Daha önce Kutsal Roma İmparatorluğu'nu oluşturan Cermen krallıkları, on dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında, nihai amaçları olan aşamalı birleşme hedefiyle daha yakın bir şekilde birlikte çalışmaya başladılar. Ünlü bir politikacı olan Prusya Şansölyesi Otto von Bismarck, bu ittifakın kurulmasında ve sonunda Prusya liderliğindeki Alman İmparatorluğu'nun temellerinin atılmasında etkili oldu. Prusya, 1866 Avusturya-Prusya Savaşı'nda galip geldikten sonra Avusturya hariç tüm Almanya üzerinde hegemonya kurdu. Bundan sonra Bismarck, tüm Kuzey Alman Konfederasyonu'nu ve geri kalan Güney Alman uluslarını ortak bir düşman arkasında toplamak için daha fazla savaşın gerekli olduğunu düşündü.
Bismarck'ın rakibi, daha önce Avrupa'da hakim güç olan ancak şimdi Prusya'nın büyümesi nedeniyle kendini tehdit altında hisseden Fransa'da bulunacaktı. Bu iki ülkeyi karşı karşıya getiren Fransa-Prusya Savaşı, Avrupa tarihinde bir dönüm noktası olmuş ve bugünkü kıtanın yolunu açmıştır.
Almanya: Yükselen süper güç
I. Napolyon (Napolyon Bonapart), askeri fetihleri ve nihai mağlubiyeti arasında Avrupa'nın siyasi manzarasını yeniden çizdi. Prusya 1806'da fethedilip bir Fransız uydu devletine dönüştürülürken, yüzyıllardır ayakta kalan Alman krallıklarının zayıf bir ittifakı olan Kutsal Roma İmparatorluğu Fransız İmparatoru'nun eline geçti ve ardından parçalandı. Bu aşağılayıcı kayıp, Prusya'nın ekonomisini ve ordusunu modernize etmek ve güçlendirmek için ülke içinde kapsamlı değişikliklere yol açtı.
Eski hükümdarlarına karşı 1815 yılında Waterloo Muharebesi'ne katılan Prusya, topraklarının önemli bir kısmını alarak nüfusunu iki katına çıkardı ve bilhassa silah üretiminde önemli bir küresel kapasiteye sahip olmuştu. Sadece bunu yaparak, yeni bir büyük Avrupa gücü doğdu ve Orta Avrupa'nın Almanca konuşan ülkeleri arasında bir üstünlük mücadelesi başlattı. Otto von Bismarck'ın 1862 yılında Kral I. Wilhelm tarafından Başbakan olarak atanması, Prusya'nın nihai egemenliğe tırmanışında önemli bir andı. Alman devletinin oluşumunda tartışmasız en önemli figür olan ve neredeyse efsanevi bir rütbeye sahip bir politikacı olan Bismarck, Almanya'yı birleştirme planı üzerinde çalışmaya başlamak için hiç zaman kaybetmedi.
Prusya'yı bölgesel bir süper güç haline getirme ve Almanya'yı Prusya kontrolü altında birleştirme hedeflerine ulaşmak için Prusyalılar, her biri farklı bir düşmana karşı ama hepsi birbiriyle bağlantılı olan bir değil üç savaşa girmek zorunda kalacaklardı.
Prusya, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun desteğiyle 1864'te güney Danimarka'ya saldırdığında, 1848'deki Birinci Schleswig-Holstein Savaşı'ndan beri arzuladığı toprakları ele geçirme amacındaydı. Prusya ordusu tamamen yeniden örgütlenmiş ve geliştirilmişti ve sonuç savaş alanında şaşırtıcı bir başarıydı.
Kısa bir süre sonra, Danimarka'dan alınan topraklar konusunda iki müttefik arasındaki anlaşmazlıkların bir sonucu olarak 1866 Avusturya-Prusya Savaşı patlak verdi. Görünenin aksine, Avusturya ve Prusya arasındaki asıl mesele toprak yönetiminden ziyade Orta Avrupa'nın kontrolüydü. Avusturya yüzyıllar boyunca Kutsal Roma İmparatorluğu'nun baskın gücüydü ve I. Napolyon'un 1815'teki yenilgisinin ardından ortaya çıkan Alman Konfederasyonu'nun kilit oyuncularından biriydi. Bismarck, Avusturya'yı Almanya üzerindeki tüm etkisinden kalıcı olarak uzaklaştırmayı planlıyordu.
İtalya'dan yardım aldıktan sonra Prusya ve müttefikleri, Avusturya'nın komuta ettiği Alman uluslarından oluşan bir koalisyonu, yaygın olarak Yedi Hafta Savaşı olarak anılan bir çatışmada ağır bir yenilgiye uğrattı. Hem Avusturya'nın gelecekteki herhangi bir Alman devletinden dışlanması hem de daha sonra Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun kurulması bu çatışmaya dayandırılabilir.
Fransa-Prusya Savaşı'na giden yol
Avusturya-Prusya Savaşı, kendisinden önce gelen savaşlar gibi, nihayetinde Fransa-Prusya Savaşı'nın katalizörü olacaktı. Napolyon ve Birinci Fransız İmparatorluğu yenilgiye uğradıktan uzun bir süre sonra bile Fransa kendisini kıta Avrupa'sının önde gelen gücü olarak görmeye devam ediyordu. 1852 yılında, aslında büyük Napolyon Bonapart'ın yeğeni olan III. Napolyon, Fransa'da iktidarı sağlamlaştırdı ve İkinci Fransız İmparatorluğu olarak bilinen yapıyı kurdu.
Avusturya-Prusya Savaşı'nın bir sonucu olarak Almanya'da onaylanmamış toprak değişikliklerini önlemek amacıyla, Fransız hükümetinin bazı üyeleri III. Napolyon'un Fransız birliklerini konuşlandırmasını sağlamaya çalıştı. Sonunda hiçbir asker gönderilmedi ve savaştan sonra Prusya, Kuzey Almanya'nın büyük bölümünü ele geçirerek küçük devletlerin çoğunu Kuzey Alman Konfederasyonu'na bağladı.
Buna rağmen Fransız halkı tazminat konusunda ısrar etmiş ve Fransız hükümeti Prusya'dan, halen bağımsız olan Güney Alman Devletlerinin bir parçası olan ve bir önceki savaşta Avusturya'nın yanında yer alan Bavyera bölgeleri de dahil olmak üzere toprak talep etmiştir. Bismarck'ın bu talepleri Bavyeralılara iletmesi, eskiden düşman olan iki grup arasında askeri bir ittifakın kurulmasını hızlandırdı, sonraki çatışmanın zeminini hazırladı ve nihayetinde Almanya'nın birleşmesini sağladı.
Fransızların çoğu, Fransa'nın kıtanın fiili hakimi konumuna rağmen, giderek güçlenen Prusya'nın Fransız İmparatorluğu için ciddi bir tehdit oluşturduğunu biliyordu. III. Napolyon, paradoksal bir şekilde, Fransızlar arasında Prusya ile bir çatışma konusunda en az hevesli olanıydı. İmparator, Fransa'nın Prusya'ya karşı topyekûn bir savaşı kazanabileceğinden emindi, ancak giderek kötüleşen sağlığı büyük bir çatışmayı daha az cazip kılıyordu.
Napolyon'un eşi İmparatoriçe Eugénie de dahil olmak üzere halk ve hükümetin bazı üyeleri Fransa'nın Avrupa'daki uygun rolünü yeniden üstlenmesini talep ediyordu ve sanki tüm Fransa ülkesi III. Napolyon'un ötesinde bir savaş istiyor gibi görünüyordu. Fransız silahlı kuvvetlerinin pek çok üyesi, Waterloo'daki yenilgide oynadığı rol nedeniyle Prusya'dan intikam almak ve nihayetinde Birinci Fransız İmparatorluğu'nun sonunu getirmeye istekliydi.
Ayrıca, halk genel olarak imparatoru ve hükümetini onaylasa bile, bu savaş dikkatleri iç meselelerden uzaklaştıracaktı. Bismarck, Prusya'da savaşın sadece kaçınılmaz değil, aynı zamanda Prusya'nın Almanya'nın fiili lideri olarak konumunu sürdürmesi için hayati olduğuna inanan pek çok kişiden biriydi.
Ems Telgrafı olarak bilinen olay taşları yerinden oynatan son nokta oldu. Kral I. Wilhelm, Fransız büyükelçisiyle yaptığı bir görüşme sırasında, Prusya'nın bir daha asla İspanya tahtının verasetine karışmayacağına dair Fransızların taahhüt talebini nezaketle reddetti. Bismarck, toplantının nispeten dostane atmosferine rağmen, hem Prusya hem de Fransız vatandaşlarını rencide etmek için daha aşağılayıcı bir tablo çizdiğini söylediği bir açıklama yayınladı.
Fransız medyası Şansölye'nin bildirisini yanlış yorumlayarak daha da küçük düşürücü bir olaylar zinciri yarattı ve Şansölye bunu düzeltmek için hiçbir şey yapmadı. Bunun doğrudan sonucu olarak Fransa'nın dört bir yanında protestolar patlak verdi ve birçok kişi askeri harekat çağrısında bulundu. Sonuç olarak, 19 Temmuz 1870'te Fransız hükümeti savaş ilan etti ve kuvvetlerini seferber etmeye başladı.
Fransa-Prusya Savaşı'nın birinci aşaması
Fransız İmparatorluk Savaşı ve Fransız Cumhuriyet Savaşı olarak ikiye ayrılmasına rağmen çatışma sadece altı ay sürdü. Bir buçuk yıl süren savaşın ardından İkinci Fransız İmparatorluğu, Üçüncü Fransız Cumhuriyeti lehine dağıldı. Savaşı başlatan, Fransa'nın Prusya'yı işgaliydi. Fransa, Prusya'dan daha büyük bir nüfusa sahipti, ancak asker kalitesinin daha düşük olması, Prusya'yı çatışmanın ilk aşamalarında baskın güç haline getirecek kadar çabuk harekete geçememesine neden oldu.
Her iki tarafın da yaklaşık 900.000 askeri olduğunu varsayarsak, kağıt üzerinde olasılıklar eşit gibi görünecektir. Ancak durum böyleyken, avantajlar kesinlikle Prusya'nın lehine dönmüştü. Prusya, Napolyon'dan sonraki yıllarda, tüm erkek vatandaşları için zorunlu askerlik görevi ile güçlü bir şekilde askerileşmiş bir ülke haline gelmişti. Fransızlar da benzer bir girişimde bulunmuşlardı ama askere alınanlar ve yedek askerler nadiren aktif bir eğitimden geçirildikleri için çok daha düşük kalibreliydiler.
Daha da kötüsü, savaş patlak verdiğinde Fransızlar bu değişikliklerin bazılarını daha uygulamayı bitirememişti. Dolayısıyla Prusya, yaklaşık 730.000'i gerçek asker ve 200.000'i milis olmak üzere 900.000 kişinin büyük bir çoğunluğunu, hepsi de önemli bir eğitimden geçmiş askerlerden oluşturdu. Önlerinde sadece yarım milyon Fransız ve yarım milyon Garde Mobile milisi vardı ki her ikisi de düşük kaliteleriyle tanınıyordu.
Fransız küçük silah üstünlüğü, çatışmanın güney Almanya ve Fransa'da gerçekleşen ilk aşamasında Almanların ağır kayıplar vermesine neden oldu. Fransız Chassepot iğneli tüfeği, Alman Dreyse iğneli tüfeğinden çok daha etkiliydi. Yine de Almanların üstün topçuluğu, komutanları ve eğitimi çatışmanın sonucunu belirleyecekti. Nihayet, 1 ve 2 Eylül'de Sedan Muharebesi'nde Fransa ezici bir yenilgiye uğradı ve sadece tüm Fransız ordusu değil, III. Napolyon'un kendisi de esir alınarak savaşın ilk aşaması sona erdi. Bu, yaygın olarak düşmanlıkların sona erdiğinin işareti olarak görülüyordu. Ancak Bismarck Fransızların savaşma isteğini hesaba katmakta başarısız oldu.
Fransa-Prusya Savaşı'nın ikinci aşaması ve Alman İmparatorluğu
İmparator ve iki ordunun tamamının ele geçirilmiş olmasına rağmen Fransa pozisyonunu korudu ve teslim olmayı reddetti. Napolyon'un yakalanışından iki gün sonra Ulusal Savunma, İmparatorluk Hükümetini devirdi ve Fransa'da hakim güç olarak Üçüncü Fransız Cumhuriyetini kurdu.
Prusya Paris'i kuşatmaya devam ettiğinde, birçok kişi savaşın sonunda biteceğine inanıyordu. Yeni hükümetin ve halkın tazminat ödemeye ve yenilgiyi kabul etmeye istekli olmasına rağmen, Fransız halkı ne yurt içinde ne de yurt dışında hiçbir Fransız toprağının Prusya'ya bırakılmaması konusunda ısrarcıydı. Bu noktada savaşı kazanmanın neredeyse imkansız olduğunu anlayan yeni Fransız yönetimi hiç vakit kaybetmedi ve gerçekten şaşırtıcı bir verimlilik gösterisiyle neredeyse sıfırdan yeni bir kuvvet yaratmayı başardı.
Konuyla ilgili: Paris Komünü: Fransa'yı bölen, Almanya'yı birleştiren savaş
Paris'in cephanelikleri ve imalatçılarının Fransa'nın geri kalanıyla bağlantısı kesilirken, yeni Cumhuriyetçi ordu dört aydan kısa bir süre içinde eski İmparatorluk ordusundan daha büyük hale geldi. Fransa'nın mükemmel askeri geri dönüşü ve dış politikada Prusya'ya doğru kayması Alman ittifakı için bir tehdit oluşturdu. Ancak Almanların art arda gelen başarıları ve savaşta sertleşmiş eski askerlerden oluşan bir kolordu, Fransa'nın inisiyatifi yeniden ele geçirmesini engelledi ve Paris'i çaresizlikten teslim olmaya zorladı.
Altı ay süren savaşın ardından, Ocak 1871'in sonunda Fransa, Alsace ve Lorraine bölgelerinin teslim edilmesi karşılığında bir ateşkes istedi ve kabul edildi. Artık Almanya İmparatoru olarak bilinen Kral I. Wilhelm, Versay Sarayı'nda Alman İmparatorluğu'nu resmen ilan ederek kalan son Alman krallıklarını kendi kontrolü altında birleştirdi. Bismarck'ın birleşik bir Almanya hedefi Prusya yönetimi altında gerçekleşti ve ortaya çıkan ulus sadece dünyanın önde gelen uluslarından biri olmakla kalmadı, aynı zamanda Alman devlet adamı için ömür boyu süren bir tutkunun da gerçekleşmesini sağladı.
Almanya, Britanya'nın hala uluslararası bir güç olarak görüldüğü bir dönemde, en büyük ve en iyi eğitimli orduya ve onlara komuta edecek geniş ve yetenekli bir subay kadrosuna sahip olarak kıta Avrupa'sının tartışmasız efendisiydi. Bismarck'ın planı mükemmel bir şekilde uygulanmıştı, ancak Almanya'nın birleşmesinin ektiği tohumların geniş kapsamlı etkileri olacaktı. Yaklaşık 40 yıl sonraki I. Dünya Savaşı, büyük ölçüde Fransızlar ve Almanlar arasındaki süregelen düşmanlık nedeniyle patlak verdi.
