En kötü Roma imparatorları düşünüldüğünde bazı isimler öne çıkıyor. Hedonizmi ve cinsel sapkınlıkları bugün hala konuşulan Caligula'yı düşünün. Bir başka örnek de efsaneye göre Roma yerle bir edilirken lir çalmaktan başka bir şey yapmayan acımasız İmparator Neron'dur. Bunların yanında, her şeyi ve daha fazlasını yapan Commodus vardır.
Commodus, MS 180'den 192'ye kadar süren hükümdarlığı sırasında hükümdarlık görevine çok az önem verdi. Buna alternatif olarak, zamanını 300 kadın ve erkek harem üyesiyle, Roma'daki Kolezyum'da savaşarak ve hem dost hem de düşman sayısız insanın ölüm emrini vererek geçirdi. Yönetimi sırasında Roma'nın yanmasına engel olmak için hiçbir şey yapmadığı gibi, şehir yeniden inşa edildikten sonra kendi adının verilmesini de talep etmiştir. Efsanevi Yunan kahramanı Herkül'ün onun içinde yeniden doğduğunu düşünüyordu.
The Roman Emperors From Julius Caesar to the Fall of Rome kitabının yazarı Michael Kerrigan'ın deyişiyle "imparatorların en tuhafı, en delisiydi."
Çocuk imparator Commodus
Marcus Aurelius, Commodus'u ortak imparator ilan etmiş ve Commodus henüz 15 yaşındayken, bu rol için hazırlıksız olduğu aşikâr olmasına rağmen, onu nihai halefi olarak taçlandırmıştır. Antik tarihçi Aelius Lampridius onu küçük yaşlardan itibaren "alçak ve onursuz, sert ve kaba, ağzı kirli, dahası ahlaksız" olarak tanımlamıştır.
Halk tarafından sevilen Marcus'un 180 yılında ölümünden sonra, o zamanlar henüz 18 yaşında olan Commodus İmparator oldu. Tarihçiler Commodus'un Marcus'un öldürülmesinde payı olduğuna dair söylentilere şüpheyle yaklaşmaktadır.
Yerine geçecek herhangi biri Marcus'un standartlarını yakalamakta zorlanırdı. Cornell Üniversitesi'nde tarih ve klasikler profesörü olan ve Ten Caesars: Roman Emperors From Augustus to Constantine (2019) kitabının yazarı Barry Strauss tarafından "tüm imparatorlar arasında en merhametli, etik ve felsefi" olduğu söylenmektedir. Onun tam zıttı şüphesiz oğluydu.
Commodus işinin sayısız nimetlerinden yararlanmaktan zevk alıyordu ama hiçbir işi yapmak gibi bir arzusu yoktu. Bunun yerine bu yetkiyi bazı sadık teğmenlerine verdi. Onlara olan güvenini kaybettiğinde, onları öldürtür -genellikle dehşet verici bir şekilde- ve yeni bir temsilci seçerdi.
Commodus, bu ve muazzam zenginliği nedeniyle gladyatör savaşlarını izlemek ve katılmak da dahil olmak üzere diğer ilgi alanlarına yönelmek için bolca zamana sahipti. Bir başka erken dönem tarihçisi olan Dio Cassius, " genellikle halkın önünde çok sayıda insanı ve yaratığı öldürdüğünü" söylemiştir. Örneğin, iki gün boyunca bizzat bir camelopard (zürafa) ve iki gergedanın yanı sıra beş hipopotam ve iki fil öldürmüştür. Sonraki bir gün, arenanın balkonunun sunduğu korunaktan 100 ayıyı mızraklayarak hepsini telef etti.
Bir olayda, ayakları olmayan büyük bir grup adamı toplamış, onları yılana dönüştürmüş, taş yerine kendisine fırlatmaları için sünger vermiş ve sonra sanki bir devmiş gibi hareketler yaparak onları ölünceye kadar dövmüştür. Anlaşılan gerçek gladyatörlerle uğraşırken daha ihtiyatlıydı, asla birini öldürmedi ama bazen bir kulağını ya da burnunu doğradı. Şüphesiz onlar da oyunlarını kazanmasına müsade edecek kadar akıllıydılar.
Commodus'un arenada 12.000 oyun kazanmakla övündüğü ve bunu sol eliyle yaptığını iddia ettiği söylenir.
Commodus deliriyor
Commodus'un akıl sağlığı hiçbir zaman yerinde olmadı ve hükümdarlığı ilerledikçe gerçeklikten daha da kopmuş gibi görünüyordu.
Herkül'ün reenkarnasyonu olduğuna kendini inandırdıktan sonra Roma'nın geri kalan kısmını da iknaya çalışmak için büyük kaynaklar tüketti. Herkül'e olan benzerliğini vurgulamak için, Kolezyum'un yanında duran 30 metre yüksekliğindeki bronz heykel Colossus of Nero'dan Nero'nun başını alarak kendi başının bir kopyasını koydu. Sonra bir sopa yerleştirdi ve ayaklarının dibine bronz bir aslan kondurdu. Roma imparatorluğunun dört bir yanına, onu elinde sopası olan ve hayvan postları giyen Herkül olarak tasvir eden heykeller gönderildi.
Yılın tüm aylarına Commodus tarafından yeni isimler verildi ve o da bunu yapmayı tercih etti. Örneğin, Ağustos ve Ekim ayları, sırasıyla Commodus ve Herkül olarak kendi atadığı sayısız unvanlardan birini temsil edecek şekilde değişti.
Roma'daki 191 yangınını fırsat bilerek kentin adını Colonia Lucia Annia Commodiana ya da Commodus'un Kolonisi olarak değiştirdi. Romalıların adı bundan sonra Commodiani olarak değişecek ve Roma Senatosu Commodian Senatosu olacaktı.
İmparatorluk kademesinin Commodus'a tepkisi
Roma aristokrasisi Commodus'un maskaralıklarından hoşlanmıyordu, ancak çok azı ona açıkça karşı çıkmaya cesaret etti ya da karşı çıksalar bile hayatta kaldılar.
182 yılında, kendi kız kardeşi ona suikast girişiminde bulundu. Ancak suikastçı planlarını açıkladıktan hemen sonra muhafızlar tarafından etkisiz hale getirildi ve kılıcını çekmeyi başaramadı. Bunun üzerine Commodus, hem suçlu hem de masum birkaç kişiyle birlikte onu da öldürttü. Kız kardeşini de öldürtmeden önce geçici olarak sürgüne gönderdi.
187'deki başarısız bir suikast girişimini 192'de gerçekleşen başarılı bir suikast izledi. İlk olarak, yüksek rütbeli iki subayı tarafından, muhtemelen sevgilisinin yardımıyla zehirlendi ( rivayete göre ya şarapla ya da sığır etiyle). Daha sonra bu işe yaramayınca onu boğması için profesyonel güreşçi Narcissus'u devreye soktular.
Commodus ne kadar kötüydü?
Yazar Phillip Barlag, 2021 tarihli kitabı Evil Roman Emperors: The Shocking History of Ancient Rome's Most Wicked Rulers from Caligula to Nero and More'da Commodus'u "hasta, zalim, sadist, hayalperest" olmasının yanı sıra " kendi keyfine düşkün, ahmak bir budala" olarak nitelendirerek 1 numaraya oturtuyor.
Nihai düşüşlerine rağmen, hem Caligula hem de Neron'un "hükümdarlıklarına yüksek notlarla başladılar", ancak Commodus'un "kötü başladı" ve "öyle kalmayı" istedi. Özellikle de bir krala yakışmayan arenadaki davranışları utanç vericiydi. Commodus'un antik Roma tarihinin en kötü imparatoru olmasa bile, "Romalı seçkinlerin gözünde muhtemelen en onursuz imparator" olmuştu.
