Topuklu Ayakkabının Hikayesi: Krallardan Kadınlara

2000 yıl öncesine kadar hem erkekler hem de kadınlar farklı amaçlar için topuklu ayakkabılar giyiyordu.

Topuklu ayakkabı aslında kadınlar tarafından giyilmek üzere tasarlanmamıştı. Bugünün yüksek topuklu ayakkabıları Fransız kraliyetinden ve yüksek topukta akım yaratan Fransa Kralı XIV. Louis'den esinlenerek doğdu. Sadece saray üyelerinin kırmızı tabanlı topuklu ayakkabılar giyebilmesini sağlayan bir yasa çıkardI. Böylece 17. yüzyıl sosyetesinin kimin ayrıcalıklı ve kraldan yana olduğunu ve kimin olmadığını anlamasını kolaylaştırdı.

2000 yıl öncesine kadar hem erkekler hem de kadınlar farklı amaçlar için topuklu ayakkabılar giyiyordu. Üst kısmı basit bir deri banttan oluşan tahta takunya giyen Türk kadınlarını biliyoruz. Gerçek bir topuklu ayakkabı olmasa da fikrin arkasındaki temel yönleri yansıtır.

Türk kadınlarının giydiği tahta takunyalar.
Türk kadınlarının giydiği tahta takunyalar.

Hem erkek hem de kadın antik Romalı ve Yunanlılar kothorni veya buskins adı verilen yükseltilmiş sandaletler giydiler. Bu yüksek topuklu ayakkabılar sosyal sınıfı ayırmak için kullanılıyordu. Diğer yandan, fuhuşun yasal olduğu antik Roma'da müşterilere sunulan kadınlar yüksek topuklu ayakkabı giyerek kendini işaretlerdi.

Antik Mısır'da alt sınıftan insanlar genellikle çıplak ayakla yürüyüp çalıştılar. Ancak MÖ 3500'e ulaşan tasvirlerde soyluların topuklu giydiği görülür. Üst sınıftan hem kadınlar hem de erkekler sadece tören amaçlı yüksek topuklu ayakkabı giydi. Bununla birlikte tarih kayıtları antik Mısır'daki kasapların da yüksek topuklu ayakkabı giydiğini anlatır. Sınıf ifadesi veya tören amacıyla değil, pratik bir nedenden dolayıydı. Mısırlı kasaplar katledilen hayvanların kanlarının üzerinde yürümek için yüksek topuklu ayakkabı giyiyordu.

16. yüzyılda Pers ordusu düşmanı korkutma taktiği olarak değil ancak savaş stillerini geliştirmek için yüksek topuklu ayakkabı giyerek savaştı. Osmanlı İmparatorluğu'nu yenmek için gönderdikleri süvarileri yüksek topuklu ayakkabı giymişti.

Pers askerleri üzengileriyle ayağa kalktığında ayakkabının uzun topuk kısmı duruşunu korumasına yardımcı olarak ok ve yayını daha etkili şekilde atmasını sağlıyordu. Bu tür ayakkabılar Pers'ten 9. yüzyıldan kalma bir seramik kasede gösterilmiştir.

Topuklu ayakkabı moda akımı 17. yüzyıl Avrupa'sının erkek aristokrasisi içinde yayıldıkça sosyete ayakkabı üreticileri hiçbir zaman yürümek için tasarlanmamış bir ayakkabıyı yeniden elden geçirmenin zorluğuyla karşılaştılar. Eğer yürümek için tasarlanmadıysa topuklu ayakkabının amacı neydi?

Egzotik Pers tarzının Avrupa'ya ulaşmasıyla zengin aristokrat erkekler, kendilerini daha "erkeksi" ve "savaşçı" göstermek için yüksek topuklu binicilik ayakkabılarını benimsemeye başladı. Topuğun yüksekliği abartıldı, savaşı düşündürmek için pahalı kırmızı boya eklendi ve çok geçmeden erkek modasının zirvesi oldu.

Fransa Kralı XIV. Louis.

Kadınlar, 17. yüzyılın ortalarında daha erkeksi ve güçlü görünme moda hevesiyle erkekleri taklit etmeye başladılar. Erkek giyiminin unsurlarını kopyalarak görünüşlerini 'erkeksileştirmeye' çalıştılar.

Topuklu ayakkabı A'dan B'ye giderken bir ayağını diğerinin önüne koyarak yürümeyi gerektiren pratik olmayan bir modaydı. Yine de zengin aristokrasi zaten 17. yüzyıl Avrupa'sının çamurlu yollarında yürümesiyle bilinmiyordu.

Peki erkekler bir zamanlar bu kadar moda olan topuklu ayakkabı giymeyi neden bıraktı? Ve neden kadınlar topuklu giymeye devam ettiler? Böylesine pratik olmayan bir tarzın aşırı dandi çağrışımlar taşıdığı düşünülür. Aydınlanma Çağı ile birlikte toplum rasyonel olanı benimsemeye ve "eğitim üzerinde ayrıcalık" düşüncesini reddetmeye başlamıştı. Erkekler güzel ve özenli giyinme arzusundan vazgeçti, bunun yerine daha pratik, basit ve işlevsel olmayı seçtiler. Sonuç olarak 19. yüzyılda gelecek yüzyıllarda erkek giyiminin tonunu belirleyecek tarihi bir dönüşüm yaşandı.

Topuklu ayakkabılar, rengarenk kumaşlar ve sınıf eşitsizliğinden tek tip siyah giysi, demokrasi ve burjuva etiğine geçildi. Bu süreçte erkek modası da unutuldu. Artık bilim ve buluşlar gibi erkekler için dış görünümden daha önemli görülen konular vardı.

Kadınlar yüksek topuklu ayakkabıyı Fransız Devrimi'nin ardından kısa bir süreliğine terk etmiş olsa da, daha pratik modaya geçiş kadınlar için geçerli olmadı. Kadınların yüksek topuklu ayakkabı giymeye devam etmesinin tarihsel temeli olarak kadınların daha duygusal, hisli ve eğitilemez görülmesi vardır.