Casimir Funk: Bize 'Vitamin' Kelimesini Öğreten Bilim İnsanı

Biyokimyacı Casimir Funk, beslenmemizdeki bazı bileşiklerin bizi sağlıklı tutmak için gerekli olduğunu fark etti --- ancak bir vitamini izole eden ilk kişi o değildi.

Casimir Funk

Bizi hayatta tutmaya yardımcı olan hayati molekül sınıfı için "vitamin" terimini icat eden Polonyalı biyokimyacı Casimir Funk, bugünkü Google doodle'ının ana konusu oldu.

Binlerce yıldır gıdaların sağlığı nasıl etkilediğine dair teoriler var. Antik Yunan ve Roma'da ilk hekimler, vücudun dört temel mizacını (ateş, toprak, kan ve balgam) kontrol altında tutmak için gıdaların doğru ıslak, kuru, sıcak ve soğuk dengesine sahip olması gerektiğini belirten "humoral" teoriyi icat ettiler.

Çok daha sonraları hekimler, limon gibi turunçgillerin tüketilmesinin uzun yolculuklara çıkan denizcilerde iskorbüt hastalığını önlemeye yardımcı olduğu gözlemi gibi daha belirgin ilişkilendirmeler yaptılar.

19. yüzyılın sonlarında bilim insanları, bir kişinin sinir veya kardiyovasküler sistemini etkileyebilen ve günümüzde B1 vitamini eksikliği olarak bilinen beriberi hastalığının nedenini bulmaya çalışıyorlardı.

1897'de Christiaan Eijkman, tavuklar üzerinde yaptığı deneylere dayanarak, kahverengi pirinç içeren diyetlerin, sadece beyaz pirinçten oluşanlara kıyasla beriberi hastalığına karşı koruyucu olduğunu öne süren bir çalışma yayınladı.

Casimir Funk, Eijkman'ın makalesini okudu ve kahverengi pirince koruyucu özelliklerini veren kimyasal bileşiği bulma görevini üstlendi. Funk, 1912'de sorumlu olduğunu düşündüğü bir kimyasalı izole etmeyi başardı ve amin adı verilen karakteristik bir nitrojen bileşiği içerdiğini buldu, bu yüzden ona hayati amin veya vitamin adını verdi. Bilim adamları sonunda vitaminlerin mutlaka bir amin grubu içermesi gerekmediğini fark ettiklerinde, sondaki "e" harfini attılar.

Funk, benzer bileşiklerin kendi deyimiyle diğer birçok "eksiklik hastalığı" için de var olabileceğini öne sürdü ve şöyle yazdı: "Bu özel hastalığı önleyen bir madde anlamına gelen beriberi ve iskorbüt vitamininden bahsedeceğiz." Funk ayrıca doğru bir şekilde pellagra ve raşitizm hastalıklarını önleyen vitaminlerin var olduğunu öne sürmüştür.

Funk'ın izole ettiği ve "anti beriberi faktörü" olarak adlandırdığı bileşik, bugün B3 vitamini ya da niasin olarak adlandırdığımız ve aslında beriberiyi önlemeyen bileşikti. İki yıl önce Japon bilim adamı Umetaro Suzuki kahverengi pirinçten B1 vitaminini izole etmiş ve beriberiyi önlemedeki rolünü doğru bir şekilde tanımlamıştı. Ancak çalışması bir Japon dergisinde yayınlanmış ve Almanca olarak yapılan ilk Batı çevirisinde bunun yeni bir keşif olduğu belirtilmemişti.

Funk'ın ilk bulgusundan sonraki 35 yıl içinde bilim adamları, sekiz çeşit B vitamini ve A, C, D, E ve K vitaminleri de dahil olmak üzere toplam 13 olan diğer vitaminleri keşfetti. Funk, kariyerinin geri kalanında vitaminlerle ve ilaç şirketleri için çalışmaya devam etti. ABD'de yaygın olarak kullanılan ve sıvı A ve D vitamini içeren OSCODAL adlı ilk vitamin konsantresini üretti.

Vitaminlerin bazı hastalıkları önlemeye yardımcı olduğu kabul edilmekle birlikte, takviye olarak kullanımları bilim insanları tarafından hala tartışılmaktadır. Yakın zamanda yapılan bir meta-analiz, takviyelerin ve vitaminlerin çoğu insan için kanser veya kalp hastalıklarına karşı koruma sağladığına dair iyi kanıtlar olmadığını ortaya koymuştur.