Yenilikçi bir şirket, dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğunun (DEHB) tedavisinde geleneksel ilaç tedavisini bir kenara bırakarak, günde sadece 20 dakika boyunca takılan bir kafa bandıyla sağlanan invazif olmayan hafif elektriksel beyin stimülasyonunu kullanmaya başladı.
Beş yaşındayken DEHB teşhisi konan nörobilimci Nathalie Gouailhardou ve mühendis Damian Sofrevski tarafından kurulan Avustralyalı şirket Neurode, cihazını piyasaya sürmek için 5,3 milyon AUD (3,7 milyon ABD Doları) topladı ve ürünü geliştirme aşamasında test etmek isteyen binlerce kişilik bir bekleme listesine sahip.
Neurode'un bu kadar ilgi görmesi de şaşırtıcı değil. Tanı almanın bile ne kadar zahmetli ve pahalı bir süreç olduğunu yaşayan herkes, mevcut tedaviye (öncelikle ilaç tedavisi ve belki de davranış terapisi) ulaşmanın zorlu ve çoğu zaman uzun bir yolculuk olduğunu bilir ki bu da başlı başına bir engeldir.
Gouailhardou aşağıda sadece Neurode'un nasıl çalıştığını değil, aynı zamanda bu nörogelişimsel bozukluğun ne kadar karmaşık olduğunu da açıklıyor.
Dünya çapında DEHB ile yaşayan 366 milyondan fazla insan için (ve bu 2020 istatistikleri artık düşük bir tahmin olarak kabul edilmektedir), tedavi hala büyük ölçüde deneme yanılma yöntemidir ve birçoğu, yardımcı olan birini — ve doğru dozu — bulmadan önce farklı ilaçları denemektedir. Ya da doktorumun dediği gibi, artıların eksilerden daha ağır bastığı bir tedavi.
Bir de, en popüler tedaviler olan deksamfetamin ve metilfenidat (Ritalin) gibi kısa etkili uyarıcılar ve lisdexamfetamin (Vyvanse) gibi yavaş salınımlı uyarıcıların kontrollü maddeler olması ve yaşadığınız yere bağlı olarak erişim için çeşitli derecelerde bürokrasi bulunması nedeniyle ilaca erişimin kısıtlı olması gibi ek bir zorluk var. Japonya gibi bazı ülkelerde deksamfetamin yasaklanmıştır. Şu anda, uyarıcı olmayan seçenekler esas olarak norepinefrin geri alım inhibitörleri veya alfa-2 adrenerjik agonistlerle sınırlıdır.
Bununla birlikte, milyonlarca kişi için ilaç tedavisi hayatlarını değiştiren bir fark yaratmaktadır (geç karma tip DEHB teşhisi konmuş bir yetişkin olarak ben de dahil), bu nedenle kesinlikle işe yarayan herhangi bir şeyi durdurmayı önermiyoruz. Ve özellikle DEHB'li yetişkinler için yeni ilaç türleri ufukta görünmektedir. Ancak, yukarıda özetlendiği gibi, tedavideki birçok sınırlama ve zorluk, yardım almak için diğer potansiyel yaklaşımlara kapıyı ardına kadar açık bırakmaktadır.
Neurode'un amacı, beynin yürütme işlevini ve odaklanmayı kontrol eden bölgesi olan prefrontal kortekse (PFC) verilen hafif elektrik stimülasyonu yoluyla DEHB'nin tedavisini ve birçok karmaşık ve değişken semptomunun kendi kendine yönetimini çok daha kolay hale getirmektir — çünkü tedavisi yoktur. Şimdiye kadar kullanıcılar kafa bandını takarken hiçbir şey hissetmediklerini ya da hafif bir karıncalanma hissettiklerini bildirdiler. Öte yandan, ilaçların uyku bozuklukları, kan basıncında değişiklikler, kalp atış hızında artış, anksiyete ve mide bulantısı gibi bir dizi yan etkisi vardır — özellikle erken deneme-yanılma aşamasında.
Neurode'un yaratıcıları, günde 20 dakika takılan beyin stimülasyonunun odaklanma, hafıza ve dürtü kontrolünü yönetmeye yardımcı olduğunu söylüyor — DEHB'li kişiler için günlük yaşamı böylesine zorlaştıran yürütme işlevinin temel bileşenleri. Dahası, Neurode, bir akıllı telefon uygulaması aracılığıyla gerçek zamanlı verileri geri besleyen bir beyin izleme uygulamasına bağlanıyor. Beyin aktivitesini ölçer ve zaman içinde PFC'deki değişiklikleri izler, bu da yürütme işleviyle ilgili semptomların nasıl iyileştiğine yansıyacaktır.
Kurucular, "Beyin aktivitenizi görmenizi ve bunun DEHB'nizle nasıl bir ilişkisi olduğunu anlamanızı sağlıyoruz, cebinizdeki bir MRI gibi" diye açıkladılar.
Gouailhardou, Neurode'u yaratma ilhamını, her birinin yardımdan çok sorun yarattığı ilaçlarla ilgili kendi deneyiminden sonra almış. Kafa bandı ve uygulamada ayrıca, öncelikle kullanıcıların duygusal düzensizlikten görev felcine ve riskli başa çıkma mekanizmalarına kadar her şeye yol açabilen bunalmayı azaltmalarına ve kullanıcı dostu, kişiselleştirilmiş yapılacaklar listeleri oluşturmalarına yardımcı olmak için Rae adlı bir yapay zeka asistanı da bulunuyor. DEHB'li yetişkinlerde, yürütme işlevi sorunları, görevlere başlama veya tamamlama, iyi alışkanlıklara bağlı kalma, randevuları ve son tarihleri hatırlama ve zayıf zaman yönetimi konularında tahribat yaratır. Tembellik veya dalgınlık olarak algılanabilen bu durum aslında Neurode'un odaklandığı PFC'deki zayıf dopamin ve norefinefin nörotransmitter düzenlemesinden kaynaklanmaktadır.
Esasen kişisel kullanıma yönelik bir beyin görüntüleme cihazıdır ve ışık sensörleri, kullanıcıların beyin aktivitelerindeki değişiklikleri izlemelerine olanak tanıyarak kilit bölgedeki gelişmeler ve bunun semptomlar üzerindeki etkisi hakkında bir fikir verir.
Gelecekte, şirketin kurucuları bilişsel gerilemeyi izleyen ve depresyonu yöneten cihazlar geliştirmek için DEHB tedavisinin ötesine bakıyorlar. Cihazın ne kadara mal olacağı ya da ilaç ve/veya terapiye kıyasla etkinliğine ilişkin kapsamlı klinik çalışmalar hakkında henüz çok fazla ayrıntı olmasa da, merak edenler şimdi buradan kafa bandının beta testine kaydolabilirler (yalnızca ABD).
Kaynak: Neurode