Bitcoin'e dair her tartışma er ya da geç Bitcoin'e değerini neyin verdiği sorusuna yol açar. Bazıları onun hiçbir değeri olmadığını iddia ederken, diğerleri neredeyse sonsuz potansiyele sahip bir dijital altın olduğunu belirtir. Peki kim haklı ve bir parça Bitcoin'i gerçekten değerli kılan nedir? Bitcoin'i bu kadar değerli yapan dikkate alınması gereken başlıca özellikler var.
Paranın Kısa Tarihi
İnsanlık tarihinde paranın geçmişine kısaca göz atıldığında ortaya şu basit sonuç çıkıyor: İnsanlar bir şeyin değeri olduğu konusunda hemfikir kaldığı sürece, o şeyin değeri oluyor. Paranın temelde çalışmasını sağlayan şey inançtır.
İnsanlık başta takas yapıyordu. Ardından deniz kabukları, taşlar ve sonradan elmas ve nadir metaller gibi nesneleri ürünlerinin ticaretini yapmak için kullandılar. Geçtiğimiz çağlarda tüm bunların yerini şu anda en yaygın kabul gören para birimi olan, devlet tarafından işlenen fiat para aldı. Para tarih boyunca biçim değiştirdi ancak her zaman şu özelliklere bağlı kaldı: Takas edilebilirlik, nadirlik ve taklit edilemezlik. Buna ek olarak, insanlar daima kolayca taşınabilir, istikrarlı ve bölünebilir para birimlerini kullanmanın en uygun yol olduğunu fark ettiler.
Bitcoin Neden Bir Değere Sahip?
Birincisi ve en önemlisi, Bitcoin kağıt ve dijital parayla aynı sebepten ötürü değerli: İnsanlar tarafından yaygın olarak kabul edilen kullanışlı bir para türü. Değer transfer etmek ve bir şeyler satın almak veya satmak için kullanılıyor. Yine de, değeri ve yasal statüsü hükümetin kontrolünde olan ABD doları ya da Türk lirası gibi bir paranın aksine Bitcoin'in değeri bilgisayar kodundan, altyapısından, sınırlı sayıda olmasından ve en önemlisi benimsenmesinden gelir.
Somut bir şey olmasa da, Bitcoin'in taşıdığı bilgisayar kodu ona nadirlik, bölünebilirlik, taşınabilirlik, takas edilebilirlik ve tanınabilirlik gibi bir kağıt paranın özelliklerini veriyor. Ayrıca, Bitcoin merkezi değil yani aracı olmadan, kendi kendine kullanılabiliyor ve bu da bir miktar şeffaflık sağlıyor.
İnternet bağlantısı olan herkes tarafından erişilebilir ve kullanılabilirdir ve sahtesini yapmak veya el koymak imkansızdır ve programlanabilirlik gibi başka özelliklere sahiptir. En önemlisi altın veya diğer emtialar gibi değer deposu olarak kullanılabilir ve dahası fiziksel benzerlerinin aksine dünyanın bir ucundan diğerine dakikalar içinde aktarılabilir.
Bitcoin'i Değerli Kılan Özellikler
Sonu olmadan basılıp şişirilebilen geleneksel kağıt paranın aksine Bitcoin dijital bir sınırlılığa sahip. Yer altındaki sınırlı altın gibi Bitcoin de sınırlı ancak altından çok daha taşınabilir ve kullanışlı.
Nadirlik
Daima sadece 21 milyon BTC olacak. Durmadan yıllık enflasyona uğrayıp değer kaybeden geleneksel para birimlerinin aksine Bitcoin'in enflasyonu sınırlıdır ve kontrol altındadır. Hatta Bitcoin arzı aslında deflasyon yaşıyor. Yani her geçen zaman piyasada giderek daha az Bitcoin bulunuyor. Buna kaybolan bitcoin'ler de dahil (yanlış veya mevcut olmayan ya da anahtarı kaybolan adreslere gönderilen).
Bölünebilirlik
Tek bir Bitcoin 100.000.000 satoshi'ye bölünebilir. Bir satoshi şu anda en küçük Bitcoin birimi yani 0.00000001 BTC'ye eşit. Bölünebilirlik düzeyi Bitcoin'in orijinal koduna gömülü ve ihtiyaç olursa bölme seviyesi 16 veya daha fazla ondalık basamağa yükseltilebilecek. Yani Bitcoin sonsuz derecede küçük "kuruşlar" halinde kullanılabiliyor.
Taşınabilirlik
Bir para biriminin yararlı olabilmesi için ekonomideki katılımcılar arasında kolayca aktarılması gerekir. Yani geleneksel para birimlerinde olduğu gibi bir para hem ülke ekonomisi içinde hem de ülkeler arasında transfer edilebilmeli. Bitcoinler internet, uydular ve hatta radyo dalgaları gibi bir iletişim kanalı aracılığıyla aktarılabiliyor, bu da onu şimdiye kadarki en aktarılabilir para birimi yapıyor.
Değiştirilebilirlik
Kim sahip olursa olsun, geçmişi fark etmeksizin her bitcoin emsaliyle aynı değere sahip. Tıpkı bir kilo saf altının dünyanın her yerinde her zaman bir kilo saf altına eşit olması gibi. Bir bitcoin daima başka bir bitcoin ile değiştirilebilir bir değer sembolü olarak kalacak.
Dayanıklılık
Bir para biriminin kullanışlı olması için en azından makul düzeyde dayanıklı olması şart. Kolayca hasar görebilen veya yok edilebilen ya da zamanla kullanılamaz hale gelen malzemelerden yapılmış bozuk para veya banknotlar yeterince dayanıklı değiller. Herhangi bir bitcoin veya satoshi, bozulmadan sayısız kez yeniden kullanılabilir.
Tanınabilirlik
Giderek artan sayıda satıcı ve kullanıcı Bitcoin'i tanıyor ve kabul ediyor. İtibari (fiat) para birimlerinin kabul edilme seviyesinden henüz çok uzak olsa da birçok kişi Bitcoin'i diğer sahte paralardan ayırıyor ve gerçek bir ödeme aracı olarak kabul ediyor.
Ademi merkeziyetçilik
Hiçbir bir kuruluş Bitcoin'i denetlemez. Geleneksel paranın aksine hiç kimse Bitcoin ağını veya işlemlerini sansürleyemez, kontrol edemez veya değiştiremez, bu nedenle kimse paranıza el koyamaz.
Ulaşılabilirlik
Bitcoin sahibi olmak veya Bitcoin ödemesi almak için doğrulanmış bir banka hesabına sahip olmanız gerekmiyor. İhtiyacınız olan tek şey temel bilgisayar bilgisi ve bir internet bağlantısı. Bitcoin'in erişilebilirliği onu dünyada bankacılığın zayıf olduğu alanlar için son derece uygun hale getirir.
Sahtecilik
Her Bitcoin işlemi insanlar arasında dağıtılmış bir deftere kaydedilir ve düğümler tarafından sunulan hesaplama gücü defteri güvence altına alır. Bitcoin'den önceki dijital para birimlerinin en büyük sorunu çifte harcama problemiydi (gerçekleşmiş bir işlemi kopyalayarak yeniden gerçekleştirmek). Bitcoin bunu önlemek için tasarlandı. Bitcoin ağındaki tüm işlemler sahteciliği önlemek için telafi edilemez ve geri alınamaz yapıda.
Programlanabilirlik
Normal paranın aksine Bitcoin ayrıca bir programlanabilirlik boyutuna sahip. Yani Bitcoin bu zamana kadar olduğu gibi yeni güncellemeler alabiliyor ve akıllı sözleşmeler ve multisig işlemler gibi kullanışlı özelliklere sahip hale geliyor.
İstikrar ve değer deposu
Şu anda hala eksik olan tek özellik Bitcoin'in fiyat istikrarıdır. Fiyat değişkenliği nedeniyle Bitcoin şu anda en çok altın gibi bir emtia olarak kullanılıyor. Bununla birlikte durum Bitcoin'in market hacmiyle alakalı. Bitcoin giderek benimsendikçe artık spekülasyona daha az müsaade edecek ve fiyatı yalnızca yavaşça ve küçük oranlarda değişebilecek.
Sonuç
Bitcoin'in değerli olmasının en önemli nedeni insanların onu mal ve hizmetler için ödeme yapmak, para depolamak ve de sadece spekülasyon için kullanmak istemeleri. Ancak Bitcoin kullananların sayısı büyümeye devam ettikçe ve sistem daha güvenli ve gelişmiş hale geldikçe Bitcoin, durmadan basılan kağıt para birimleri karşısında giderek değerlenmeye devam etmek zorunda.
Kapak görseli: Bitwala