Amerikan İç Savaşı Sonrası Amerika'nın Yeniden Yapılanma Dönemi

shutterstock 252139639

Amerikan İç Savaşı 1861-1865 yılları arasında gerçekleşti. Kuzey ve güney eyaletleri, eyaletlerin hakları, köleliğin sonlandırılması ve batıya genişlemeye yönelik kararlar için çarpıştı. Başkan Abraham Lincoln, savaşı bitirmek ve vakit kaybetmeden yeniden yapılanma sürecine girmeyi istedi. Yıllarca süren muharebelerin ardından, güneyin siyasi yapısı ve ekonomisi önemli ölçüde yıkılmıştı ve güneylilerin yakın zamanda serbest bıraktığı Afro-Amerikalıların desteği ihtiyacı vardı. Yeniden yapılanma ilk olarak 1863'te ifade edilmiş ve 1877'de Başkan Rutherford B. Hayes'in başkanlık koltuğuna oturmasına kadar sürmüştür.

1867'de Harper's dergisinin kapağında gösterildiği gibi, Afrikalı Amerikalılar ilk defa oy kullandı
1867'de Harper's dergisinin kapağında gösterildiği gibi, Afrikalı Amerikalılar ilk defa oy kullandı

İç savaş sonrası Amerika'da neler yaşandı?


Abraham Lincoln'ün "Genel Af ve Yeniden Yapılanma Bildirisi" yayınlandı (1863)

Abraham Lincoln İç Savaş sürerken, Konfederasyon tarafını Birliğe bağlılık yemini etmeye ve savaşı sonlandırmasına ikna etmek hedefiyle 8 Aralık 1863'te Genel Af ve Yeniden Yapılanma Bildirgesi'ni yayınladı.

Bu bildiri, mülkiyet hakkının restorasyonunu teklif ediyordu ve Lincoln'ün 'Yüzde 10 Planı'nı (Ten percent plan) anlatıyordu. Buna göre her bir Konfederasyon eyaletindeki seçmenlerin sadece %10'unun Birliğe yeniden kabul edilmek için bağlılık sözü vermesini yeterliydi.

Eski kölelere 'kırk dönüm ve bir katır' sözü verildi (1865)

Sherman'ın March to The Sea (Denize Topluca Yürüyüş) harekatının 19. yüzyılda yapılmış bir gravürü
Sherman'ın March to The Sea (Denize Topluca Yürüyüş) harekatının 19. yüzyılda yapılmış bir gravürü

1864 sonbaharında, General William T. Sherman, tarihte "March to The Sea" olarak bilinen harekete başladı. Askerleri bu uzun yürüyüşü sürdürürken, özgür kalan Afro-Amerikalılar bu askeri birliğe katıldı. Sherman bu kişilerin ülkeye tekrar yerleşebilmeleri için en iyi seçeneği düşünmeye başladı. Bu noktada kölelik karşıtı liderlerle konuştu. Onların tavsiyesi, ekin yetiştirmek üzere herkese arazi sağlanması yönünde oldu.

Savaşın hala sürdüğü Ocak 1865'te bir emir duyuruldu. Buna göre arazilere yalnızca Afro-Amerikalılar yerleşip kullanabilecek ve her arsaya topraklarında kullanmaları için 1 adet katır verilecekti. Tarihe "Kırık dönüm bir katır" olarak geçen emir, tamamen Sherman'ın özverisiyle oldu. Fakat savaş sonrası Andrew Johnson başkanlığa geldiğinde, arazileri geri aldı. Bugün hala Afro-Amerikalılar bu sahte vaatlerden oluşan mirasla ilgili üzüntü duyuyor.

13. değişiklik Kongre tarafından onaylandı (1865)

31 Ocak 1865'te, Birlik'teki köleliği anayasa merkezli olarak kesin olarak kaldıran 13. değişiklik Kongre'den geçirildi. 34 eyaletten 18'i değişikliği Şubat ayı sonuna kadar onaylamıştı. Ancak, güney eyaletleri yıl sonuna kadar direndi.

Freedmen'in Bürosu kuruldu (1865)

Yaygın olarak Freedmen'in Bürosu (Freedmen's Bureau) olarak bilinen Mülteciler, Azatlılar ve Terkedilmiş Topraklar Bürosu, güneydeki eyaletlerde yeni serbest bırakılan Afro-Amerikalıları yeni yaşamlarına hazırlamak için Mart 1865'te kuruldu. Bu oluşumdaki kişiler, yaşadıkları yerlerinden edilmiş Güneylilere yiyecek, barınak, giysi, tıbbi hizmetler ve toprak sağlamaya yönelik fırsatlar sundu.

Bürodaki gönüllüler, ilk başta beyaz güneyliler dahil birçok kişinin baskıları nedeniyle, finansman zorlukları gibi önemli zorluklar yaşadı. Faaliyetlerine 1872'ye kadar devam edebildiler.

Abraham Lincoln suikastı (1865)

Abraham Lincoln'ün Ford's Theatre'da uğradığı suikastın renkli bir litografisi
Abraham Lincoln'ün Ford's Theatre'da uğradığı suikastın renkli bir litografisi

9 Nisan 1865 gününde, İç Savaşın son büyük hamlesi Virginia'daki Appomattox İstasyonunda gerçekleşti. Konfederasyon Generali Robert E. Lee'nin teslim olması, güneyde bir mağlubiyet ve teslim olma duygusunu yayarak savaşı fiilen sona erdirmişti.

Fakat 14 Nisan akşamı, yani beş gün sonra Başkan Lincoln, eşi Mary Todd Lincoln ile Washington DC'deki Ford Tiyatrosu'na bir oyun izlemeye gitti. Bir Konfederasyon yanlısı olan John Wilkes Booth, Lincoln'ün oturduğu özel alana girdi ve başkanı kafasından vurdu ve Lincoln ertesi sabah vefat etti.

Başkan Johnson, başkanlığın yeniden yapılanma planını duyurdu (1865)

Başkan Yardımcısı Andrew Johnson, Lincoln suikastının ardından, Yeniden Yapılanma döneminin ikinci başkanı olmuştu. Mayıs 1865'te Başkanlık Yeniden Yapılanma planını duyurdu. Planında sadakat yemini eden tüm güneylilere af ve mülkiyetin yeniden sağlanması yer alıyordu. Aynı zamanda, Konfederasyon liderlerinin affedilmeleri için kendilerinin bizzat dilekçe vermelerini ve tüm eyaletlerin 13. değişikliği kabul etmesini istedi.

Fakat Johnson'ın yeniden yapılanma modeli daha çok beyaz güneyliler yanlısı olmaya başladı. Örneğin Ocak ayında, daha önce general Sherman'ın eliyle azat edilmiş kişilere verilen arazileri geri alarak sahiplerine verdi. Yeniden yapılanma süreci 1865'in sonunda sonlandı. Başkan Johnson'ın güneyli yanlısı olan hareketleri Cumhuriyetçileri giderek kızdırıyordu.

Güneyli liderlerin 'Siyah Kodları' (1865-1866)

Güneyli liderler 1865 sonbaharından itibaren 'Siyah Kodları' (diğer adıyla Siyah Kanunları) uygulamaya kaldı. Bu kodlara göre, siyahi Amerikalıların çiftçilik alanı dışında herhangi bir konuda çalışmaları engellecekti. Yeni sözleşmeleri imzalamayıp reddedenlere veya iş yapmayanlara ceza uygunlandı. Bu kodlar ya da yasalar, kölelilik konusunu farklı bir isimlendirmeyle ve etkili bir şekilde eski haline getirmiş gibiydi. Bu hamle aslında Amerika'ya beyaz ırk üstünlüğünün güçlü bir yerleştiğinin bir doğrulaması gibiydi.

Medeni Haklar Yasası Kongre'den geçirildi (1866)

Kongre Nisan 1866'da, ABD'deki tüm erkeklere vatandaşlık ve haklar veren bir medeni haklar yasasını onayladı. Fakat Başkan Johnson bu tasarıyı veto etti ve Amerikan tarihinde ilk defa Kongre başkanın vetosunu iptal etti ve tasarıyı uyguladı.

Cumhuriyetçiler aynı yılın Haziran ayına kadar, ABD'de doğan veya vatandaşlığa kabul edilen herkese vatandaşlık verileceğini garanti altına alan ve hızlı bir şekilde azat edilmiş Afro-Amerikalılara vatandaşlık hakkı veren 14. değişikliği hazırladılar. Değişiklik tartışma konusuydu çünkü federal hükümetin eyaletlere yönelik hükmetme gücünü artırıyordu. Bu nedenle 28 Temmuz 1868'e kadar iki yıl boyunca onaylanamadı.

Güney eyaletleri Birliğe yeniden kabul edildi (1866)

Konfederasyon eyaletlerinin Birliğe yeniden kabul edilmesi ilk olarak 24 Temmuz 1866'de Tennessee ile başladı. Kongre, güney eyaletlerinin Yeniden Yapılanma döneminde ihtilaf yaratmalarına neden olan 14. değişikliği onaylamalarını ilk şart olarak önlerine getirdi. Georgia eyaleti, 15 Temmuz 1870'de birliğe yeniden dahil olan son bölgeydi.

Memphis Irkçı İsyanları, 46 Afro- Amerikan'ın ölümüne neden oldu (1866)

Politikacılar İç Savaş sonrası Amerika'nın yeniden yapılanması için çabalıyordu. Fakat bir takım güneyliler ırk merkezli zorbalıkların yaygınlaşmasıyla, olayları kendi yöntemleriyle ele almaya başladı. Memphis Irkçı İsyanları olarak bilinen 1866 olaylarında, Tennessee bölgesinde 46 Afro-Amerikalı katledilerek siyahlara ait ev, okul ve kilise yakıldı.

Temmuz ayındaysa New Orleans'ın Louisiana bölgesindeki beyaz bir çete, siyahlara ve radikal Cumhuriyetçilere ateş açtı. Bu saldırıda 40 kişi ölürken 150 kişi yaralandı. En önemlisi 1865'te kurulan aşırı ırkçı Ku Klux Klan, Cumhuriyetçilerin yeniden yapılanma fikirlerini şiddet uygulayarak durdurmaya çalışıyordu. Bu dönemde Ku Klux Klan'ın hedefinde siyah vekiller, beyaz fakat Cumhuriyetçi güneyliler ve elbette siyahilere yönelik çalışan dernek ve iş yerleri vardı.

Başkan Johnson görevden alındı ​​(1868)

Başkan Johnson, başkanlığına Kongre'nin tam desteğiyle başlamıştı. Fakat yeniden yapılanma vizyonunun farklı olması ve kongre yasalarını veto etmesi işleri değiştirdi. 1867'de, yeniden yapılanmaya yönelik farklı düşünmeleri nedeniyle, kongre tatildeyken Savaş Sekreteri'ni kovdu.

Ardından, Görev Süresi Yasası'nın anayasaya uygun olmadığını belirterek itiraz etti. Cumhuriyetçi ağırlıklı olan Kongre tüm nedenleri bir araya getirerek, Şubat 1868'de 11. maddeden suçlayarak yargılama başlattı. Fakat Senato oylamalarında çoğunluk görevden alınması yönünde oy verse de, 1 oy farkla mahkumiyet için gereken 3/2 çoğunluk elde edilemedi.

Kongre, 15. değişikliği (1869) kabul etti

26 Şubat 1869'da Kongre, herkesin oy hakkını korumaya yönelik 15. değişikliği kabul etti. Böylece hiçbir Amerikalının bu hakkın ırk veya köleleştirilmiş bir kişi olarak önceki durumuna bağlı olarak elinden alınamayacağını söyledi. Değişiklik bir yıl sonra onaylandı.

Hiram Rhodes Revels ilk Afrika kökenli Amerikalı senatör oldu (1870)

Hiram Rhodes Revels, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki ilk Afrikalı-Amerikalı senatör.
Hiram Rhodes Revels, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki ilk Afro-Amerikan senatör

Amerikan tarihinde ilk kez siyahi görevliler, Yeniden Yapılanma döneminde Temsilciler Meclisi ve Senato'da yetki aldı. Hiram Rhodes Revels, 1870'te, Mississippi tarafından bir koltuğu doldurması için gelen ilk Afrikalı Amerikalı senatördü.

1871'de Temsilciler Meclisi'nin beş siyah üyesi oldu: Benjamin S. Turner, Josiah T. Walls, Robert Brown Elliot, Joseph H. Rainey ve Robert Carlos DeLarge.

1872'de P. B. S. Pinchback, Louisiana valisi oldu. Ancak görev süresi boyunca beyaz güneylilerin direnişine dayanamadı ve kısa süre kalabildi. Afro-Amerikalılar Yeniden Yapılanma döneminde kendilerine bir liderlik pozisyonu elde etmeye çabalasa da, beyaz ırkçı direniş bu tür çabaları sürekli engellemeye uğraştı.

Kongre, Medeni Haklar Yasasını (1875) kabul etti

Mart 1875'te Cumhuriyetçilerin önderliğindeki Kongre, Medeni Haklar Yasası'nı geçirdi. Bu yasa, kamu tesislerinde yaşanan ayrımcılığı ele alarak kınıyordu. Ancak, bu tasarı oldukça tartışmalıydı ve 1883'te Yüksek Mahkeme tarafından anayasaya uygun bulunmadı.

Rutherford B. Hayes başkan seçildi (1876)

Oldukça ihtilaflı bir başkanlık seçiminde, Cumhuriyetçi Rutherford B. Hayes 1876'da cumhurbaşkanı seçildi. Bu anlaşmazlıkları çözmek için Cumhuriyetçiler ve Demokratlar arasında bir anlaşma yapıldı ve Cumhuriyetçiler başkanlığı elde etmek için Yeniden Yapılanma sürecinden ayrılmayı kabul ettiler.

Başkan Hayes 1877'de göreve başladı ve kalan tüm federal birlikleri güney topraklarından çıkardı. Ardından Yeniden Yapılanma politikalarını sona erdirdi. Bunun sonucu olarak, ırkçı Jim Crow yasaları, 1960'lara kadar uygulanarak neredeyse 100 yıl sürecekti.