Grönland Atlas Okyanusu ve Arktik Okyanusları arasında yer almaktadır. Teknik olarak Kuzey Amerika kıtasının bir parçası olmasına rağmen, tarihsel olarak Danimarka ve Norveç gibi Avrupa ülkeleriyle ilişkilendirilir. Bugün Grönland, Danimarka Krallığı içinde bağımsız bir bölge olarak kabul ediliyor. Ülkenin gayri safi yurtiçi hasılasının çoğu Danimarka'ya bağlı.
Grönland Hakkında Bilgiler
Grönland 2.166.086 kilometrekare yüzölçümüyle dünyanın en büyük adası olma özelliğini taşıyor. Bir kıta değil. Geniş yüz ölçümü ve 56.166 kişilik nispeten küçük nüfusu nedeniyle dünyanın en seyrek nüfuslu ülkesi durumunda.
- Nüfus: 56.171 (2017)
- Başkent: Nuuk (17.984)
- Sahil şeridi: 44.086 km
- Yüzölçümü: 2.166.086 km²
- En yüksek noktası: 3.700 m, Bunnbjørn Fjeld
- En alçak noktası: 0 m, deniz seviyesi
Grönland'ın en büyük şehri Nuuk, ülkenin başkenti olarak hizmet veriyor. 2019 yılı itibariyle sadece 17.984 nüfusa sahip ve dünyanın en küçük başkentlerinden biri. Grönland şehirlerinin tümü, 44.086 kilometrelik sahil şeridi boyunca inşa edildi. Çünkü ülkede buzsuz olan tek bölge burası. Bu şehirlerin çoğu aynı zamanda Grönland'ın batı kıyılarında yer alıyor çünkü kuzeydoğu tarafı Kuzeydoğu Grönland Ulusal Parkı'ndan oluşur.
Grönland'ın Tarihi
Tarih öncesi zamanlardan beri çeşitli Paleo-Eskimo gruplarının adada yaşadığı düşünülmektedir. Bununla birlikte bazı arkeolojik araştırmalar MÖ 2500 civarında Grönland'a giren İnuitlere işaret etti. Norveçliler ve İzlandalıların Grönland'ın batı kıyılarına yerleşmesi ancak 986'da görülüyor. Yerleşimciler adayı Avrupa keşiflerinin başlamasıyla buldular.
Bu ilk yerleşimciler nihayetinde İskandinav Grönlandlıları olarak bilindiler. Ancak Norveç 13. yüzyılda toprakları ele geçirdiğinde durum değişti. Ülke Danimarka ile birlik kurarak tarihi bir karar verdi.
1946'da Amerika Birleşik Devletleri Grönland'ı Danimarka'dan satın almak için teklif sundu. Ancak ülke adayı satmayı reddetti. 1953'te Grönland resmen Danimarka Krallığı'nın parçası oldu ve 1979'da Danimarka Parlamentosu ülkeye bazı resmi yetkiler verdi. 2008'de Grönland'ın bir bölgesinin bağımsızlığı için sunulan referandum onaylandı. 2009'da Grönland kendi hükümetine sahip oldu ve yasalarının ve doğal kaynaklarının sorumluluğunu üstlenmeye başladı. Buna ek olarak Grönland vatandaşlarının ayrı bir kültürün parçası oldukları da tanındı. Bunlar olurken Danimarka bugün hala ülkenin güvenliğinden ve dış ilişkilerinden sorumludur.
Danimarka kraliçesi II. Margrethe Grönland'ın şu anki devlet başkanı. Grönland Başbakanı ise ülkedeki özerk hükümetin başı olarak görev yapan Kim Kielsen'dir.
Grönland'ın Coğrafyası ve İklimi
Ülke çok yüksek enleminden dolayı serin yazlara ve çok soğuk kışlara sahip. İklimi arktik ile yarı arktik arasında. Örneğin başkenti Nuuk, Ocak ayında ortalama -10 C düşük sıcaklığa ve Temmuz ayında ise sadece 9,9 C yüksek ortalama sıcaklığa sahiptir. Bu nedenle halk çok az tarım yapabiliyor ve ürünlerinin çoğu yem bitkileri, sera sebzeleri, koyun, ren geyiği ve balıktan oluşuyor. Grönland genel olarak diğer ülkelerden yapılan ithalata muhtaç.
Grönland'ın topografyası çoğunlukla düzdür. Adanın en yüksek dağı olan Bunnbjørn Fjeld'de 3.700 metreden ülke ulusunu selamlar. Ek olarak topraklarının çoğu buz tabakası ile kaplıdır ve ülkenin üçte ikisi permafrost durumunda.
Grönland'da bulunan bu büyük buz tabakası iklim değişikliğini gözlemlemede kullanılıyor. Bilim adamları bu bölgedeki buz çekirdeklerini delerek küresel ısınmanın etkilerini gözlemliyorlar. Ülke fazlasıyla buzla kaplı olduğundan küresel ısınmanın buzulu eritmesi halinde deniz seviyelerinin önemli ölçüde yükseleceği düşünülüyor.
Grönland'ın Karşılaştığı Çevresel Zorluklar
Grönland, ortalama sıcaklıkların küresel ortalamanın iki katı oranında arttığı, Dünya üzerindeki en hızlı ısınan bölgelerden biridir. Bu durum buz tabakalarının erimesine, deniz seviyesinin yükselmesine ve okyanus akıntılarında iklim ve hava durumu üzerinde küresel etkileri olabilecek değişikliklere yol açmıştır. Sadece Grönland'daki buz tabakalarının erimesi bile önümüzdeki on yıllarda deniz seviyesinin yükselmesine önemli ölçüde katkıda bulunabilir ve bu da dünyanın dört bir yanındaki kıyı bölgeleri için önemli bir tehdit oluşturmaktadır. Ayrıca, Arktik ekosistemindeki değişiklikler yerel vahşi yaşamı ve geleneksel avcılık ve balıkçılık uygulamalarına dayanan toplulukları etkileyebilir.
Grönland'ın Ekonomisi
Grönland'ın ekonomisi uzun zamandır balıkçılığa dayanır. Bir zamanlar ekonominin temel dayanağı olan fok avı, 20. yüzyılın başlarında büyük ölçüde azaldı ve yerini morina balığı, karides, konserve ve dondurma gibi ürünlere bıraktı. Fiyat dalgalanmaları 20. yüzyılın sonlarında ekonomide endişe yaratmaya başladı ve Grönland bu nedenle ekonomisini çeşitlendirmeye başlayarak turizm endüstrisine daha çok önem verdi.
1990'lardan bu yana turizmden elde edilen gelir önemli ölçüde artmıştır. Danimarka'dan gelen önemli miktardaki mali yardım ekonomide öncü rol oynamaya devam ediyor. İş gücünün neredeyse yarısı kamu sektöründe çalışmaktadır. Ülke, ihracatının %80'den fazlasını Danimarka'ya yapıyor.
20. yüzyıldaki çeşitli zamanlarda kriyolit, kurşun, çinko, gümüş ve kömür yatakları kullanılmaya başlandı ve adanın ilk altın madeni 2004'te açıldı. Yapılan keşifler demir, uranyum, bakır, molibden, elmas ve diğer mineral yataklarını ortaya çıkardı.
İklimsel ve ekolojik kaygılar uzun zamandır bu kaynakların kullanımını sınırlandırmıştı ancak küresel ısınma sadece deniz buzunu eritmekle kalmadı ve petrol ve doğal gaz aramalarını daha erişilebilir hale getirdi. Erime, maden işletmeciliği için yeni arazi yolları açtı. Hükümetin giderek daha fazla yabancı firmanın keşif ve madencilik yapmasına izin vermesi Grönland'da çok önemli bir siyasi mesele haline gelmiştir.
Grönland Ekonomisinin Gelişimi
Grönland, yaklaşık 3 milyar dolarlık GSYİH ile nispeten küçük bir ekonomiye sahiptir. Ülkenin başlıca endüstrileri arasında balıkçılık, turizm ve özellikle elektronik ve yenilenebilir enerji teknolojileri için yüksek talep gören nadir toprak mineralleri için madencilik yer almaktadır. Grönland ayrıca açık denizde petrol ve gaz arama fırsatlarını da araştırmaktadır, ancak bu, çevresel etkiler ve yerli topluluklarla olası çatışmalarla ilgili endişeler nedeniyle tartışmalı bir konu olmuştur. Zaman içinde Grönland ekonomisi Danimarka sübvansiyonlarına bağımlılıktan uzaklaşarak daha fazla kendi kendine yeterliliğe doğru kaymış olsa da ekonominin çeşitlendirilmesi ve birkaç kilit sektöre bağımlılığın azaltılması açısından zorluklar devam etmektedir.
Grönland Halkı
Grönlandlıların yaklaşık onda dokuzu esas olarak Eskimo ya da Eskimo kökenlidir. İlk Avrupa göçmen grupları ile çok güçlü bir şekilde karışmış durumdalar. İnsanların onda birinden fazlası Danimarkalı ve çoğu Danimarka'da doğdu.
Adanın resmi dili Grönlandca (Eskimo-Aleut dil ailesine ait Eskimo dili olan Kalaallisut olarak da bilinir), Danca (İskandinav veya Kuzey Cermen dili) ve İngilizce olarak sıralanıyor.
Evanjelik Lüthercilik resmi dindir. Nüfusun yaklaşık üçte ikisi buna inanıyor; Grönlandlıların yaklaşık üçte biri diğer Hristiyanlık biçimlerini takip ediyor. Şamanizm dahil geleneksel inançlar hala küçük bir azınlık tarafından uygulanır.
Grönland nüfusu geniş bir alana yayılmış durumda. İnsanların büyük çoğunluğu adanın 18 belediyesinden birinde yaşıyor. Kalanlar ise köylerde.
Göç seviyeleri nedeniyle Grönland'ın nüfus artış hızı 21. yüzyılın başında neredeyse sıfırda kaldı. Ortalama yaşam süresi erkekler için 60'lı yaşların ortaları ve kadınlar için genellikle 70'li yaşların başlarıdır ve dünya ortalamasına yakındır.
Grönland Doğal Yaşamı
Dünyanın en büyük adası olarak Grönland çok çeşitli flora ve faunaya ev sahipliği yapıyor. Kutup ayılarından dağ kar tavuğuna kadar burada çok çeşitli egzotik canlılar var. Kutup ayısı Grönland'ın en büyük avcısı ve ülkenin ulusal armasının sembolüdür. Kutup kurdu ve lemming ile birlikte kuzeyde yaşar.
Doğu kıyısında adadaki en büyük kara memelisi olan misk öküzü görülür. Ren geyiği yaz aylarında buz örtüsünün yakınındaki buzağılama alanlarına gelir. Kutup tilkileri bazen şehrin çevresinde görülebiliyor. Parlak beyaz kürkleriyle kutup tavşanını avlamada oldukça iyilerdir.
Grönland sularında 15 farklı balina türü var. Bunların en çok görülenleri kambur balina, minke ve yüzgeç balinasıdır.
Nattoralik veya beyaz kuyruklu kartal, Grönland'da gökyüzünün sahibidir. Ancak adadaki birçok kuş türünden sadece biri. Kuşların çoğu göçmen olmasına rağmen, Grönland en az 60 türe ev sahipliği yapıyor. Auklar, şahinler, baykuşlar, kazlar, pufla ördeği ve ptarmigan Grönland'ın çeşitli kuşları arasında.
Grönland'daki Siyasi Durum
Grönland, Danimarka Krallığı içinde kendi hükümeti ve parlamentosu olan özerk bir bölgedir. Son yıllarda, Grönland'ın Danimarka ile ilişkisinin geleceği hakkında giderek artan tartışmalar yaşanmakta ve bazıları daha fazla özerklik ve hatta bağımsızlığı savunmaktadır. Bu kısmen çevresel ve ekonomik konularla ilgili endişelerin yanı sıra doğal kaynaklar ve kültürel miras üzerinde daha fazla kontrol arzusundan kaynaklanmaktadır. Aynı zamanda Grönland ve Danimarka arasında özellikle ortak tarih ve kültür açısından güçlü bağlar da bulunmaktadır.
Grönland Hakkında Sık Sorulanlar
Grönland nedir?
Grönland, Kuzey Atlas Okyanusu'nda bulunan dünyanın en büyük adasıdır. Danimarka Krallığı içinde özerk bir bölgedir. Grönland'ın başkenti, adanın güneybatı kıyısında yer alan Nuuk'tur.
Grönland'ın nüfusu ne kadardır?
2021 yılı itibariyle Grönland'ın nüfusu yaklaşık 56.000 kişidir.
Grönland'ın coğrafyası nasıldır?
Grönland, çoğunlukla buzla kaplı geniş, seyrek nüfuslu bir adadır. Derin fiyortları ve yükselen buzulları ile engebeli bir kıyı şeridine sahiptir. Adanın iç kısımları buz tabakaları ve buzullarla kaplıdır ve sadece birkaç bölge kayalık arazidir.
Grönland'da iklim nasıldır?
Grönland'da iklim, uzun ve soğuk kışlar ile kısa ve serin yazların yaşandığı Arktik iklimdir. Sıcaklıklar kışın -50°C (-58°F) ile yazın 10°C (50°F) arasında değişebilir.
Grönland neyi ile tanınır?
Grönland buzulları, buzdağları ve Kuzey Işıkları gibi çarpıcı doğal güzellikleriyle tanınır. Aynı zamanda binlerce yıldır adada yaşayan yerli İnuit halkının eşsiz kültürüne de ev sahipliği yapmaktadır. Grönland, ekonomi için önemli olan avcılık ve balıkçılık endüstrileriyle de bilinmektedir.