Britanya'nın en sevilen kanun kaçağından Sparta'nın kurucusuna ve bir bilim insanına dek varlığı tartışmaya açık olan tarihi kişiler vardır. Yalnızca gerçeklerin tarihte yer bulacağına inanıyoruz ancak işler aslında bu kadar basit değil. Geçmiş yalnızca eldeki kanıtlardan oluşmaz ve bazen kimlerin var olup kimlerin olmadığına karar vermeniz zordur. Herkesin adını bildiği ancak yaşayıp yaşamadığı şüpheli olan tarihi kişilere göz atın.
Pisagor
Hepimiz matematik dersinde Pisagor Teoremi'ni öğrendik ancak Pisagor'un kendisi gerçekten var oldu mu söylemek zor. Bazı rivayetlere göre Yunan düşünür Pisagor MÖ 5. ve 6. yüzyıllarda yaşamıştı. Bir filozof ve matematikçi olarak biliniyor ancak antik zamanlarda nümeroloji, insan ruhunun göçü ve gariptir ki fasulye yemenin kötülükleri ile takıntılı bir kültün manevi babasıydı.
Pisagor'un baklagillere olan nefreti belgelenirken, kendisine dair yaşadığı döneme ait bir kaynak yoktur. Ünlü fikirlerine ve formüllerine ilişkin tüm referanslar kendilerine Pisagorcular diyen izdeşlerine ait. Pisagor'a dair öyküler mit ve doğaüstüye doğru kayar. Bir öyküde altın bir uyluğa sahip olduğu söylenir; bir diğerinde tanrı Apollon'un oğludur. Bu yalanlar ve çelişkiler Pisagor'un yalnızca din tarikatı üyeleri tarafından uydurulmuş abartılı ve hatta kurgusal bir lider olabileceğini gösteriyor. Pisagor var olmuş olsa bile ünlü teoremi keşfeden ilk kişi kendisi değildi. Kanıtlar Mısırlıların formülü çok daha önce keşfetmiş olabileceğini gösterir.
Kral Arthur
Camelot'ın koruyucusu Kral Arthur tarihin en tanınmış hükümdarlarından biri ancak birçok bilgin öyküsünün Taştaki Kılıç kadar söylence olduğuna inanıyor. Cesur Kral Arthur 5. veya 6. yüzyılda İngiltere'ye yapılan Sakson saldırısını püskürtmesiyle bilinir. Ancak işgalcilere karşı 12 savaş kazandığı iddia edilse de, büyük kral çatışmadan hayatta kalan tek bir tarihi belgede geçmiyor. Hatta Arthur'un tam tasviri en eski 9. yüzyıla ait ve Lady Guinevere ve ünlü Yuvarlak Masa Şövalyeleri aslında yalnızca Monmouth'lu Geoffrey'in 12. yüzyıldan kalma "Britanya Krallarının Tarihi" metniyle ortaya çıktı.
Arthur'un zırhlı bir şövalye olarak günümüz betimlemesi Thomas Malory'nin "Le Morte d'Arthur" gibi kitaplarından doğmuş bir söylence olsa bile bazı tarihçiler hala bu öykülerin gerçek bir kişiye dayandığına inanıyor. Kral Arthur söylencesi savaşçı kral Ambrosius Aurelianus, hükümdar Riothamus veya belki de Lucius Artorius Castus gibi bir Roma generalinin kahramanlıklarından esinlenilmiş olabilir.
Konfüçyüs
Konfüçyüsçülük felsefesi doğuşundan bu yana Çin toplumunu etkiledi. Ancak kurucusu Konfüçyüs'ün tarihselliğine dair tartışmalar var. Bazı bilginler ona atfedilen sözlerin çoğunun aslında onun izdeşlerinden veya başka kaynaklardan geldiğini belirtir. Konfüçyüs adında bir adam var olmuş olsa bile Konfüçyüsçülükten tek başına sorumlu olmadığı kesin. Adına atfedilen yapıtların çoğu eskilerin bilgeliğine dayanan sözler ve gözlemlerin derlemesidir. Dahası Konfüçyüs'e dair en eski biyografik anlatım ölümünden yaklaşık 400 yıl sonra gelir. Bu yüzden gerçek Konfüçyüs'ün kim olduğunu bilinmiyor.
Homeros
Bilim adamları epik şair Homeros'un "İlyada" ve "Odesa" yapıtlarının gerçekliğini sorgular ancak aynısı ozan Homeros için de geçerli. Bazı teorilere göre, tüm Yunan yazarlarının en büyüğü sayılan Homeros aslında hiç yaşamamış olabilir ve yaşamışsa bile neredeyse kesinlikle iki ünlü yapıtının tek yazarı değildi.
Bu kadar etkili bir şahsiyet olmasına rağmen Homeros'un MÖ 7. veya 8. yüzyılda geçtiği iddia edilen yaşamının o dönemden gelen bir anlatımı yok. Sıklıkla Sakız adasında doğmuş kör bir adam olarak tanımlanır ancak bu ayrıntılar bile tartışmaya açık. Bu biyografik bilgi eksikliği "İlyada" ve "Odesa"nın aslında farklı şairlerin yazdığı bir derleme veya kuşaklar boyu sözlü anlatımla popülerleşmiş öyküler olduğunu düşündürüyor. Homeros bu öyküleri tutarlı olacak biçimde bir araya getirmiş olabilir veya mitleri daha gerçekçi kılmak için yapıtlara tek bir yazar adı verilmiş olabilir.
Robin Hood
Robin Hood orta çağ folklorunda önemli bir yere sahip ancak zenginlerden çalıp fakirlere veren bir hayduta dair öyküler aslında gerçeğe mi dayanıyor? Sherwood Ormanı'nın bu en ünlü kanun kaçağı ilk olarak 14. ve 15. yüzyılda şiirlerde ve baladlarda ortaya çıktı ve tarihsel kanıtlara göre daha önce "Rabunhod" veya "Robehod" olarak bilinen suçlular olmuştur. Bu edebi anlatımların çoğu Robin'i, Nottingham'ın nefret edilen şerifine karşı gelen ve bir haydut çetesine liderlik eden sıradan biri olarak tanımlar. Bununla birlikte Maid Marian ve Friar Tuck gibi öykünün en popüler yardımcı karakterlerinin görüldüğü sonraki sürümlerde hırsızdan aristokrata döner.
Araştırmacılar yüzyıllardır gerçek hayattaki Robin Hood'un kimliğini tespit etmeye çalıştı ancak net bir aday ortaya çıkmadı. En popüler kaynakta Arslan Yürekli Kral Richard'ın izin giden biridir ve diğerlerinde unvanı Huntingdon Kontu'ndan Tapınak Şövalyeleri üyeliğine dek uzanır. Giderek artan sayıda tarihçi Robin Hood ve adamlarının baskıya karşı direnişin sembolü olarak ortaya çıkan Orta Çağ mitleri olduğuna inanıyor.
Likurgus
Likurgus, Yunan kent devleti Sparta'yı antik dünyanın en korkulan askeri güçlerinden biri haline getiren adamdı. MÖ 7. ve 9. yüzyıllar arasında bu ünlü kanun koyucunun evlilik ve seksten, zenginliğe ve çocuk yetiştirmeye dek her şeyi ele alan sert reformlar başlattığı söyleniyor. Bunların belki de en ünlüsü Spartalı erkekleri korkusuz savaşçılara dönüştürmek için tasarlanmış çok yıllı titiz bir eğitim programı olan agoge'ydi.
Söz edilen reformlar kuşkusuz var olmuşken, tarihçiler Likurgus'un kendisinden pek emin değil. Spartalılar tarihlerini yazılı olarak kaydetmediler. Bu nedenle liderlerine dair kaynaklar son düzeyde çelişkili sonraki kaynaklardan gelir. Likurgus'un biyografisi aynı zamanda söylencesel olaylarla doludur. Bunlar kendisinin aslında Sparta'nın kurucu tanrısı olarak yaratıldığını düşündürüyor.