Dünya Sağlık Örgütü (WHO), kronik hastalıkların önlenmesinde sağlıklı beslenmenin önemini vurgulamakta ve kardiyometabolik riski azaltmak için doymuş yağların yerine bitki bazlı doymamış yağların kullanılmasını önermektedir. Ancak, mevcut çalışmalardaki kısıtlamalar nedeniyle bu kılavuzların kesinliği orta düzeydedir.
Yeni çalışma, lipidomik adı verilen bir yöntemle kandaki lipid olarak da bilinen yağları yakından analiz ederek bu sınırlamaları ele aldı.
Bu çok detaylı lipit ölçümleri, araştırmacıların farklı çalışma türlerinin yenilikçi bir kombinasyonuyla diyet ve hastalık arasında bağlantı kurmasını sağlamıştır.
Bu yaklaşım, diyet değişikliği çalışmalarını (yüksek düzeyde kontrollü diyetler kullanan), uzun vadeli sağlık takibi ile daha önce yürütülen kohort çalışmaları ile birleştirmektedir.
Reading Üniversitesi'nden Profesör Julie Lovegrove, "Ortak çalışmamız, doymuş yağ oranı düşük ve doymamış bitkisel yağ oranı yüksek bir diyetin sağlığa faydalarına ilişkin doğrulayıcı kanıtlar sunmaktadır ve beslenme alışkanlıklarını değiştirmekten en fazla fayda sağlayacak kişilere hedefe yönelik diyet tavsiyeleri verilmesine yardımcı olabilir" dedi.
Chalmers Teknoloji Üniversitesi'nde araştırma görevlisi olan Dr. Clemens Wittenbecher ise "Çalışmamız, Akdeniz diyeti gibi doymamış bitkisel yağlar bakımından zengin bir diyetin sağlık açısından faydalarını daha da kesin bir şekilde teyit etmektedir" diye ekledi.
Çalışmada, tek kör randomize kontrollü paralel bir çalışma olan DIVAS çalışmasının 113 katılımcısı yer aldı.
Bir grup 16 hafta boyunca doymuş hayvansal yağlar açısından zengin bir diyet uygularken, diğer grup doymamış bitkisel yağlar açısından zengin bir diyet uyguladı.
Kan örnekleri, her katılımcının tükettiği farklı diyetleri yansıtan spesifik lipit moleküllerini tanımlamak için lipidomik kullanılarak analiz edildi.
Alman İnsan Beslenmesi Enstitüsü Potsdam-Rehbruecke'de araştırmacı olan Dr. Fabian Eichelmann, "Kan lipitleri üzerindeki etkileri çoklu lipit skoru (MLS) ile özetledik" dedi.
"Yüksek MLS sağlıklı bir kan yağı profiline işaret eder ve doymamış bitkisel yağ alımının yüksek ve doymuş hayvansal yağ alımının düşük olması bu tür pozitif MLS seviyelerine ulaşılmasına yardımcı olabilir."
"Diyet müdahalesi çalışmasından elde edilen bu MLS sonuçları daha sonra daha önce yapılmış olan büyük gözlemsel çalışmalarda kardiyovasküler hastalık ve tip 2 diyabet oluşumuyla istatistiksel olarak ilişkilendirilmiştir."
"Bu büyük kohort çalışmaları başlangıçta sağlıklı olan katılımcıları birkaç yıl boyunca takip etmiştir."
Her iki çalışma grubundan elde edilen verilerin bu analizi, yararlı bir diyet yağ bileşimini gösteren daha yüksek MLS'ye sahip katılımcıların kardiyometabolik hastalıklara yakalanma riskinin önemli ölçüde azaldığını göstermiştir.
Ayrıca bilim insanları, diyetin yüksek doymuş yağ içeriğine işaret eden düşük MLS seviyelerine sahip bireylerin özellikle daha sağlıklı bir diyetten faydalanıp faydalanmadığını inceledi.
Akdeniz diyeti daha fazla doymamış bitkisel yağ sağlamaya odaklanır ve PREDIMED denemesi olarak bilinen büyük müdahale denemelerinden birinde kullanılmıştır.
Bu çalışmayı kullanan yazarlar, diyabetin önlenmesinin, çalışmanın başlangıcında düşük MLS seviyelerine sahip bireylerde gerçekten de en belirgin olduğunu bulmuşlardır.
Dr. Wittenbecher, "Diyet o kadar karmaşıktır ki, tek bir çalışmadan kesin kanıtlar elde etmek genellikle zordur" dedi.
"Müdahale çalışmalarını yüksek kontrollü diyetlerle ve ileriye dönük kohort çalışmalarını uzun vadeli sağlık takibiyle birleştirmek için lipidomikleri kullanma yaklaşımımız, beslenme araştırmalarındaki mevcut sınırlamaların üstesinden gelebilir."