Sandviç Kontu tanımı İngiltere'de bir asillik unvanıdır ve sandviçin icadının 18. yüzyılda 4. Sandviç Kontu'na dayandığı söylenir. Söylenceye göre kont kağıt oynamaya devam edebilmek için atıştırmalık ararken sandviçi üretti. John Montagu, 1729'da 10 yaşında 4. Sandviç Kontu olmuştu. Kariyeri boyunca posta bakanı, dışişleri bakanı ve Amerikan Bağımsızlık Savaşı'nda deniz bakanı oldu. Ancak en çok sandviçin yaratıcısı denilen başarısıyla öne çıktı. Peki bu hikaye ne kadar doğru?
Sandviçin icadının hikayesi
Sandviçin hikayesine göre 1762 yılında iddialı bir kumarbaz olan Montagu 24 saat boyunca kart oynamıştı ve hizmetçisinden kendisine iki dilim ekmek arasına bir dilim dana eti koymasını istedi. Planı bir elinde yemeğini tutarken oynamaya devam etmekti. Dahası sulu sığır eti istememiş olmasıyla kartlara yağa bulaştırmayacaktı.
Her sosyete gayri resmi, çatal bıçaksız yemek yemekten hoşlanmazdı. Ancak kontun arkadaşları fikirden çok etkilendi ve onlar da "Sandviç'ten" istiyoruz dediler. Ve sandviç adı işte böyle doğdu.
Sandviçin gerçek kökeni
Sandviçi gerçekten kimin icat ettiğini bilmiyoruz ancak binlerce yıl çeşitli şekillerde var olmuş bir yiyecektir. Sandviçin ne kadar kolay hazırlandığı düşünülürse Sandwich kontundan çok önce var olduğunu varsaymamak elde değil. Tarihte bilinen ilk sandviç severler Yahudilerdi. MÖ 1. yüzyılda Yahudi lideri Yaşlı Hillel'in Hamursuz Bayramı için yaptığı yemeğin mayasız matsa ekmeği arasına acı otlar ve kuzu eti koymak olduğu söylenir. Bugün de yenilen bu yiyeceğe sandviç diyebiliriz.
Gözleme türü yassı ekmekler Akdeniz bölgesinde ve Orta Doğu'da daima yaygındı. Dürüm fikri Türk kültüründe oldukça köklüdür. Anadolu'yu ziyaret ettiği bilinen Sandviç Kontu'nun fikri Türklerden alması ve Londra'ya döndüğünde çevresine tanıtması mümkün.
Orta Çağ'da insanlar kalın bayat ekmekleri tabak olarak kullanıp üstüne pişmiş et ve sebze koyardı. Bu "açık sandviç" fikrinde ekmeği muhtemelen yemediler ancak bir gün denememiş olmaları imkansız. Hollandalılar da bir "sandviç" geleneğine sahipti: Ekmek ve tereyağını et veya balık gibi lezzetli yiyecek ve soslar ile sunma tarihine sahipler.
Sandviçin dünyaya yayılması
Sandviçin kökenine dair bu kont hikayesi büyük olasılıkla tümden doğru değil. Çünkü hikaye çelişkili farklı türlere sahip. Diğer hikayeler kontun sadece tek eliyle yiyeceği bir şey istediğini ve ekmek ve eti birleştirenin hizmetçi ya da aşçı olduğunu belirtirken, bir başka hikayede atıştırmalığı kart masasında değil işinde çalışırken istediği yazar.
Sandviçi bir İngiliz kontu icat etmedi ancak onu popüler kılan muhtemelen o oldu. Sandviçin sözde icat edildiği aynı 1762 yılında tarihçi Edward Gibbon günlüğüne "…soğuk et veya Sandviç" yediğini yazdı. Görünüşe göre hikaye aynı yıl yayıldı ve sandviç yiyeceğini popülerleştirdi.
Bunun bir başka güçlü örneği Fransız seyahat yazarı Pierre-Jean Grosley'nin 1772 tarihli kitabından gelir. Londra'ya dair kitabında yeni yiyeceğin moda olduğunu ve "onu icat eden bakanın adını" taşıdığını yazdı.
Sandviç ne demek?
Saksonca kumlu yer anlamına gelen bu yerin yiyecekle ilişkisi yoktur. Sandwich bir Kent kasabasıydı ve ailenin ilk kontu olan Edward Montagu bu unvanı 1660'da Sandwich o zamanlar büyük bir İngiliz limanı olduğu için türetti. Yönettiği filo kral II. Charles'ı İngiltere'ye getiriken Sandwich limanını kullanmıştı. Aklındaki asıl unvan Portsmouth Kontu'ydu. Öyle olsaydı bugün "sandviç" yerine "portsmıt" yiyor olacaktık. Kaptan James Cook mali sponsoru olan 4. Kont adına Sandwich Adaları'nı (Hawaii) yaratmıştır.
