Altın aslan maymunu (Leontopithecus rosalia) küçük bir Yeni Dünya maymunudur. Tamarin hayvanı tüysüz yüzü ve aslan yelesini andıran kırmızı – altın renkli tüyleriyle kolayca tanınır. Altın marmoset olarak da bilinen altın aslan tamarin nesli tükenmekte olan bir türdür. Şimdiye kadar tamarinler, hayvanat bahçelerinde esaret altında üremeleri sağlanarak ve doğal ortamlarına yeniden kazandırılarak nesli tükenmekten kurtarıldı. Ancak bu türü vahşi doğada görmek hala oldukça zordur.
Altın Aslan Tamarin (Leontopithecus rosalia)
- Bilimsel adı: Leontopithecus rosalia
- Yaygın isimler: Altın aslan tamarin, Altın marmoset
- Boyut: 25,40 cm
- Ağırlık: 0,63 kg
- Ömrü: 15 yıl
- Beslenme: Hepçil (Omnivore)
- Tabiat: Güneydoğu Brezilya
- Popülasyon: 3200
- Korunma durumu: Tehlike altında
Altın Aslan Maymunlarının Özellikleri
Altın aslan tamarinin en belirgin özelliği renkli tüyleridir. Maymunun kürkü altın sarısı ile kırmızı-turuncu arasında değişir. Bu renk karotenoidlerden (hayvanın besinleri içindeki pigmentler) ve güneş ışığı ile saç arasındaki reaksiyondan gelir. Saç tıpkı aslanın yelesini andırır ve maymunun tüysüz yüzünün etrafına doğru uzanır.
Altın aslan tamarin, callitrichine ailesinin en büyüğüdür ancak yine de küçük bir maymundur. Ortalama bir yetişkin yaklaşık 26 santimetre uzunluğundadır ve yaklaşık 620 gramdır. Erkekler ve dişiler aynı boyuttadır. Tamarinlerin uzun kuyrukları ve parmakları vardır ve diğer Yeni Dünya maymunları gibi, altın aslan tamarininin de düz tırnaklardan ziyade pençeleri bulunur.
Altın Aslan Maymunlarının Habitatı ve Dağılımı
Altın aslan maymunları bugün orijinal yaşam alanlarının yüzde 2 ila 5'i arasında bir noktaya dağılmıştır. Güneydoğu Brezilya'da üç küçük kıyı yağmur ormanı alanında yaşarlar: Poço das Antas Biyolojik Koruma Alanı, Fazenda União Biyolojik Koruma Alanı ve Reintroduction Programı için ayrılan arazi parçaları.
Altın Aslan Maymunlarının Beslenmesi
Bu maymunlar meyve, çiçek, yumurta, böcek ve diğer küçük hayvanları yiyen omnivorlardır. Altın aslan maymunu avını yakalamak için uzun parmaklarını ve ayak parmaklarını kullanır. Günün erken saatlerinde meyve yer, öğleden sonra böcekleri ve omurgalıları avlarlar.
Altın aslan maymununun ormandaki yaklaşık yüz bitki ile karşılıklı bir ilişkisi vardır. Bitkiler maymunlara yiyecek verir ve karşılığında maymunlar onların tohumlarını dağıtarak ormanın yenilenmesini sağlar. Böylece bitkilerde genetik çeşitliliğin korunmasına yardımcı olur.
Avcılar onları gece uyurken avlarlar. Önemli yırtıcı hayvanlar arasında yılanlar, baykuşlar, fareler ve vahşi kediler bulunur.
Altın Aslan Maymunlarının Davranışı
Altın aslan maymunu ağaçlarda yaşar. Gün boyunca yiyecek bulmak için daldan dala dolaşır ve bunun için kuyruklarını kullanırlar. Geceleri ağaç boşluklarında ya da yoğun asmalarda uyurlar. Maymunlar her gece farklı bir uyku yuvası kullanırlar.
Tamarinler çeşitli sesler kullanarak iletişim kurar. Erkek ve dişiler koku bırakarak mesajlaşır ve birliklerindeki diğer üyelerin üremesini bastırmak için bölgelerini işaretlerler. Hakim dişi öldüğünde eşi gruptan ayrılır ve kızı damızlık dişi olur. Yerinden olmuş erkekler ancak başka bir erkek ayrıldığında veya atıldığında yeni bir gruba girebilir.
Altın aslan maymunu grupları bölgedeki diğer altın aslan maymunlarına karşı çok bölgeseldir. Bununla birlikte uyku alanlarını değiştirme alışkanlıkları üst üste binen grupların etkileşime girmesini önlemek içindir.
Altın Aslan Maymunlarının Üremesi ve Yavruları
Altın aslan maymunları 2 ila 8 kişilik gruplar halinde yaşar. Bir tamarin grubuna birlik (troop) adı verilir. Her birliğin yağmurlu mevsimde, genellikle eylül ve mart ayları arasında çiftleşen bir ikilisi vardır.
Gebelik dört buçuk ay sürer. Dişi genellikle ikiz doğurur, fakat sayı 1'den 4 yavruya kadar değişebilir. Altın aslan maymunu kürkle doğar ve doğduğunda gözleri açıktır. Birliğin tüm üyeleri bebekleri taşır ve bakımını sağlar. Anne sadece onları emzirmek için alır. Bebekler üç aylıkken sütten kesilir.
Dişiler 18 aylıkken cinsel olarak olgunlaşırken, erkekler 2 yaşında olgunlaşmaktadır. Vahşi doğada çoğu tür yaklaşık 8 yıl yaşar ancak esaret altında 15 yıl yaşayabilirler.
Altın Aslan Maymunlarının Korunma Durumu
1969'da dünya çapında sadece 150 altın aslan tamarin vardı. 1984 yılında, Washington'daki Dünya Doğa ve Ulusal Hayvanat Bahçesi Yaban Hayatı Fonu, dünya çapında 140 hayvanat bahçesini ele alan bir programı başlattı. Bununla birlikte türlere yönelik tehditler o kadar şiddetliydi ki 1996'da vahşi doğadaki sayıları hala 400'ü geçemedi. Bu nedenle kritik tehlike altındaki türler listesine alındılar.
Bugün, altın aslan tamarin IUCN Kırmızı Listesi'nde nesli tükenmekte olan hayvan olarak sınıflandırılmaktadır, ancak popülasyonu sabittir. 2008 yılında yapılan bir değerlendirme vahşi doğada 1.000 yetişkin ve her yaştan 3.200 hayvanın olduğunu tespit etmiştir.
Esaret altında yetiştirme ve serbest bırakma programının başarısına rağmen altın aslan tamarinler tehditlere maruz kalmaya devam ediyor. Bunlardan en önemlisi, konut ve ticari gelişmeden kaynaklı habitat kaybı ve bozulmadır. Tomruklama, çiftçilik ve tarım yine tehditlerde baş sıradadır. Avcı hayvanlar ve kaçak av yapan insanlar maymunların uyuma alanlarını tanımlamayı öğrendiler. Altın aslan maymunları ayrıca sık yer değiştirdiklerinde hastalanmaktadır. Popülasyonlarının sınırlı olması akrabalar arasında çiftleşmeleri artırmakta ve hastalıkların genetik yayılımını güçlendirmektedir.