Büyük Alfred, MS 871'den 899'a kadar Sakson Wessex krallığını yönetti. Büyük zorlukların yaşandığı bir dönemde Alfred, İngiltere'nin çeşitli krallıklarını tek bir savaş ordusunda birleştirerek bir umut ışığı olarak parladı. Alfred olmasaydı, Anglosakson İngiltere yok olabilirdi.
Aynı zamanda bir vizyoner, bir savaşçı, bir reformcu ve bir eğitimci olan Büyük Alfred, ülkesi genelinde okuryazarlığı artırmak için büyük çaba sarf etti. Ayrıca İngiltere'nin en iyi hükümdarlarından biriydi.
Konuyla ilgili:
- İngiltere'deki Vikinglerin Tarihi
- Anglosaksonlar Kimdi ve Nereden Geldiler?
- Yedi Krallık (Heptarşi) Dönemi: İngiltere'nin Doğuşu
- Anglosakson İngiltere Nasıl Hristiyanlaştı?
Büyük Alfred'in İlk Yılları ve Tahta Yükselişi
849 yılında Wessex kralı Æthelwulf'un oğlu olarak dünyaya gelen Alfred, altı çocuğun en küçüğüydü. Kendisinden büyük üç erkek kardeşi olduğu için tahta geçmesi pek mümkün görünmüyordu.
Genç yaşta okumaya karşı bir tutku geliştirdi. Annesi ona okuması ve ezberlemesi için bir şiir kitabı vererek onu ödüllendirdi. Alfred'in edebiyat sevgisi ileride onu kitapların krallıktaki herkese ulaşması için çaba göstermeye itecekti.
Ancak çocukluğunun gerçekliği, o güzel kitapların sayfaları kadar huzur verici değildi. Britanya Adaları'nda pek çok anlaşmazlık vardı. Yedi Anglosakson krallığı, özellikle Mercia Krallığı ile Alfred'in kendi Wessex Krallığı arasında büyük bir rekabet içindeydi. Batı ve kuzeydeki Britonların Kelt krallıkları Anglosaksonlara karşı çok az sevgi besliyordu.
Vikinglerin saldırgan seferleri süregelen rekabeti daha da şiddetlendirdi ve sonunda topyekûn bir istilaya yol açtı. 840'larda bu akınlar daha büyük ve daha düzenli hale geldi ve ağır kayıpların yaşandığı büyük çatışmalara yol açtı. Æthelwulf ve oğulları Æthelstan ve Æthalbald için zaferlerin yanı sıra gerilemeler de vardı.
Alfred, üç ağabeyi Æthelbald, Æthelberht ve Æthelred'in kısa süren hükümdarlıklarının ardından kral olarak atandı, ancak göreve başlayamadan Büyük Viking Ordusu İngiltere'yi işgal etti.
Kemiksiz Ivar liderliğindeki Danimarkalılar (Vikingler) Mercia'yı istila etmekle tehdit ettiğinde, Alfred onları püskürtmek için kardeşi Æthelred ile birlikte savaştı. Dokuz çarpışma oldu ve bunların çoğundan Danimarkalılar galip çıktı. Böylece, Æthelred'in 871'deki ölümünden sonra Alfred zayıf ve tehdit altındaki bir krallığın yönetimini üstlendi.
Ancak Alfred yenilgiyi kabullenmeyi reddetti. Büyük Viking Ordusu'na karşı daha etkili bir mücadele yakındı, bu nedenle hemen Wessex'in askeri yeteneklerini geliştirmeye başladı.
Kral Alfred Savaşta
Büyük Alfred tahta çıktığında, Mercia'nın yanı sıra Northumbria ve Doğu Anglia'nın büyük bir kısmı Danimarka egemenliği altındaydı. Vikingler Anglosakson İngiltere'nin yarısını kontrol ediyordu. Alfred kardeşinin cenazesine katıldığı sırada Danimarkalılar bir Anglosakson kuvvetine karşı kesin bir zafer kazandılar.
Ordusuna döndükten sonra Alfred, Wilton'da ağır bir yenilgiye uğradı. İçinde bulunduğu umutsuz durumu anlayan Alfred bir barış talebinde bulundu. Ateşkesin koşulları bilinmiyor, ancak Danimarkalılar sonunda Londra'ya yerleşerek onlara büyük bir limana erişim ve güney İngiltere'nin geri kalanını istila etmek için bir fırlatma rampası sağladı.
876'da savaş yeniden başladı ve Danimarkalılar güney sahil kasabası Wareham'ı fethettiler. Neticede Alfred şehri geri alamadı ve esir değişimi yoluyla Danimarkalılarla barış yaptı. Ancak Danimarkalılar sözlerine ihanet etti, esirlerini katletti ve şehirden çıktı. Sadece iki yıl sonra, Chippenham kraliyet kalesi Danimarkalılar tarafından saldırıya uğradı ve Alfred hayatını kurtarmak için kaçmak zorunda kaldı.
Wessex soylularının çoğu Guthrum'un liderliğinde Danimarkalılarla çalışmaya başlasa da, Wessex Krallığı direnmeyi başardı. Kral Büyük Alfred, Somerset bataklıklarında saklanırken düşmanlarına karşı bir direniş hareketi örgütledi. Sadece Anglosakson Wessex Krallığı Danimarka yönetiminden bağımsız kalmıştı.
Alfred 878'de saklandığı yerden çıkarak davasına hâlâ sadık olan lordlarla bir araya geldi ve bir saldırı planladı. Edington Muharebesi'nde Wessex ordusunu zafer için bir araya getirdiler. Ardından Alfred yoluna devam ederek Guthrum ve Danimarkalıları Chippenham'da kuşattı.
Guthrum açlıktan ölme ihtimaliyle karşı karşıya kalınca teslim oldu ve Danimarkalılar ile Anglosaksonlar Mercia'yı bölen bir barış anlaşması imzaladı. Sadece Guthrum değil, diğer pek çok Danimarkalı da Hristiyan olmaya zorlandı. Guthrum yenilmiş olsa da başka Dan kuvvetleri de vardı ve Alfred bir dizi küçük savaşla yıllarca meşgul edildi.
Yine de Büyük Alfred, Wessex güvende olduğu için krallığını sağlamlaştırmaya yoğunlaşmakta serbestti.
Büyük Alfred'in Reformları
Anglosaksonların asker seferberliği ve savaş konusundaki geleneksel yaklaşımlarındaki kusurların çoğu Danimarkalılarla yapılan savaş sırasında acı bir şekilde ortaya çıkmıştı. Kral Büyük Alfred derhal fyrd sistemini iyileştirmek için daha düzenli bir vergilendirme planı hazırladı ve daimi bir kara ordusu kurdu.
"Burhlar" Alfred'in topraklarına yayılmış kalelerdi ve 33 kişilik daimi bir orduyu barındırıyorlardı. Bu yeni burhlar, savunma kabiliyetlerini optimize etmek ve Viking saldırılarını engellemek için stratejik konumlarda inşa edildi ve toprak sahipleri burada konuşlanan savaşçılara yiyecek sağlamakla görevlendirildi.
Burghal sistemindeki farklı şehirler arasında seyahat etmek, iyi geliştirilmiş bir yol sistemi sayesinde daha da kolaylaştırılmıştı. Tüm burhların garnizonu için toplam 27.000 asker gerekiyordu, bu da Wessex'in bir gün içinde herhangi bir askeri tehlikeye güçlü bir şekilde karşılık verebileceği anlamına geliyordu.
Karadaki savunmayı güçlendirmenin yanı sıra Büyük Alfred, krallığın su yollarında devriye gezmek için küçük bir gemi filosu da inşa ettirdi. Wessex bir süredir Viking saldırılarının tekrar yaşanmasına hazırlanıyordu. Donanma bileşeni uygulamada farklı derecelerde başarı elde etse de, yine de İngiltere'nin gurur verici denizcilik mirasının kurulmasında önemli bir kilometre taşı olmuştur.
Kral Büyük Alfred'in yasal yeniliklerinin birçoğu, genellikle "doom book" olarak bilinen "domboc"a dahil edildi. Musa'nın yazdığı Musa Kanunu üzerine kurulmuştu ve hem kendi kurallarını hem de ataları tarafından yazılanları içeriyordu. Alfred kürsüde olmadığı zamanlarda zamanının çoğunu önceki kararları okuyarak ve bunların ortaya çıkardığı sorunlar hakkında derinlemesine düşünerek geçirirdi. Eşitlik ve adalete olan bağlılığı onun kim olduğunun simgesiydi.
Dine sıkı sıkıya bağlı olan ve Viking istilaları nedeniyle zarar gören İngiltere'de eğitim, Büyük Alfred'in birincil önceliklerinden biriydi. Orta Çağ'da örgün eğitimin çoğu Kilise tarafından sağlanıyordu ve Latince yapılıyordu. Alfred yönetimi devraldığında, İngilizceyi sınıflarda baskın dil haline getirmeye çalıştı. Ayrıca krallık genelinde eğitim reformları başlattı ve kendi çocuklarının, aristokrasinin çocuklarının ve daha az varlıklı ailelerin çocuklarının eğitimi için bir "saray okulu" kurdu. Avrupa kıtasından yüksek kalibreli eğitimciler getirildi ve dersler hem Latince hem de İngilizce olarak verildi.
Viking Sorunu Devam Ediyor
Danimarkalılar, Guthrum'un teslim olmasından sonra bile Alfred için bir sorun olmaya devam etti. 880'lerde daha küçük çaplı istila ve saldırılar hızla bastırıldı. Kara ve deniz savaşları da bunların bir parçasıydı. Büyük Alfred'in ordularının başarısı, önceki on yıllarla karşılaştırıldığında, askeri reformlarının etkinliğini gösteriyordu.
886 yılında şehri yeniden ele geçirdikten sonra Alfred Londra'yı onarmaya başladı. O yılki hükümdarlığı "Anglosaksonların Kralı" olarak statüsünü sağlamlaştırdı. Danimarkalıların elindeki bölgelerde yaşayanlar da dahil olmak üzere İngiltere'nin tüm Anglosaksonları Alfred'i tek ve birleşik hükümdarları olarak kabul ettiler.
Guthrum'un artık yönetimde olmamasıyla birlikte, rakip Danimarkalı yöneticiler Anglosaksonlarla olan düşmanlıklarını yeniden alevlendirdiler. Danimarkalılar Kent'i fethetmek ve kolonileştirmek amacıyla 892'de (ya da 893'te) savaşçılar, siviller ve çocuklarla dolu 330 gemilik bir filo gönderdiler.
Northumbrialı Danimarkalılar Farnham ve Benfleet'te yenildiler ama ailelerini desteklemek için ayaklandılar ve Exeter'e saldırdılar. Büyük Alfred ordusuyla birlikte Exeter'i kurtarmaya gitti ve kuşatmayı sona erdirdi. Bir başka büyük Danimarkalı kuvveti Exeter'i ele geçirmeye çalıştı ama Alfred'in askerleri nehirleri zincirledi ve onları kolayca bozguna uğrattı. Ana ikmal hatlarını kaybettikten sonra, birçok istilacı teslim olup Danelaw topraklarına karışırken, diğerleri kıtaya geri döndü.
Kral Büyük Alfred'in Mirası
Alfred 50 (ya da 51) yaşındayken 899 yılında vefat etti. Yetişkinlik hayatının büyük bölümünde sağlığı yerinde değildi, ancak ölümünün kesin nedeni bir muammadır. Crohn hastalığı ya da hemoroidi olabilir ki her ikisinden de şüphelenilmektedir. Bununla birlikte, Anglosakson halkı onun hayatının çalışmalarından çok yararlandı.
Sayıca az olmasına rağmen Anglosaksonları tek bir ülke olarak bir araya getirmeyi ve nihayetinde Anglosakson İngiltere'yi yok etmeye çalışan güçleri yenmeyi başardı. İngiltere'deki Anglosaksonlar onu ilk hükümdarları olarak tanıdılar. İngiltere'nin gerçek anlamda yeniden fethi başlayamadan vefat etmesine rağmen, varislerinin Danimarka otoritesini tamamen ortadan kaldırması ve tüm İngiltere'yi Anglosaksonların eline geri vermesi için zemin hazırladı.
Askeri başarılarının yanı sıra, bürokraside reformlar yaparak ve halkının eğitimine büyük yatırımlar yaparak sallantıdaki krallığa yeniden istikrar kazandırdı.
Hükümdarlığı sırasında Büyük Alfred'in net bir odak noktası ve açık bir zihni vardı. Halkı ve krallığının istikrarı konusunda çok duyarlıydı. Yaşadığı üzücü kayıplara rağmen, kral olarak rolünden asla vazgeçmedi.
Büyük Alfred Hakkında Sık Sorulanlar
Alfred'in askeri başarıları nelerdi?
Alfred saltanatının büyük bir kısmını Wessex krallığını Danimarkalı istilacılara karşı savunarak geçirdi. 878'de Edington Muharebesi'nde büyük bir zafer kazandı ancak istilaların sona erdiği 896 yılına kadar Danimarkalıların ilerleyişiyle mücadele etmeye devam etti. Saldırıları bastırmadaki başarısı büyük ölçüde üstün savunma stratejisinden kaynaklanıyordu.
Alfred krallığının idarecisi olarak nasıl biriydi?
Alfred Wessex'i iyi yönetti ve çalışkan bir kanun koyucuydu. Daha önceki Anglosakson kanunlarından ve Mısır'dan Çıkış Kitabı'ndan kanun koyma ilkelerini inceledikten sonra önemli bir kanun çıkardı. Kanunlarında zayıfların korunmasına özel önem vermiştir.
Alfred'in yönetimi için okuryazarlık ve öğrenmenin önemi neydi?
Alfred, öğrenmenin ve okuryazarlığın bilgeliğin kazanılması için çok önemli olduğunu ve bu nedenle insanların Tanrı'nın iradesine uygun olarak yaşamaları için gerekli olduğunu düşünüyordu. Hükümdarlığı sırasında, yeterli imkânlara sahip azatlıların İngilizce okumayı öğrenmeleri konusunda ısrarcı olmuş ve kendisi de Latince metinleri halkının yararına yerel dile çevirmiştir.
