel motorlar otomobillerde, kamyonlarda (1920'lerden başlayarak), gemilerde (II. Dünya Savaşı'ndan sonra), trenlerde (1930'lardan başlayarak) ve daha fazlasında yaygın hale geldi. Bugünün dizel motorları Rudolf Diesel'in orijinal konseptinin geliştirilmiş ve iyileştirilmiş halleridir.
Motorları boru hatları, elektrik ve su tesisleri, otomobiller, kamyonlar ve deniz taşıtları için kullanılmış ve kısa süre sonra madenler, petrol sahaları, fabrikalar ve okyanus aşırı gemilerde yer almıştır. Daha verimli, daha güçlü motorlar teknelerin daha büyük olmasına ve yurt dışına daha fazla mal satmasına olanak tanıdı.
Diesel 19. yüzyılın sonlarında milyoner oldu ancak kötü yatırımlar hayatının sonuna doğru onu çok fazla borçlandırdı.
Rudolf Diesel'in ölümü
Rudolf Diesel 1913'te "çığır açan yeni bir dizel motor tesisi" inşasına katılmak, İngiliz donanması ile buluşmak ve denizaltılarına motor takmak için Belçika'dan geri dönen bir okyanus vapuru ile Londra'ya giderken yolda kayboldu. Bazı kaynaklar boğulduğundan şüphelenir. Bazıları ise aşırı borç ve kötü sağlık nedeniyle intihar ettiğine inanmaktadır. Her iki varsayım da ölümünden sonra doğrulanamamıştır.
Ancak teoriler derhal denizden gemiye alındığını savunur. BBC'ye göre mucit, patentlerinin İngiliz hükümetine satılmasını engellemek için denize atılmıştır. I. Dünya Savaşı başladı ve Diesel'in motorları Müttefik denizaltılarında ve gemilerinde kullanıldı. Ancak ikincisi daha çok II. Dünya Savaşı'na yaradı.
Diesel, yakıt olarak bitkisel yağın savunucusuydu ve kendisini sürekli büyüyen petrol endüstrisinin karşısına koyuyordu. BBC, Diesel'in "büyük petrol şirketlerinin ajanları tarafından öldürüldüğü" teorisini ortaya atmıştır. Kömür endüstrisinin ileri gelenleri tarafından da öldürülmüş olabileceği üzerinde durulmuştur. Zira buhar motorları hala tonlarca kömürle çalışmaktadır. Son olarak U-botların tasarımlarını paylaşmasını önlemek amacıyla suikast edilmiş olabileceği düşünülmüştür.