Yaklaşık bir futbol topu büyüklüğünde ve sert dikenlerle kaplı olan durian meyvesi yoğun tadı ve kötü kokusuyla biliniyor. Bazıları sever ve bazıları asla hoşlanmaz. Avokado veya mango gibi tropik meyvelerden sıkıldıysanız bir de durian meyvesini deneyin. Ancak kokusu ve tadı insanları ikiye bölüyor. Soğan, çürümüş et, lağım, terebentin ve hatta spor çorabına benzetilen kokusu o kadar güçlü ki durian Singapur'un toplu taşıma sisteminde yasaktır.
Durian meyvesi nedir?
Zırhlı kabuğu nedeniyle "meyvelerin kralı" denilen durian asıl ününü olağandışı kokusundan alıyor. Pek çok kişi Güneydoğu Asya'da popüler olan bu garip meyveden habersiz. Durio olarak bilinen bir ağaç türünün meyvesi olan durian, muza ve yanmış çöpe benzetilir. Borneo ve Sumatra'ya özgü olan meyve ayrıca 300'den fazla farklı meyve türünün tanımlandığı ve bunlardan sadece 9'unun yenilebilir olduğu Malezya ve Tayland'da yetişiyor. Bazılarına göre bu 9'u bile kötü kokusu nedeniyle yenmeye değer değil.
Durian'ın pazarda fark edilmemesi pek olası değil. Kendine özgü aroması bir yana, görünüşü bile görülmeye değer. Ortalamada 25 ila 30 cm uzunluğunda ve 15 cm genişliğinde olan dikenli kalın yeşil kabuklu bir meyvedir. Dokusu ile tadı muz veya ananasa benzeyen etli kısmı genellikle sarı veya beyaz renktedir. Diğer birçok ağaç meyvesinde olduğu gibi, durian olgunlaşıp ağaçtan düştüğü anda yemeye hazır oluyor. Bu meyveden hoşlananlar aşırı olgunlaşıp en tatlı hale gelmesini bekler, bu noktada etinin dokusu ekşi krema gibidir.
Durian meyvesinin kokusu neye benziyor?
Durian'ın ağır kokusu huzursuzluğa neden olduğundan Singapur'da toplu taşımada "durian yasak" işaretleri görürsünüz. En tatlı haliyle bile durian'ı yiyemeyenler var. Bir gezi yazarının 1856 tarihli mektubunda durian batı dünyasına ilk kez tanıtılır ve şöyle yazar "yüksek oranda badem aromalı zengin bir muhallebi… ancak akla ara sıra kremalı peyniri getiren esintiler var, soğan sosu, şeri şarabı ve diğer alakasız yemekler." Meyve, bazıları için o kadar rahatsız edici ki, Tayland, Japonya ve Hong Kong dahil birçok ülkede toplu taşımada yasak.
Koku başlı başına kötü olduğu gibi tüketildikten sonra bile saatlerce havada kalabiliyor. Bu ülkelerde toplu taşıma araçlarında "durian yasak" işareti "sigara içilmez" işaretleri kadar yaygın. Kokusu boya sökücüye veya arada meyve tatlılığı veren bir çöpe benzetilir.
Durian'ı pişirmek kokuyu bastırıyor ancak yeterince değil. Kokusu insanlar için o kadar tartışma konusu oldu ki Singapur'dan bir grup bilim insanı ardında ne olduğunu araştırmaya karar verdi. 4 tanesi bilim için yeni olmak üzere yaklaşık 50 farklı kimyasal bileşik tespit edildi. Bunlar birleşerek meyveye kokarca benzeri kokusunu veriyor. Bilim adamları meyvenin bu kötü kokusunun hayatta kalma taktiği olduğunu düşünüyor. Meraklı hayvanlar kokuya çekilerek meyveyi tüketir ve dışkılayarak tohumunu yayar.
Durian meyvesinin tadı nasıl?
Eğer kokuyu bir kenara bırakırsanız durian aslında çok yönlü bir besin. Çiğ olarak yenebilir ve hatta şarap yapımında bile kullanılıyor. En çok pişiriliyor ve birçok yemekte tatlandırıcı katkı maddesi olarak kullanılır. Bununla birlikte en çok şekerleme ve fırıncılıkta kullanılıyor olması şaşırtabilir.
Bazıları durian'ın tadını kremalı brûlée'ye (brüle) benzetir. Dokusunun muhallebi gibi olması tatlı niteliğini öne çıkarıyor. Bu meyveyi yemenin en geleneksel yolu şekerle karıştırıp krep içine sarmak. New York City'de bir dondurmacı onu muzla karıştırır ve şaşırtıcı düzeyde popüler bir dondurmaya dönüştürür.
Tabii ki bu leziz ikramları ancak meyvenin keskin kokusunu aşabilenler tüketiyor. İnsanları bölen bir meyve olsa da, kazançlı bir küresel pazara sahip. Boyutu nedeniyle sevkiyatı en pahalı meyvelerden biri ancak pazar yıllık 17 milyar doların üzerinde değere sahip. 2025 yılına kadar 25 milyar dolara ulaşacak.
Kaynakça:
- Kapak görseli: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:D1_-_Durian.jpg
- https://www.healthline.com/nutrition/durian-fruit