Sizin ya da benim çığlık atmamız gibi değil. Bunun yerine, bitki strese girdiğinde artan insan işitme aralığının dışındaki ultrasonik frekanslarda patlama veya tıkırdama sesleri yayarlar.
Bu, 2023 yılında yayınlanan bir çalışmaya göre, bitkilerin sıkıntılarını çevrelerindeki dünyaya iletme yollarından biri olabilir.
"Sessiz bir alanda bile aslında duymadığımız sesler var ve bu sesler bilgi taşıyor. Bu sesleri duyabilen hayvanlar var, dolayısıyla çok sayıda akustik etkileşimin meydana gelme olasılığı var" diyor İsrail'deki Tel Aviv Üniversitesi'nden evrimsel biyolog Lilach Hadany.
"Bitkiler böcekler ve diğer hayvanlarla her zaman etkileşim halindedir ve bu organizmaların çoğu iletişim için sesi kullanır, bu nedenle bitkilerin sesi hiç kullanmaması çok yetersiz olacaktır."
Stres altındaki bitkiler düşündüğünüz kadar pasif değildir. Oldukça dramatik değişimler geçirirler; bunlardan en tespit edilebilir olanlarından biri (en azından biz insanlar için) oldukça güçlü bazı aromaların salınmasıdır. Ayrıca renklerini ve şekillerini de değiştirebilirler.
Bu değişiklikler yakınlardaki diğer bitkilere tehlike sinyali verebilir, onlar da buna karşılık olarak kendi savunmalarını güçlendirebilir ya da bitkiye zarar veren haşerelerle başa çıkmaları için hayvanları kendilerine çekebilirler.
Ancak bitkilerin ses gibi başka tür sinyaller verip vermediği tam olarak araştırılmamıştır. Birkaç yıl önce Hadany ve meslektaşları bitkilerin sesi algılayabildiğini keşfetti. Sorulması gereken bir sonraki mantıklı soru, bunu üretip üretemeyecekleriydi.
Bunu öğrenmek için domates ve tütün bitkilerini çeşitli koşullarda kaydettiler. İlk olarak, bir taban çizgisi elde etmek için stressiz bitkileri kaydettiler. Daha sonra susuz bırakılmış bitkileri ve gövdeleri kesilmiş bitkileri kaydettiler. Bu kayıtlar önce ses yalıtımlı bir akustik odada, sonra da normal bir sera ortamında gerçekleştirildi.
Daha sonra, strese girmemiş bitkiler, kesilmiş bitkiler ve susuz kalmış bitkiler tarafından üretilen sesleri ayırt etmek için bir makine öğrenimi algoritması eğittiler.
Bitkilerin çıkardığı sesler, insanların ayırt edemeyeceği kadar tiz bir frekansta, bir metreden fazla bir yarıçap içinde algılanabilen patlama veya tıklama seslerine benziyor. Stres altında olmayan bitkiler fazla ses çıkarmazlar; sadece takılırlar, sessizce bitki işlerini yaparlar.
Buna karşılık, stres altındaki bitkiler çok daha gürültülüdür ve türlerine bağlı olarak saatte ortalama 40 klik sesi çıkarırlar. Ve sudan mahrum bırakılan bitkiler fark edilebilir bir ses profiline sahiptir. Gözle görülür susuzluk belirtileri göstermeden önce daha fazla tıklamaya başlıyorlar, bitki kavruldukça artıyor ve bitki kurudukça azalıyor.
Algoritma, bu seslerin yanı sıra bunları çıkaran bitki türlerini de ayırt edebildi. Üstelik sadece domates ve tütün bitkileri de değil. Ekip çeşitli bitkileri test etti ve ses üretiminin oldukça yaygın bir bitki aktivitesi olduğunu gördü. Buğday, mısır, üzüm, kaktüs ve henbitin ses çıkardığı kaydedildi.
Ancak hala birkaç bilinmeyen var. Örneğin, seslerin nasıl üretildiği net değil. Daha önceki araştırmalarda, susuz kalmış bitkilerin kavitasyon, yani gövdede hava kabarcıklarının oluştuğu, genişlediği ve çöktüğü bir süreç yaşadığı tespit edilmişti. Bu, insanların eklem çatlatmasında duyulabilir bir patlamaya neden olur; benzer bir şey bitkilerde de oluyor olabilir.
Diğer sıkıntı koşullarının da sese neden olup olamayacağını henüz bilmiyoruz. Patojenler, saldırı, UV ışınlarına maruz kalma, aşırı sıcaklıklar ve diğer olumsuz koşullar da bitkilerin balonlu naylon gibi patlamaya başlamasına neden olabilir.
Ayrıca ses üretiminin bitkilerde adaptif bir gelişme mi yoksa sadece olan bir şey mi olduğu da net değil. Ancak ekip, bir algoritmanın bitki seslerini tanımlamayı ve ayırt etmeyi öğrenebileceğini gösterdi. Diğer organizmaların da aynı şeyi yapmış olması kesinlikle mümkün.
Ayrıca, bu organizmalar sıkıntılı bitkilerin gürültüsüne çeşitli şekillerde yanıt vermeyi öğrenmiş olabilirler.
Hadany, "Örneğin, bir bitkiye yumurta bırakmak isteyen bir güve veya bir bitkiyi yemek isteyen bir hayvan, kararlarını yönlendirmek için sesleri kullanabilir" dedi.
Biz insanlar için sonuçları oldukça açık; susuz bitkilerin imdat çağrılarına kulak verebilir ve bir sorun haline gelmeden önce onları sulayabiliriz.
Ancak diğer bitkilerin bunu algılayıp algılamadığı ve yanıt verip vermediği bilinmiyor. Önceki araştırmalar bitkilerin sese tepki olarak kuraklığa toleranslarını artırabildiklerini göstermişti, yani bu kesinlikle akla yatkın. Ekibin araştırmalarının bir sonraki aşamasını işaret ettiği yer de burası.
"Artık bitkilerin ses yaydığını bildiğimize göre, bir sonraki soru 'kim dinliyor olabilir?" Hadany şunları söyledi.
"Şu anda hem hayvanlar hem de bitkiler olmak üzere diğer organizmaların bu seslere verdiği tepkileri araştırıyoruz ve ayrıca tamamen doğal ortamlardaki sesleri tanımlama ve yorumlama yeteneğimizi de araştırıyoruz."
Araştırma Cell dergisinde yayımlandı.
