Büyük İskender'in Ardılları (Diadochi)

Büyük İskender'in ölümünden sonra en iyi askerleri onun imparatorluğunu sahiplenmeye çalıştı.

Diadochi zamanında Küçük Asya.
Diadochi zamanında Küçük Asya.

Büyük İskender'in MÖ 323'teki zamansız ölümünün ardından devasa İmparatorluğunu bölenler, genellikle Diadochi (Yunanca'da "ardıllar" anlamına gelir) olarak bilinen generalleriydi. Diadochi'lerin eski imparatorluğun hangi kısımlarını kimin alacağı konusunda kendi aralarında kavga etmeye başlamaları uzun sürmedi. Diadochi Savaşlarına nihayet bir son vermek onlarca yıl aldı. Ne yazık ki, her hak iddia eden kendi toprakları üzerinde egemenliğini sürdürmekte başarılı olamadı. Ancak başarılı olanlar, Helenistik ülkeleri yaklaşık 300 yıl boyunca kontrol eden güçlü hanedanlar kurdular.

I. Ptolemaios: Diadochi'nin En Başarılısı

I. Ptolemaios
I. Ptolemaios.

I. Ptolemaios ya da Ptolemaios Soter, en güçlü Diadochi'lerden biri ve Büyük İskender'in güvenilir bir yoldaşı ve komutanıydı. Ptolemaios, genç hükümdarın ölümünün ardından hızla harekete geçerek Büyük İskender'in naaşını alıp İskenderiye ad Aegyptum'a getirdi ve burada ünlü fatih için muhteşem bir anıt mezar inşa ettirdi. Ptolemaios bu şekilde güçlü Ptolemaios Krallığı'nı kurdu ve Mısır üzerindeki egemenliğini meşrulaştırdı.

Ptolemaios, Diadochi Savaşlarını kazanarak Kıbrıs, Kilikya, Sirenayka ve Yahudiye'yi imparatorluğuna katmayı başardı. Bir savaşçı olmasına rağmen Ptolemaios sanatı da desteklemiştir. Ptolemaios'un İskenderiye Kütüphanesi'nin kurulmasına yardım etmesiyle, eski Mısır şehri İskenderiye kültürel ve entelektüel bir merkez olarak öne çıktı. Oğlu II. Ptolemaios, babasının MÖ 283'teki ölümünden sonra yönetimi devraldı. Ptolemaios hanedanı, MÖ 30 yılında Akdeniz'de yükselen Roma gücü tarafından fethedilene kadar yaklaşık iki yüzyıl boyunca Mısır'ı yönetti.

I. Seleukos: Helenistik Krallıkların En Büyüğünün Hükümdarı

Seleukos Imparatorlugu
Seleukos İmparatorluğu.

Büyük İskender'in diğer birçok generali ve yakın sırdaşı gibi I. Seleukos Nikatōr da askerliğe büyük adamın yanında başlamıştır. İskender'in ölümünden sonra Seleukos (Selevkos), Mezopotamya'yı da içine alan imparatorluğun doğu kesimindeki gücünü pekiştirdi. Ptolemaios ile güçlerini birleştiren Seleukos, Diadochi'nin en güçlü üyesi Antigonus'un üstesinden gelmeyi ve Suriye'deki egemenliğini pekiştirmeyi başardı. Daha da etkileyici olanı, bu yetenekli general ve devlet adamının nüfuzunu Hindistan'a kadar genişletebilmiş olmasıdır. Bu ittifak sayesinde Seleukos, imparatorluğunun kadim savaş tankları olan devasa filleri elde edebilmiştir.

Seleukos MÖ 301'de çok önemli olan İpsus Muharebesi'ni savaş filinin yardımıyla kazandı. İpsus'tan sonra Seleukos, Seleukos hanedanını kurdu ve gücünü pekiştirdi. Seleukos İskender'in izinden giderek birçok şehir kurdu. Helenistik dünyanın en büyük güçlerinden birinin başkentleri olan bu şehirler arasında Doğu Akdeniz kıyısındaki Antakya ve Dicle üzerindeki Seleukia da vardı. Selevkosların gücü MÖ 2. yüzyılda Partların yükselişiyle erozyona uğradı ve Büyük Pompey'in Romalı askerlerinin MÖ 63'te Suriye'yi fethetmesiyle son buldu.

I. Antigonos Monophtalmos : İskender'in İmparatorluğunu Birleştirecek En Güçlü İsim

Antigonus ve rakiplerinin MÖ 303 civarındaki krallıkları
Antigonus ve rakiplerinin MÖ 303 civarındaki krallıkları.

I. Antigonos Monophtalmos ya da Tek Gözlü Antigonus, Diadochi'lerin en büyüğü ve en güçlüsüydü. Antigonus ve oğlu ve halefi Demetrius, Küçük Asya'daki kalelerinden bir dizi savaş başlattılar ve sonunda İskender'in İmparatorluğu'nun neredeyse tamamını fethettiler. Ancak Antigonus'un düşmanları Ptolemaios, Seleukos, Cassander ve Lysimachus, onun askeri başarılarına ve güçlü ve durdurulamaz ordusuna tepki olarak bir araya geldi. Antigonus'un Ptolemaios Mısır'ını işgali başarısız oldu ve MÖ 301'de düşmanlarının birleşik ordusu İpsus Muharebesi'nde Antigonid güçlerini ezdi.

Antigonus çatışma sırasında bir ciritle öldürüldü. Onun ölümü nedeniyle İskender'in İmparatorluğu'nu yeniden birleştirme çabaları başarısız oldu. Hüküm sürmeye devam etmelerine rağmen, Antigonid hanedanı sonunda sadece Makedonya ve Yunanistan anakarasını kontrol etmekle sınırlı kaldı. MÖ 168'de Pydna Muharebesi'ndeki Roma zaferinden sonra Antigonidler çöktü.

Lisimahos ve Cassander: Hanedanlık Kuramayan Diadochi

Efes Arkeoloji Müzesi'ndeki Helenistik döneme ait mermer Lysimachus büstü, MÖ 300 civarına tarihlenmektedir.
Efes Arkeoloji Müzesi'ndeki Helenistik döneme ait mermer Lysimachus büstü, MÖ 300 civarına tarihlenmektedir.

Büyük İskender'in Diadochi'lerinden her birinin bir hanedan kurmadığı doğrudur. Kral naibi Antipater'in oğlu Cassander kısa bir süre için tüm Yunanistan ve Makedonya'ya hükmetmiştir. Bununla birlikte, Antipatrid hanedanı onun MÖ 298'de ölümü ve ardından iki kardeşinin iktidarı sürdürememesiyle çöktü. Lisimahos bile bir yönetici aile kurma arayışında başarısız oldu. İpsus Muharebesi'nden sonra nüfuzunu Trakya'daki evinin ötesine ve mutlak bir hükümdar haline geldiği Küçük Asya'ya doğru genişletti. Ancak Lisimahos 281 yılında öldükten sonra imparatorluğu hızla dağıldı.