Amelia Earhart, büyüme çağında havacılığa karşı derin bir hayranlık besledi ve yirmili yaşlarının başında uçuş kariyerine başladı. Havacılık rekorlarını kırma ve aşma konusundaki başarılarının yanı sıra dünyanın çevresini havadan dolaşma konusundaki hırslı çabalarıyla havacılık alanında öncü bir figür olarak kendini kanıtladı. Earhart havacılık alanındaki başarılarının yanı sıra kariyer danışmanı, öğretim görevlisi, havacılık editörü ve fotoğrafçıydı.
Dünya turunu tamamlamak üzereyken Amelia Earhart ve navigatörü Fred Noonan telsiz iletişimini kaybetti ve yoğun hava ve deniz arama çalışmalarına rağmen yerlerini tespit edilemedi. Earhart ve Noonan'ın kayboluşu, tarihin en önemli muammalarından biri olarak varlığını sürdürmüş ve kayboluşlarını çevreleyen makul koşullara ilişkin yetersiz kanıtlar ortaya konmuştur.
Amelia Earhart Uçmaya Gönül Verdi
Amelia Earhart, büyüme çağında sık sık yer değiştirdiği için yoğun bir şekilde seyahat etmeye alışkın olan cesur bir kişiydi. Chicago, Illinois'deki liseden mezun olduktan sonra, Earhart Philadelphia, Pennsylvania'ya gitti ve burada Ogontz Okulu olarak bilinen özel bir kız öğrenci okuluna kaydoldu. Earhart, 1917 yılının Aralık ayında, Noel'i kutlamak üzere Kanada'nın Toronto kentindeki küçük kız kardeşi Muriel'i ziyaret etti.
Daha sonra bölgede kalmaya karar verdi. Şubat 1918'de Ogontz'dan ayrılarak Spadina Askeri Rehabilitasyon Merkezi'nde gönüllü yardım müfrezesi hemşiresi olarak göreve başladı. Hemşire yardımcısı olarak görev yaptığı süre boyunca Earhart yakındaki bir havaalanını ziyaret etti ve ilk havacılık gösterisine katıldı.
1919 yılında Bayan Earhart, üniversite eğitimi alma niyetiyle Columbia Üniversitesi'ne tıp öncesi öğrencisi olarak kaydolmaya karar verdi. Bununla birlikte, akademik arayışları onu cezbetmeyi başaramadı ve 1920'de üniversiteden ayrılarak ailesinin yanına Los Angeles, Kaliforniya'ya taşındı.
Earhart'ın havacılık tutkusu Toronto'daki mahalli havaalanına yaptığı ziyaretler sırasında alevlendi. Ancak, Aralık 1920'de deneyimli pilot Frank Hawks eşliğinde yaptığı ilk uçak yolculuğundan sonra uçuşa olan hayranlığı daha da arttı. O andan itibaren Earhart gerçek tutkusunu keşfettiğini fark etti. Havacılık eğitimi için para biriktirmek amacıyla kariyerine bir telekomünikasyon firmasında memur ve fotoğrafçı olarak başladı.
3 Ocak 1921'de, eğitmen Anita Neta Snook'un gözetiminde ilk havacılık dersine başladı. Ders bir Curtiss Jenny uçağında gerçekleştirilmiştir. Amelia Earhart bir yıl içinde, "Kanarya" adını verdiği sarı renkte boyanmış bir Kinner Airster çift kanatlı uçağı olan ilk uçağını satın almak için yeterli para biriktirmeyi başardı. Bayan Earhart Kinner Airster uçağını kullanarak ilk solo uçuşunu gerçekleştirdi ve aynı zamanda 14,000 feet yüksekliğe çıkma konusunda kadınlar rekorunu kırdı.
Amelia Earhart'ın İlk Rekorları
Amelia Earhart, ilk uçuş dersinden yedi yıl sonra Hilton H. Riley ile temasa geçerek Atlas (Atlantik) Okyanusu boyunca ilk kadın uçuşuna öncülük etmekle ilgilenip ilgilenmediğini sordu. Earhart teklifi hemen kabul etti. Atlantik boyunca uçan ilk kadın olmasına rağmen, Amelia pilot olarak görev yapmadı. Nisan 1928'de Friendship uçağında pilot Wilmer Stultz ve yardımcı pilot Louis S. Gordon'a refakatçi olarak görev yaptı. 17 Haziran 1928'de Fokker F7 uçağı Trepassey Harbor, Newfoundland'dan ayrıldı. Mürettebat yaklaşık 21 saatlik bir sürenin ardından Burry Port, Galler'e inişlerini başarıyla tamamladı.
Amelia Earhart transatlantik yolculuğuyla önemli bir takdir topladı. Başkan Calvin Coolidge tarafından pilotlar ve Earhart onuruna Beyaz Saray'da bir resepsiyon verildi. Amerika Birleşik Devletleri'ne döndüklerinde bir geçit töreniyle karşılandılar.
Earhart, gerçekleşmesinden birkaç ay sonra transatlantik uçuşunu anlatan "20 Saat 40 Dakika" adlı bir yayın kaleme aldı. Bayan Earhart havacılık yolculuğu hakkında konferanslar verdi ve Cosmopolitan dergisinde havacılık editörlüğü görevini üstlenmesi için davet aldı. Ağustos 1929'da Earhart İlk Kadınlar Hava Derbisi'ne katıldı ve üçüncü oldu. Kasım 1929'da Earhart, kadın havacıları bir araya getirmek amacıyla Ninety-Nines kulübünün kurulmasında önemli bir rol oynadı. Daha sonra 1931 yılında kulübün açılış başkanı olarak seçildi.
Amelia Earhart, 1920'lerin ikinci yarısında ve 1930'ların başında, kadınların elinde bulunan çok sayıda hız ve irtifa rekorunu aşma başarısını göstermişti. Earhart, tek başına transatlantik uçuşu gerçekleştirme planlarını formüle ederken güçlü bir kararlılık duygusu sergiledi. Mayıs 1932'de Atlas Okyanusu'nu tek başına geçerek uçuşunu başarıyla tamamlayan ilk kadın olma unvanını elde etti. Bu üstün başarısından dolayı National Geographic Society tarafından bronz madalya ile ödüllendirildi. Ayrıca, Birleşik Devletler Kongresi tarafından kendisine Üstün Uçuş Madalyası ödülü verildi. Earhart, 1933 yılında yayımlanan "The Fun of It" adlı edebi eserinde yolculuğunu ayrıntılı bir şekilde anlatmıştır.
Yukarıda bahsedilen başarılara ek olarak Earhart, Ağustos 1932'de Amerika Birleşik Devletleri'ni bir kıyıdan diğerine tek başına durmaksızın uçarak geçen ilk kadın olma özelliğini kazandı. 7 Temmuz 1933'te Atlantik'i geçerek bir başka uluslararası yolculuğa çıkmaya karar verdi. Solo transatlantik yolculuğu 17 saat yedi dakika gibi kısa bir sürede tamamlayarak, ilk solo transatlantik uçuşu sırasında bir kişi tarafından gerçekleştirilen önceki rekoru geride bıraktı. 11 Ocak 1935'te Oakland, Kaliforniya'dan Honolulu, Hawaii'ye seyahat ederek Pasifik'i tek başına uçan ilk kişi olma ayrıcalığını elde etti. Uçuş 3875 kilometrelik bir mesafeyi kapsıyordu ve uçak, sivil havacılık için bir ilk olan iki yönlü bir radyo sisteminin öncü özelliği ile donatılmıştı.
Amelia Earhart'ın Son Uçuşu
Amelia Earhart 1937 yılında dünyanın çevresini havadan dolaşan ilk kadın olmayı hedefledi. Keşif gezisi yaklaşık 46700 kilometrelik bir mesafeyi kapsıyordu ve yolculuk boyunca birden fazla yakıt ikmali durağını gerektiriyordu. O dönemdeki hava koşulları ve uçakların teknolojik ve mekanik sınırlamaları göz önüne alındığında, böyle bir uçuşu gerçekleştirme çabası önemli bir risk oluşturuyordu.
Mart ayında Earhart dünyanın çevresini hava yoluyla dolaşmak için ilk girişimine başladı, ancak Lockheed Electra uçağı başarısız yolculuk sırasında önemli ölçüde hasar gördü. Earhart, uçağının yeniden inşa edilmesinin ardından 1 Haziran 1937'de navigatör Fred Noonan eşliğinde dünyanın çevresini dolaşmaya devam etti. Noonan ve Earhart 29 Haziran'da Miami, Florida'dan yola çıktılar ve ay sonunda Lae, Yeni Gine'ye başarıyla vardılar.
Yeni Gine'den sonraki varış noktası, Pasifik Okyanusu'nun ortasında yer alan küçücük bir kara parçası olan Howland Adası'ydı. Earhart'ın yolculuğunun tamamlanması için tahmini 11265 kilometrelik bir mesafe kalmıştı. Howland Adası'na iniş için gerekli koşulların tehlikeli olduğu düşünülüyordu. Adanın boyutları 2.4 kilometre uzunluğunda ve 805 metre genişliğindeydi. Earhart olağanüstü havacılık becerileri sergiliyordu, ancak Howland Adası'na iniş yapmak en yetkin pilotlar için bile önemli bir zorluk teşkil ediyordu.
Navigasyon konusu da bir endişe kaynağıydı. Bu dönemde, uzak bölgelerin kartografik gösterimleri genellikle kesin değildi ve güvenilmezdi. Earhart ve Noonan, Howland Adası açıklarında konuşlanmış olan ABD Sahil Güvenlik botu Itasca ile iletişimi sürdürdüler. Komşu Sahil Güvenlik gemilerine iniş sürecini kolaylaştırmak için tüm gemi fenerlerini çalıştırmaları talimatı verildi.
Noonan konum belirleme tekniklerinden biri olarak göksel navigasyonu kullanmıştır. Earhart ve Noonan, Howland Adası'na yolculukları sırasında sağanak yağmur ve kapalı hava koşulları şeklinde sert hava koşullarıyla karşılaştılar. Sert hava koşulları Noonan'ın kesin konumlarını doğru bir şekilde belirlemesini zorlaştırdı.
Earhart, ABD Sahil Güvenliği'ne kapalı hava koşullarının hüküm sürdüğünü usulüne uygun olarak bildirmiştir. Sahil Güvenlik Earhart ve Noonan'a mesajlar ileterek iletişimi sürdürmeye çalışmıştır. Uçuşları sırasında belli bir noktada, Earhart ve Noonan iletilen radyo yayınlarının işitsel alımında bir kayıp yaşamışlardır. Sahil Güvenlik gemisi Itasca, 2 Temmuz sabahı erken saatlerde Earhart'ın gönderdiği şu mesajı alabildi: "Peşinizde olabiliriz ama sizi göremiyoruz. Yakıtımız azalıyor. Size telsizle ulaşamadık. 305 metrede uçuyoruz."
Amelia Earhart daha sonra yaklaşık bir saat sonra uçuş yolu yönünü gösteren bir bildirim gönderdi. Bu, Sahil Güvenlik tarafından alınan son mesaj olacaktır. Askeri olmayan personel tarafından tespit edilen radyo sinyallerinin raporları Earhart'ın kayboluşunu takip eden hafta boyunca belgelenmiştir. Bu sinyaller, Uluslararası Tarihi Uçak Kurtarma Grubu'nda (TIGHAR) İcra Direktörü olarak görev yapan Richard Gillespie tarafından derlenmiştir. Gillespie'ye göre, güvenilir olduğu düşünülen birkaç tehlike sinyali Amelia Earhart tarafından gönderilen son sinyaller olabilir.
Gönderilen sinyallerden birinin Earhart tarafından gönderilen son radyo mesajı olduğuna inanılıyor. Son sinyalde "Beni duyuyor musunuz? Beni duyabiliyor musunuz? Ben Amelia Earhart… Lütfen cevap verin. Su aldık, navigatörüm kötü yaralandı. Tıbbi bakıma ihtiyacımız var ve yardım almalıyız. Daha fazla dayanamayız." Telsiz konuşmalarına bakılırsa, Earhart ve Noonan'ın son anları olabilecek bu dönemde ciddi bir sıkıntı yaşadıkları anlaşılmaktadır.
Earhart ve Noonan'ı Arama Çalışmaları
Earhart ve Noonan'la iletişimin tamamen kesilmesi ve beklenen süre içinde Howland Adası'na varamamalarının ardından, ciddi bir tehlikeyle karşı karşıya olabilecekleri anlaşıldı. Arama ve kurtarma ekipleri yerlerini tespit etmek üzere görevlendirildi. Dokuz gemi, 66 uçak ve 4.000 mürettebatın katılımıyla 16 gün boyunca kapsamlı bir arama operasyonu yürütüldü. Birleşik Devletler Deniz Havacılığı da bu kapsamlı arama operasyonuna katılmıştır. Hava aramaları yaklaşık 305 metre yükseklikte gerçekleştirilmiştir ve botu görmek için görüş mesafesi yaklaşık sekiz kilometredir.
Arama operasyonları, her bir uçakla yaklaşık 3070 km mesafe kat edildikten sonra 12 Temmuz'da sonlandırılmıştır. İlk on günlük süre zarfında havadan yapılan aramalar yaklaşık 41009 km karelik bir alanı kapsadı. Yaklaşık 402000 km karelik okyanusu kapsayan ve yaklaşık 4 milyon dolar harcanan kapsamlı hava ve deniz aramalarının ardından, Earhart ve Noonan'ın yerini tespit etme çabaları nihai olarak sonuçlandı. 20 Haziran 1938'de Fred Noonan'ın öldüğü açıklandı. 5 Ocak 1939'da Amelia Earhart'ın resmen öldüğü ilan edildi.
Gardner Adası'nda Kalıntılar Bulundu
Earhart ve Noonan'ın kalıntılarını ya da uçaklarını bulmak amacıyla çeşitli keşif gezileri düzenlenmiş ve araştırmacılar kayboluşlarını çevreleyen muammayı çözmeye çalışmışlardır. 1988 yılında TIGHAR, Earhart ya da Noonan ile ilişkili olabilecek herhangi bir kalıntının yerini tespit etmek amacıyla bir araştırma başlattı. Gillespie'nin liderliğinde yürütülen soruşturma, Kiribati Cumhuriyeti'nde yer alan ve Nikumaroro olarak da bilinen Gardner Adası ve çevresinde gerçekleştirilen toplam 11 keşif gezisinden oluşuyordu. Howland Adası civarında yürütülen arama çalışmalarından olumlu bir sonuç alınamaması üzerine Gillespie, Earhart ve Noonan'ın Gardner Adası civarında bir kaza geçirmiş olabileceklerini öne sürdü.
Tarihçi Peter McQuarrie 1998 yılında Kiribati'de, 1940 yılında Gardner Adası'nda insan kalıntılarının bulunmasıyla ilgili İngiliz ulusal arşiv dosyalarını keşfetti. Mevcut kayıtlara göre, Nikumaroro'nun İngiliz yöneticisi ile İngiliz yetkililer arasında, adada ciddi şekilde bozulmuş halde bulunan kısmen sağlam bir insan iskeletine ilişkin yazışmalar olduğu anlaşılmaktadır. Kısmi insan iskeleti kalıntıları, bir kamp ateşi, kuş kalıntıları ve bir kaplumbağanın kalıntılarına yakın bir yerde keşfedilmiştir. İskelet kalıntılarının yanı sıra keşfedilen diğer buluntular arasında bir kadın ayakkabısının tabanı, denizcilikte kullanılan bir sekstant ve bir şişe Benedictine likörü yer almaktadır. Bu bulgular kalıntıların Earhart ya da Noonan'a ait olduğunu kesin olarak ortaya koymasa da araştırmacılar böyle bir ihtimalin var olduğu görüşündeydi.
1940 yılında İngiliz yönetici Gerald B. Gallagher kalıntıların Amelia Earhart'a ait olduğuna dair şüphelerini dile getirdi. Bay Gallagher kalıntılarla ilgili olarak Fiji'deki İngiliz Batı Pasifik Yüksek Komisyonu ile temas kurdu ve kalıntılar daha sonra analiz edilmek üzere gemiyle Fiji'ye nakledildi. Amerikan makamları kalıntılar hakkında bilgilendirilmemiştir. Kalıntıların gönderilmesi ve incelenmesi prosedürünün gizli kalması amaçlanmıştı. Gemide bulunan kıdemli bir sağlık görevlisi geminin insan kalıntıları taşıdığını fark etmiştir. Kıdemli sağlık memuru, değerlendirme için kendisine danışılmadığı için kendisini önemsiz hissettiğinden, iskelet kalıntıları üzerinde izinsiz bir inceleme yapmıştır. Sağlık görevlisinin değerlendirmesine göre, kalıntılar muhtemelen en az yirmi yıl önce vefat etmiş yaşlı bir Polinezyalı erkeğe aittir. Kemikler daha sonra kaybolmuş ve sadece 1998 yılında bulunan raporlar kalıntılara ilişkin ayrıntılar vermektedir.
Adli tıp uzmanları ve antropologlar tarafından yapılan analizlere göre, söz konusu kemiklerin Avrupalı bir erkeğe ya da Amelia Earhart ile benzer boy ve soydan gelen bir kadına ait olması muhtemeldir. Raporlar, Earhart'ın fotoğrafik ölçümleriyle birlikte analize tabi tutulmuş ve belirli benzerlikler ortaya çıkmıştır. Adli antropolog Ann Ross, iskelet kalıntıları ile Earhart'ın ölçümleri arasındaki bağlantıları kurmak için kullanılan metodolojilerin güvenilirliğine ilişkin şüphelerini dile getirmiştir. Bazı araştırmacılar kalıntılar ile Earhart'ın ölçüleri arasındaki benzerliklere dikkat çekerken, raporlar yalnızca 1940 ve 1941 yıllarında kalıntıları inceleyen kişiler tarafından değerlendirilen bilgileri içeriyordu. Dolayısıyla, Earhart'ın fotoğrafları ile Gardner Adası'ndaki kalıntılara ilişkin kayıtlar arasında benzerlik kurmak amacıyla yapılan analizler sonuçsuz kalmıştır.
Amelia Earhart'ın Kayboluşuna İlişkin Teoriler
Gardner Adası'nda keşfedilen iskelet kalıntıları Earhart ve Noonan'ın kayboluşuyla ilgili umut verici bir ipucu sunmasına rağmen, 1940 raporlarında ayrıntılı olarak verilen bilgiler araştırmacılar tarafından güvenilir bulunmamıştır. Daha sonraki bir TIGHAR keşif gezisi Tuvalu'da bulunan bir atolde gerçekleştirilmiş ve 1950'lerde Nikumaroro sahilinde uçak enkazı bulunmuştur. Uçak enkazının rapor edildiği civardaki beş nesnenin fotoğrafları çekilmiştir. Görüntülerin alüminyum enkazı olarak sınıflandırılmak üzere belirli kriterleri karşıladığı teyit edilmiştir. Görüntüler 1953 yılına kadar uzanan hava haritalama fotoğraflarından elde edilmiş ve 1988 yılında Yeni Zelanda Kraliyet Hava Kuvvetleri tarafından ek bir nesne daha görüntülenmiştir.
Bu bulgulara rağmen, Amelia Earhart ve Fred Noonan'ın kalıntılarını ya da uçaklarının enkazını kesin olarak belirleyecek kritik kanıtların ve yetersiz verilerin olmaması gizemi canlı tutmaktadır. Kayboluşlarıyla ilgili en güçlü teori, Earhart ve Noonan'ın Gardner Adası'na zorunlu iniş yaptıkları ve bir süre hayatta kaldıkları ancak kurtarılamadan hayatlarını kaybettikleri yönündedir. Nikumaroro'da bulunan kalıntıların ya da enkazın kökeni ortaya çıkar ve bu kanıtın Earhart'ın son uçuşuyla ilgisi olmadığı doğrulanırsa, yakıtlarının bitip Pasifik'e düşmüş olmaları da mümkündür. Bununla birlikte, Amelia Earhart ve Fred Noonan'ın ölümleri çözülememiş ve tarihin en büyük gizemlerinden biri olarak kalmaya devam etmektedir.
Amelia Earhart'ın Rekorları ve Başarıları
- Kadınların dünya irtifa rekoru: 14,000 ft (1922)
- Atlas (Atlantik) Okyanusu'nu uçarak geçen ilk kadın (1928)
- 100 km için hız rekorları (ve 230 kg kargo ile) (1931)
- Otojiroyu uçuran ilk kadın (1931)
- Otojirolar için irtifa rekoru: 18,415 ft (1931)
- Amerika Birleşik Devletleri'ni bir autogyro ile geçen ilk kadın (1931)
- Atlantik'i tek başına uçan ilk kadın (1932)
- Atlantik'i iki kez uçan ilk kişi (1932)
- Üstün Uçuş Madalyası alan ilk kadın (1932)
- ABD'de kıyıdan kıyıya kesintisiz uçan ilk kadın (1932)
- Kadınlar kıtalararası hız rekoru (1933)
- Honolulu, Hawaii ve Oakland, California arasında tek başına uçan ilk kişi (1935)
- Los Angeles'tan Mexico City'ye tek başına uçan ilk kişi (1935)
- Mexico City'den Newark, New Jersey'e tek başına aktarmasız uçan ilk kişi (1935)
- Oakland, Kaliforniya'dan Honolulu, Hawaii'ye doğudan batıya uçuş için hız rekoru (1937)
- Kızıldeniz'den Karaçi'ye tek başına uçan ilk kişi (1937)
