Birkaç adanın birleşiminden oluşan Birleşik Krallık, Büyük Britanya (İngiltere, Galler ve İskoçya) ile Kuzey İrlanda'yı içine alır. Coğrafi olarak küçük olmasına rağmen uzun bir tarihe ve zengin kültürel mirasa sahip. Sömürgecilik döneminde İngiliz İmparatorluğu ana karadan çok uzak topraklara yayılmaya başladı. Başlayan bu yayılma ile ülke her açıdan güçlendi ve dünyadaki güçsüzleşen kolonilerden ve diğer Avrupa ülkelerinden göç almaya başladı. Birleşik Krallık bu sayede etnik olarak farklı ve çeşitlilik içeren bir ulus haline gelmiştir.
Temel bilgiler
- Başkent: Londra
- Nüfus: 67.200.000
- Yüz ölçümü: 243.610 km2
- Devlet yönetimi: Üniter parlamenter demokrasi
- Para birimi: İngiliz Sterlini (GBP)
- Beklenen yaşam süresi: 81,3 yıl
- Ana dili: İngilizce
- Diğer diller: Galce, İskoçça, İskoç Galcesi
- Temel inançlar: Hristiyan, İslam, Hinduizm
- En yüksek noktası: Ben Nevis Dağı (1,343 m)
Birleşik Krallık nasıl kuruldu?
Birleşik Krallık tarihinin çoğu İngiliz İmparatorluğu ile bilinir. İmparatorluk 14. yüzyılın sonlarından itibaren dünya genelinde fetihlere ve ticarete girişti. Bu genişleme dönemi 18. ve 19. yüzyıl Sanayi Devrimi'ne dek devam etti. Ancak konumuz Birleşik Krallık tarihi olduğundan oradan devam edelim.
Ada'nın uzun tarihinde MÖ 55'te Romalıların istilası ile başlayan birkaç farklı istila girişimi oldu. Şimdiki Birleşik Krallık toprakları 1066'da Normanlar tarafından fethedildi ve bölgenin kültürel ve siyasi gelişimi başlamış oldu.
I. Edward yönetimindeki İngiltere 1282'de bağımsız Galler Krallığı'nı devraldı ve 1301'de oğlu II. Edward halkı yatıştırmak adına Galler Prensi yapıldı. İngiliz hükümdarının en büyük oğluna bugün hala bu unvan verilir. 1536'da İngiltere ve Galler resmi birlik kurdular. VI. James'in, kuzeni I. Elizabeth'in yerini aldığı ve İngiltere'nin I. James'i olduğu 1603'te ise İskoçya–İngiltere birliği kuruldu. 100 yıl sonra 1707'de İngiltere ve İskoçya Büyük Britanya'yı ilan ettiler.
17. yüzyılın başlarında İrlanda, İskoçya ve İngiltere'den gelen insanlarla dolmuştu ve İngiltere toprakların kontrolünü istedi (yüzyıllar önce sahip olduğu gibi). 1 Ocak 1801'de Büyük Britanya ve İrlanda arasında bir yasama birliği yapıldı ve bölge artık Birleşik Krallık olarak adlandırıldı. Ancak 19. ve 20. yüzyıllar boyunca İrlanda devamlı bağımsız olmak için savaştı. Sonuç olarak 1921'de İngiliz-İrlanda Antlaşması yapıldı ve ileride bağımsız bir cumhuriyet olacak Özgür İrlanda Devleti kuruldu. Ancak Kuzey İrlanda, Birleşik Krallık'ın parçası olarak kalmaya devam etti.
İklimi
"İklimi" konu başlığını okuduktan sonra muhtemelen birçoğunuz şimdi ne geleceğini önceden kestirmişsinizdir. Evet, Birleşik Krallık'ta genel olarak yağmurlu ve kapalı bir hava sizi bekliyor olacak. Ada genelinde ılıman okyanus iklimi hakim durumda. Sıcaklık sıfırın altına çok nadir iniyor ve kışlar birçok ülkede 32 dereceyi geçmemekte.
Okyanus ülkeleriyle dolu olduğundan nem yıl boyunca tepede ve bu da bol yağış getiriyor. Bununla beraber hava durumu gün içinde ani değişiklikler gösterebilir. En soğuk aylar Ocak ve Şubat iken en sıcak ay Temmuz'dur. Birleşik Krallık'ı ılıman bir havada ziyaret etmek isteyen insanlar genelde Mayıs ve Ekim'i seçerler.
Coğrafyası
Birleşik Krallık, Fransa'nın kuzeybatısındaki Batı Avrupa'da, Kuzey Atlantik Okyanusu ile Kuzey Denizi arasında yer alıyor. Başkenti ve en büyük şehri Londra'dır ancak diğer büyük şehirler Glasgow, Birmingham, Liverpool ve Edinburgh'tur. Birleşik Krallık'ın toplam yüz ölçümü 243.610 km2.
Birleşik Krallık topografyasının çoğu engebeli alçak tepelerden ve alçak dağlardan oluşur, ancak ülkenin doğu ve güneydoğu bölgelerinde hafifçe eğimli düz ovalar bulunur. Birleşik Krallık'taki en yüksek nokta 1,343 metre ile Ben Nevis Dağı olarak biliniyor ve İskoçya'nın kuzeyindeki İngiltere'de bulunuyor.
Birleşik Krallık ekonomisi
Birleşik Krallık, Avrupa'nın üçüncü büyük ekonomisine (Almanya ve Fransa'nın arkasında) sahip ve dünyanın en büyük finans merkezlerinden biri. Birleşik Krallık ekonomisinin çoğunluğu hizmet ve sanayi sektörlerini kapsıyor ve tarım işleri iş gücünün %2'sinden daha azını temsil ediyor.
Birleşik Krallık ana endüstrileri, makine aletleri, elektrik enerjisi ekipmanları, otomasyon ekipmanları, demiryolu ekipmanları, gemi yapımı, uçak, motorlu taşıtlar, elektronik ve iletişim ekipmanları, metaller, kimyasallar, kömür, petrol, kağıt ürünleri, gıda işleme, tekstil ve giyim ürünleridir. Birleşik Krallık'ın tarım ürünleri ise tahıllar, yağlı tohumlar, patates, sebze sığırları, koyunlar, kümes hayvanları ve balıklar olarak bilinir.
Ülkenin GSYİH'sı 2019 itibariyle 2,7 trilyon ABD doları ile dünyada altıncı sırada ve kişi başına düşen gelir ise 41,000 ABD doları.
Birleşik Krallık'ın yönetim şekli
Bugün İngiliz Milletler Topluluğu bölgesi olarak kabul edilen Birleşik Krallık anayasal monarşi ile yönetiliyor. Birleşik Krallık'ın resmi adı Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı'dır (Büyük Britanya İngiltere, İskoçya ve Galler'i içeriyor). Birleşik Krallık hükümetinin yürütme organı bir devlet başkanı (Kraliçe II. Elizabeth) ve bir hükümet başkanından (başbakan tarafından doldurulan pozisyon) oluşur. Lordlar Kamarası ve Avam Kamarası'nı kapsayan iki meclisli Parlamento yasama organı iken, yargı organı Birleşik Krallık Yüksek Mahkemesi, İngiltere ve Galler Yüksek Mahkemeleri, Kuzey İrlanda Yargı Mahkemesi ve İskoçya Yargıtay ve Yüksek Mahkemesi olarak sıralanıyor.
Kültürel yapısı
"İngiliz geleneği" hem Ada'da hem de küreselde sık kullanılan bir ifade. Bu ifade özellikle Birleşik Krallık içinde soyları uzak geçmişe uzanan halkların o bilindik eski geleneklerine ve İngiltere krallığının parıltılı zamanlarına dayansa da, günümüzde bu ifade Ada'ya gelen ve yerleşen uluslararası ziyaretçiler ile beraber anlamını daha da geliştirmiş ve keşfedilecek birçok yerel gelenek ve eğlenceler türetmiştir.
Birleşik Krallık'ın dini
Birleşik Krallık'taki baskın din 1.000 yılı aşkın süredir çeşitli Hristiyan mezhepleri oldu. Halk üzerinde yapılan çeşitli anketler ülkenin %60'a yakınının Hristiyan dinini benimsediğini gösteriyor. %26'ya yakın bir grubun ise dini inancı yok. İslam %4,4 ile en yüksek inananı olan ikinci din. Ardından Hinduizm ve Budizm gibi diğer çeşitli Hint ve Asya kökenli öğretiler gelmekte.
Birleşik Krallık'ta konuşulan diller
Birleşik Krallık içerisinde konuşan resmi bir dil yoktur, ancak insanların büyük çoğunluğu İngilizce konuşmaktadır. Bununla birlikte ülke çapında konuşma dili açısından azınlık haline gelmiş farklı diller bulunmakta. Örnek olarak Galler nüfusunun yaklaşık %20'si Galce konuşuyor ve bu dil bazı okullarda kullanılıyor. İskoçya'nın da kendi Kelt dili var. Bunlara ek olarak sonradan Ada'ya yerleşmiş ve topluluk haline gelmiş göçmenler de kendi özerk dillerini kullanırlar.
Aksanları
"İngiliz aksanı" bugün Hollywood'da sık duyulan bir aksandır ve genelde kötü karakterleri canlandıranlar tarafından kullanılır. Ancak gerçekte bu aksanı tanımlamak bu kadar kolay değil. Birleşik Krallık'ta konuşulan aksan ve lehçelerde birkaç kilometre mesafede bile büyük farklılıklar görülür. Bu da ziyaretçilerde sık sık kafa karışıklığı yaratır. Dolayısıyla Birleşik Krallık'ta turist olarak bulunmadan önce ne kadar iyi seviyede İngilizce bildiğiniz değil, İngilizce yanında farklı aksanları ne kadar iyi anladığınız da önemlidir. Üst seviyede İngilizce bilmek İngiliz aksanıyla konuşmaktır diye algılayabilirsiniz, fakat işin aslı öyle değil.
Popüler etkinlikleri
Birleşik Krallık sosyalleşmek adına misafirlerine çok farklı seçenekler sunuyor, bu sosyal çeşitlilik insanlara birçok farklı ortamda bir araya gelme şansı sunuyor. Popüler aktiviteler arasında yeme ya da içme için dışarı çıkmak, spor müsabakalarını izlemek ya da sokaklarda farklı görsel aktiviteler sunan grupların oyunlarını görmek veyahut bir fincan çay içmek için birinin evine gitmek var.
Özellikle futbol her hafta yüz binlerce insanın stadyumları doldurarak katıldığı özel bir ulusal tutkudur. Ancak spor sizin için bir şey ifade etmiyorsa ve özellikle yolunuz Londra'ya düşerse ruhunuzu şehrin size sunduğu "kültür" ile besleyebilirsiniz. Gidenlerin dönmek istemediği; mimarisi, tarihi ve kültürü ile büyüleyen Londra'da, Rooftop Film Club'da bir film seyredebilir, Thames Nehri'nde gün batımını teknede izleyebilirsiniz.
Eğitim sistemi
Ülke topraklarında eğitim 5 ila 16 yaş arasında mecburidir. Küçüklerin büyük çoğunluğu devlet destekli okullarda okuyor. Bununla beraber bağımsız özel okullar ve evde eğitim seçenekleri de var. İskoçya'daki eğitim sistemi Birleşik Krallık'ın geri kalanından farklı. Kendi yasama, müfredat ve yeterlilik sistemleri var. Eğitim yine 5-16 yaş arası zorunlu ancak öğrenciler ikinci öğretimi tamamladığında üniversite giriş sınavı olan İskoçya Eğitim Sertifikası için çalışabiliyorlar.
Birleşik Krallık'ta yaşam maliyeti
Birleşik Krallık'da yaşamanın maliyeti konuma bağlı olarak büyük ölçüde değişir. Londra genellikle yaşamanın en pahalı olduğu yer ve ücretler yüksek olma eğiliminde. Londra'da çalışan birçok kişi harcamalardan tasarruf etmek ve işe toplu taşıma araçlarıyla gitmek için 'banliyö kasabaları' olarak adlandırılan şehir dışında yaşamayı tercih ediyor. Birleşik Krallık'ın geri kalanındaki şehirler ve kasabalar arasında hala bir miktar farklılık olsa da yaşam maliyetleri kuzeyde güneyden daha düşüktür.
Yiyecek ve içecekleri
İngiltere kötü yemek konusundaki ününü uzun zaman önce akıllardan çıkardı ve şimdi her türlü farklı mutfağa hizmet veren yüzün üzerinde Michelin yıldızlı restorana sahip. Balık ve patates gibi bütçeye uygun klasik İngiliz yemeklerinin yanı sıra hafta sonuna özel yenen "Pazar rostosu" gibi yemekler var. Birleşik Krallık'ta yeme ve içme konusunda farklı kültürlere ve tüketiciye hitap eden keyifli yemeklerin tadını çıkarabilirsiniz.
Birleşik Krallık'ta barlar da kendini geliştirdi. Artık sundukları ürünlerin çeşitliliği konusunda tatmin ediciler. Ancak yine de "İngiliz Birası" zirvedeki sarsılmaz tahtında oturuyor. Bunun yanında yine Birleşik Krallığı sadece görsel olarak değil duyusal olarak da yaşamak ve hissetmek isterseniz İngiliz şaraplarını da deneyebilirsiniz.
Emniyet ve güvenliği
Genel olarak ifade etmek gerekirse Birleşik Krallık yaşamak ve çalışmak için nispeten güvenli bir ülke. Ülkede cinayet oranı 100.000 vatandaş başına 1,2 (Türkiye'den birkaç kat düşük) ve Belçika ile Fransa'dan sonra Batı Avrupa'nın en yükseği. Bu oran 2015'te 0.89'du. Yani birkaç yılda %39'luk bir artış yaşandı. Daima çevrenizin farkında olmak ve kişisel risklerden kaçınmak önemlidir. Birleşik Krallık'ta güvende kalma konusunda birçok polis gücü, web siteleri üzerinden yararlı bilgiler ve tavsiyeler sunuyor. Ada'ya adım atmadan önce bu bilgileri gözden geçirmek faydalı olabilir.