Kraniyal sinirler, beyinden gelen 12 sinir kümesidir. Her birinin duyu veya hareket için farklı bir işlevi vardır. Kraniyal sinirlerin işlevleri duyusal, motor veya her ikisini kapsayabilir. Bu kraniyal sinirler hakkında açıklayıcı bir yazı hazırladık.
- Duyusal kraniyal sinirler bir kişinin görmesine, koklamasına ve duymasına yardımcı olur.
- Motor kraniyal sinirler baş ve boyundaki kas hareketlerini kontrol etmeye yardımcı olur.
Her sinirin işlevini ifade eden bir adı ve beyindeki konumuna göre bir numarası vardır. Kraniyal sinirler, beyin sapından çıkış sıralarına göre Roma rakamları (I-XII) kullanılarak numaralandırılır. On iki kraniyal sinir şunlardır:
Koku duyusu
Koku alma sinirleri, bir kişinin koku alma duyusuna ilişkin olarak beyne bilgi iletir. Bir kişi kokulu molekülleri soluduğunda, nazal geçit içindeki koku alma reseptörleri, impulsları kraniyal boşluğa gönderir, bu da koku alma ampulüne gider.
Özel koku alma nöronları ve sinir lifleri, koku alma sistemine giren diğer sinirlerle bir araya gelir. Koku alma sistemi daha sonra ön lob ve beynin hafızasına ve farklı kokuların gösterilmesine dahil olan diğer bölgelerine gider.
Optik sinir
Optik sinir, bir kişinin görmesiyle ilgili olarak beyne bilgi iletir. Işık göze girdiğinde, çubuklar ve koniler içeren retinaya çarpar. Bunlar, sinyalleri beynin görsel bilgiye çevirmesini sağlayan fotoreseptörlerdir.
Koniler merkezi retinada bulunur ve renkli görme ile ilişkilidir. Çubuklar periferik retinada bulunur ve renkli olmayan görüntülerle ilişkilidir.
Bu fotoreseptörler, optik siniri oluşturmak için sinir hücreleri boyunca sinyal uyarıları taşırlar. Optik sinir liflerinin çoğu optik kiazma denilen bir yapıya geçer. Daha sonra, optik sistem beynin arkasındaki oksipital lobdaki birincil görsel kortekse yansır. Oksipital lob, beynin görsel bilgiyi kullandığı yerdir.
Oculomotor sinir
Oculomotor sinir, gözlerin kas hareketlerini kontrol etmeye yardımcı olur. Oculomotor sinir, göz küresini ve üst göz kapağını hareket ettiren kasların çoğuna, ekstraoküler kaslar olarak bilinen hareketini sağlar.
Oculomotor sinir ayrıca gözün istemsiz hareketlerine de yardımcı olur:
- Sfinkter pupilla kası, ışık parlak olduğunda göze daha az ışık girmesini sağlamak için göz kapağını otomatik olarak daraltır. Karanlık olduğunda, kas daha fazla ışığın girmesine izin vermek için gevşer.
- Siliyer kaslar lensin kısa mesafeli ve uzun mesafeli görmeye ayarlamasına yardımcı olur. Bu, bir insan yakın veya uzak nesnelere baktığında otomatik olarak gerçekleşir.
Trochlear sinir
Trochlear sinir de göz hareketlerinde rol oynar. Oculomotor sinir gibi, troklear sinir, orta beyin merkezlidir. Gözün aşağı ve içe dönük olmasına izin veren kontralateral kasına güç verir.
Trigeminal sinir
Trigeminal sinir en büyük kraniyal sinirdir ve hem motor hem de duyusal fonksiyonlara sahiptir. Motor fonksiyonları, bir kişinin yemekleri çiğnemesine veya dişlerini sıkmasına yardımcı olur. Yüzümüzdeki hissiyat bu sinire aittir.
Duyusal bölünmesi, yüzdeki duyusal alıcı bölgelerine bağlanan üç bölümden oluşur:
- Oftalmik kısım, kornea, burundaki mukoza ve burun üzerindeki deri, göz kapağı ve alındaki cilt dahil olmak üzere göz kısımlarına bir his verir.
- Maksiller kısım orta yüzün üçte birine, burnun yanına, üst dişlere ve alt göz kapağına bir his verir.
- Mandibular kısım yüzün alt üçte birine, dile, ağızdaki mukozaya ve alt dişler için duyum verir.
Trigeminal nevralji, şiddetli ağrıya ve yüz tiklerine neden olabilen trigeminal sinirin sık görülen bir hastalığıdır.
Abducens sinir
Abdusens siniri ayrıca göz hareketlerini kontrol etmeye yardımcı olur. Göz dışı kaslardan biri olan lateral rektus kasının bakışı dışa döndürmesine yardımcı olur.
Abdusens siniri, beyin sapının ponslarında başlar, Dorello kanalı adı verilen bir alana girer, kavernöz sinüsün içinden geçer ve kemikli yörüngede lateral rektus kasında son bulur.
Fasiyal sinir
Fasiyal sinir hem motor hem de duyusal fonksiyonlara sahiptir.
Fasiyal sinir, farklı fonksiyonlara hizmet eden dört çekirdekten oluşur:
- Yüz ifadesini üreten kasların hareketi
- Lakrimal, submakiller ve submandibuler bezlerin hareketi
- Dış kulak hissi
- Tat hissi
Dört çekirdek pons ve medullalarda toplanır ve geniküler ganglionlara seyahat etmek üzere bir araya gelirler.
Bell felci (Bell Paralizisi, Yüz Felci), yüzün bir tarafında felce ve tat alma duyusunun kaybına neden olan yüz sinirlerinin sık görülen bir rahatsızlığıdır.
Vestibulokoklear sinir
Vestibulokoklear sinir, bir kişinin işitme ve dengesi ile ilişkilidir.
Vestibulokoklear sinir iki bileşen içerir:
- Vestibüler sinir, yerçekimi ile ilgili olarak vücudun kafa pozisyonundaki değişiklikleri hissetmesine yardımcı olur. Vücut bu bilgiyi dengeyi korumak için kullanır.
- Koklear sinir, duymaya yardımcı olur. Özel iç saç hücreleri ve baziler membran, seslere cevap olarak titrer ve sesin frekansını ve büyüklüğünü belirler.
Bu lifler ponslarda birleşir ve kafatasından temporal kemikteki dahili akustik meatus vasıtasıyla çıkar.
Glossofaringeal sinir
Glossofaringeal sinir hem motor hem de duyusal fonksiyonlara sahiptir.
- Duyusal fonksiyon boğaz, bademcikler, orta kulak ve dilin arkasından bilgi alır. Aynı zamanda, dilin arkası için tat hissi ile de ilgilenir.
- Motor bölümü, boğazı daraltmak ve genişletmek için izin veren bir kas olan stylopharyngeus'a hareket sağlar.
Glifofarengeal sinir, beyindeki medulla oblongatadan başlar ve juguler foramenden geçerek kafatasını terk eder. Buradan sonra timpanik sinire ulaşır.
Vagus siniri
Vagus siniri motor, duyusal ve parasempatik fonksiyonlar sağlayan çeşitli fonksiyonlara sahiptir.
- Duyusal kısım kulağın dış kısmını, boğazı, kalbi, abdominal organları hissetmenizi sağlar. Aynı zamanda tat duyumunda da rol oynar.
- Motor kısmı boğaz ve yumuşak damakta hareket sağlar.
- Parasempatik fonksiyon kalp ritmini düzenler ve solunum yolundaki, ciğerlerdeki ve gastrointestinal kanaldaki düz kaslara hareket verir.
Vagus siniri, medullada başlayıp karına kadar uzanan en uzun kraniyal sinirdir.
Doktorlar, epilepsi, depresyon ve anksiyete gibi çeşitli hastalıkları tedavi etmek için vagus sinir stimülasyon terapisi kullanır.
Aksesuar sinir
Aksesuar sinir, boyundaki bazı kaslara motor işlevi sağlar: Bir kişinin boynu ve omuzlarını döndürmesini, uzatmasını ve esnetmesini sağlayan sternokleidomastoid ve trapezius kaslarını kontrol eder.
Aksesuar sinir spinal ve kraniyal parçalara ayrılır.
Spinal bileşen omurilikte başlar ve foramen magnum boyunca kafatasına doğru ilerler. Oradan, aksesuar sinirin kraniyal bileşenini karşılar ve kafatasından iç karotid arter boyundan çıkar.
Aksesuar sinirin kraniyal kısmı vagus siniri ile birleşir.
Hipoglossal sinir
Hipoglossal sinir, dil kaslarını besleyen bir motor sinirdir.
Hipoglossal sinir medulladan gelir.
Hipoglossal sinirin bozuklukları, dilin bir tarafında ortaya çıkan dilin felç olmasına neden olabilir.
Özet
On iki kraniyal sinir, beyinde başlayan ve başa ve boyuna motor ve duyusal işlevler sağlayan bir grup sinirdir. Her bir kraniyal sinirin kendine özgü anatomik özellikleri ve işlevleri vardır. Doktorlar, kraniyal sinir fonksiyonlarını test ederek nörolojik veya psikiyatrik bozuklukları tanımlayabilir.
Kraniyal sinir hakkında sık sorulanlar
Kraniyal sinirlerin görevi nedir?
Kraniyal sinirler duyu, hareket ve otonomik fonksiyon dahil olmak üzere çeşitli vücut fonksiyonlarında önemli bir rol oynar. Kraniyal sinirlerin işlev bozukluğu felç, duyu kaybı, konuşma ve yutma güçlüğü gibi çeşitli nörolojik durumlara yol açabilir.
Kraniyal sinir nedir?
Kraniyal sinirler, omuriliğin bölümlerinden çıkan spinal sinirlerin aksine, doğrudan beyin sapından çıkan sinirlerdir. Baş ve boyundaki çeşitli yapıları innerve eden 12 çift kraniyal sinir vardır ve bazılarının toraks ve karında da işlevleri vardır.