Çoğumuz dinozorların soyunun nasıl tükendiğine dair hikayeyi biliriz. Hikayenin özü, uzaydan gelen dev bir asteroidin Dünya'ya çarparak gezegendeki tüm yaşamın çoğunu yok etmesidir. Ancak, bu dehşet verici olayın yüzeysel olarak anlaşılması, çarpışmayı takip eden anlarda gerçekte neler yaşandığının hakkını vermekten uzaktır.
Modern teknoloji ve bilimsel bilginin yardımıyla araştırmacılar bu kıyamet olayının sonrasına dair kesin bir zaman çizelgesi oluşturmayı başardılar. Sadece bu da değil, aynı zamanda asteroidin nereden geldiği konusunda da hipotezler geliştirdiler.
Dünya Eskiden Bugünkü Gibi Değildi
66 milyon yıl önce, insan yaşamı yokken, Dünya bugün sadece hayal edebileceğimiz bir çevreye sahipti. Yaşamla iç içeydi, sıcaktı, keyifliydi ve yemyeşil ormanlar ve bitki örtüsüyle doluydu. Dinozorlar geçtiğimiz 165 milyon yıl boyunca evrimleşerek yüzlerce farklı türe ve Dünya'yı dolduran her şekil ve boyutta eşsiz hayvanlara dönüşmüştü.
Devasa Titanosaurus'tan ünlü Tyrannosaurus Rex'e ve daha küçük Edmontosaurus'a kadar, burası kadim bir cennetti, bolluk ve yaşam dolu bir dünyaydı. Bir süredir de bu şekildeydi. O zamanın habersiz türleri önlerinde uzanan yıkıcı kıyameti henüz bilmiyordu.
Eğer bir şekilde zamanda geriye gitmiş olsaydınız – tam olarak 66 milyon yıl – o zaman gece gökyüzüne baktığınızda uzak ama parlak parlayan bir yıldız görürdünüz. Küçük bir nokta olarak başlayan şey haftalar boyunca gittikçe büyür ve bir gün Dünya'nın gölgesinde kaybolmadan önce gece gökyüzünde başka bir küçük ay olarak görünürdü.
Sabah olduğunda cisim gökyüzünde tekrar belirecek, öncekinden daha büyük ve parlak olacak ve her saniye daha da büyüyecekti. Karşınızda bir yıldız değil, gezegenimizle doğrudan çarpışma rotasında ilerleyen 11 ila 81 km genişliğinde bir asteroit vardı.
Asteroit Dünya atmosferine girdikten sonra, ses hızının 58 katı hızla hareket ederek Yucatan Yarımadası yakınlarındaki kıyıya çarpması sadece 3 saniye sürdü.
İnsanların hafife alma eğiliminde olduğu şey, gezegenimize çarpan asteroidin devasa boyutudur. Bir perspektife oturtmak gerekirse, Everest Dağı'ndan daha büyüktü ve okyanusa temas ettiğinde bile Dünya atmosferinin yükseklerine ulaşıyordu.
Bugün uçakların havada seyahat ettiği irtifaları bile aşacak kadar yüksek. Şimdi bu bilgiyle, gezegende yaratacağı tahribatı hayal edin.
Açığa Çıkan Enerji 10 Milyar Hiroşima Bombasından Daha Fazlaydı
Asteroid okyanusa çarptığında, Meksika Körfezi üzerinde giderek büyüyen parlak bir küre oluşurken gökyüzünü bir ışık parlaması aydınlattı. Çarpışma yaklaşık bir septilyon, üç yüz sekstilyon kilojul enerji yaydı (bu 1 ve 3'ün önünde yirmi üç sıfır var).
Bunu bir perspektife oturtmak gerekirse, 1945 yılında Hiroşima'yı vuran bombaya benzer şekilde 10 milyardan fazla atom bombasına eşdeğerdi. Çarpma sırasında ortaya çıkan enerji yerkabuğunu o kadar zorladı ki yerkabuğu mukavemetinin çoğunu kaybetti ve sıvı benzeri bir davranış sergilemeye başladı.
Dünya'nın yukarı ve aşağı doğru akan hareketi, bir havuza gülle attığımız zamanki suyun hareketine benziyordu. Çarpışmanın yarattığı ilk delik yaklaşık 30 km derinliğinde ve 100 km genişliğindeydi. Okyanus yüzlerce mil geriye itildi.
Çarpışmayla oluşan ilk çukur Dünya'nın kabuğu yaklaşık 1600 km hızla Everest Dağı'ndan daha yükseklere geri sıçradığı için uzun sürmedi. Muazzam miktarda kabuk ve kaya atmosfere ve hatta muhtemelen uzaya savruldu ve toplamda orijinal asteroidin kütlesinin yaklaşık 60 katına ulaştı. Dakikalar içinde şok dalgaları tüm dünyada hissedildi.
Bunu 11 büyüklüğünde bir deprem izledi, muhtemelen yaşayan herhangi bir varlığın tanık olduğu en güçlü depremdi. Patlamadan kaynaklanan şok dalgası, merkez üssünde saatte 1.000 kilometreden fazla hıza ulaşarak toprak, bitki örtüsü ve hayvanlar da dahil olmak üzere her şeyi ateşli gazabıyla yok etti.
İnsan Yapımı Herhangi Bir Yapıdan Daha Yüksek Tsunamiler Oluştu
Kabuk ve okyanus merkez üssüne yerleştikten sonra, tahribat yaratma sırası suya geldi. Bazılarının yüksekliği 1,5 kilometreden fazla olan ve şimdiye kadar inşa edilmiş tüm insan yapımı gökdelenlerden daha uzun olan dairesel bir tsunami halkası her yöne doğru ilerledi.
Dalgalar kıtalara çarptı ve binlerce kilometrelik alanı sular altında bıraktı. Günümüzde bu büyüklükteki doğal afetler tüm ülkeleri ve hatta kıtaları yok edebilir. Bu süreçte meydana gelen yıkıcı can kayıplarını ancak hayal edebiliriz.
İlk çarpışmadan sonra uzaya fırlatılan enkazı biliyor musunuz? Bir kısmı Ay'a ve Mars'a kadar gitti, bir kısmı Dünya'nın yörüngesinde dönmeye başladı ve binlerce yıl boyunca da dönmeye devam edecek, ancak büyük bir kısmı Dünya'nın atmosferine geri döndü. Bu cam benzeri parçalara tektit adı deniyor.
Bazıları kamyon büyüklüğündeyken, diğerleri çakıl taşı büyüklüğündeydi. Dünya'ya geri dönerken saatte 160 ila 320 km hıza ulaştılar. Bu hızlarda, enkaz yüzlerce derece sıcak hale gelirdi. Şimdi milyonlarca ton enkazın atmosferden geçerken ısındığını hayal edin.
Dünya'nın havası yaklaşık 1.500 dereceyle endüstriyel bir fırının içi kadar sıcak hale geldi ve eğer yeraltında veya su altında olmayan herhangi bir hayvan veya bitki o ana kadar yıkımdan kurtulmayı başarmış olsa bile, kesinlikle bundan kurtulamadı.
Gezegenin Üzerini Kalın Kara Kül Bulutları Kapladı
Atmosferin aşırı ısısı, yağan enkazla birleşince gezegenin dört bir yanında devasa yangınlara yol açtı. Bu yangınlardan bazıları aylarca sürmüş ve Dünya'yı cehennem gibi yanan bir manzaraya dönüştürmüş olabilir. Tüm bu yıkım yetmezmiş gibi, dinozorlar için son bir şanssızlık olarak, asteroit Yucatan'da petrol ve sülfür açısından zengin bir bölgeye çarptı.
Çarpışma atmosfere 100 milyar tondan fazla buharlaşmış sülfür ve 300 katrilyon galon buharlaşmış su püskürtmüştür. Buharlar yoğunlaşarak devasa fırtına bulutları oluşturdu ve bu da gezegenin her yerinde asit yağmurlarına yol açarak okyanusları asitlendirdi ve bu süreçte deniz yaşamının büyük bir kısmını ortadan kaldırdı.
Hepsi bu kadar da değildi. Asteroit ayrıca Yucatan ana kayasından petrolü buharlaştırdı ve şiddetli bir şekilde dışarı püskürttü. Buharlaşan petrol bulutu stratosfere ulaştı ve gezegeni siyah isli bir tabakayla kaplayarak karanlığa gömdü. Daha önceki felaketlerde hayatta kalan bitkiler, güneş ışığına aç kaldıkları için artık ölmeye başlayacaktı.
Gezegeni kaplayan is tabakası fotosentez sürecini durdurdu. Güneş ışığı eksikliği aynı zamanda okyanustaki planktonların %90'ından fazlasını öldürerek tüm besin zincirini bozdu ve nihayetinde okyanusları dolduran büyük sürüngenleri ve ammonitleri öldürdü.
Sert bir küresel kışın başlamasıyla sıcaklıklar hızla düştü ve dünya karanlık, soğuk bir çorak arazi haline geldi. Var olan tüm türlerin %75'inden fazlası yok oldu. Gün sona erdiğinde, dinozorların çağı resmen sona ermişti. Sadece 24 saat içinde dünya sonsuza dek değişmişti.
Dünyayı ve canlıları 66 milyon yıl önce kasıp kavuran yıkımı detaylı bir şekilde okumak, yaşamın kırılganlığı hakkında kesinlikle harika bir hatırlatma. İnsan, uzaydan gelen tek bir asteroidin gezegene getirdiği felakete yenik düşen türler için acıma duygusu hissetmeden edemiyor.
Ancak, milyonlarca yıl önce Meksika Körfezi'ne bir asteroit çarpmamış olsaydı bugün yaşamın nasıl olacağını bilemeyiz. Gezegeni ve üzerindeki tüm yaşamı tamamen değiştiren dev bir uzay kayasının yaşamı kesintiye uğratması olmasaydı, bugün olduğumuz uygarlığa dönüşme fırsatını asla bulamayabilirdik.
Gezegende 165 milyon yıldan fazla bir süredir yaşayan dinozorlardan çok daha kısa bir süredir burada olmamıza rağmen, bu süre içinde aya ulaşmaktan atomu parçalamaya kadar etkileyici başarılar elde ettik.
Aynı zamanda geleceğimiz de belirsizliğini koruyor. Başardıklarımız karşısında bile hayatın ne kadar kırılgan olduğunu ve bir anda nasıl değişebileceğini unutmamalıyız. Belki de insanlar dinozorlarla aynı kaderi paylaşacak ve bu da kendi yaptıklarının bir sonucu olacak.
