Dönemin en tanınmış denizci figürü Horatio Nelson'dır. Fransız Devrimi ve Napolyon Savaşlarının en bilinen deniz çatışmaları onun dört önemli savaşıdır (Cape St. Vincent 1797, Nile 1798, Kopenhag 1801 ve Trafalgar 1805). Horatio Nelson, Trafalgar'da zaferinin ortasında bir keskin nişancının mermisine kurban gitmiştir. Ölümü onu Britanya'da ulusal bir kahraman haline getirdi ve diğer tüm donanma subaylarının mesleki yaşamlarını gölgede bıraktı. Ancak savaşlar boyunca çok sayıda başka önemli deniz savaşı da yaşandı. Fransızlar, İspanyollar, Amerikalılar ve Hollandalılar Kraliyet Donanmasına karşı mücadele etmiştir. Aşağıda bunlardan daha az bilinen beş tanesi listelenmektedir.
Görkemli İlk Haziran (Dördüncü Ushant Muharebesi) – Fransız Devrimi
1 Haziran 1794'te, sabah saat 5:00 sularında, 68 yaşındaki İngiliz Amiral Richard Howe üç acil sorunla karşı karşıyaydı.
Birincisi, son üç gündür savaş halinde olduğu devasa Fransız filosu görüş alanındaydı. İkincisi, durdurmak için gönderildiği düşman tahıl konvoyunun kaçma ihtimali vardı. Üçüncüsü, aylardır onarım görmeden denizde kaldıkları için kendi gemileri tehlikeli durumdaydı. Gözü kara İngiliz halkı mutlak zafer istiyordu, daha azını değil.
1793 yılının başlarında Fransız Devrimi hükümeti Büyük Britanya'ya savaş ilan etti. Kraliyet Donanması hemen Fransız limanlarını abluka altına almaya başladı, ancak ertesi yıla kadar filo filo önemli bir çatışma yaşanmadı.
Bretonya'nın 400 deniz mili batısında gerçekleşen çatışmada, 26 Fransız ve 25 İngiliz hat gemisi çatışmaya girmiştir. Bu dönemde filolar daha fazla top kullanılabilmesi için uzun hatlar halinde savaşmaktaydı. Standart İngiliz stratejisi, karşı hattın önünü ya da arkasını kuşatmak ve savaşmaktı.
Howe, Nelson gibi, 1 Haziran'da geleneğe karşı geldi ve tüm gemilerine doğrudan Fransız filosuna gitmelerini emrederek karşı hattı birçok kez aştı. Howe komutanlarına meşhur "Yıkım işine başlayın" emrini vermiştir.
Bu hamle beceriksizce olsa da başarılı olmuştur; çıkan kargaşada altı Fransız gemisi esir alınmış, bir diğeri de kaybolmuş, İngiliz tarafı ise hiç gemi zayiatı vermemiştir. Ancak savaşta çok sayıda kayıp vardı: 1.200 İngiliz ve 7.000 Fransız.
Tahıl konvoyu günün sonunda yeni kurulan Fransız Devrimci Devleti'ni beslemek üzere yola çıkmayı başarmış ve ağır kayıplarına rağmen Fransızlara kısmi bir zafer kazandırmıştır.
Camperdown – Fransız Devrimi
Kraliyet Donanması ve Hollanda Donanması, Manş Denizi'ne girişler konusunda Camperdown'da karşı karşıya geldi.
Hollanda Cumhuriyeti, Fransız Devrimi'nin başlangıcında İngiltere'nin yanında yer aldı. Fransız kuvvetleri 1794-1795 kışında Hollanda'yı işgal etti ve kukla bir devlet kurdu. Ardından Fransa ve yeni kurulan "Batavya Cumhuriyeti" İngiltere'ye karşı ittifak kurdu.
Ekim 1797'de Hollandalı Amiral De Winter tarafından 15 gemiden oluşan müthiş bir savaş filosu yönetiliyordu. Aklında iki hedef vardı. Kuzey Denizi'nde bir tarama yapmak ve oradaki az sayıdaki İngiliz birliğini yok etmeye çalışmak. Bunun ardından, mümkünse Manş Denizi'ne girecek ve İrlanda'nın işgaline hazırlanmak üzere Brest'teki bir Fransız filosuna katılacaktı.
Büyük Britanya Amirali Duncan 16 savaş gemisinden oluşan bir filoyla Yarmouth'tan yola çıktı. Duncan, Hollanda filosunun imha edilmesi ve dokuz hat gemisinin ele geçirilmesiyle sonuçlanan bir sonraki savaşta yakından çarpışma emrini verdi. De Winter'ın kendisi de hapsedilmiştir.
De Winter savaşın sonunda karşı karşıya geldiklerinde Duncan'a kılıcını vererek teslim oldu. Ancak Duncan kılıcı almak yerine onun elini sıktı.
Fransız Devrim Savaşı Camperdown'da fiilen sona erdi ve sonraki İrlanda ayaklanmaları ölümcül bir başarısızlığa mahkum edildi.
De Winter ve Duncan'ın her ikisi de etkileyici boy, genişlik ve oranlara sahipti. Hollandalı, çatışmadan sonra "Amiral Duncan ve benim gibi iki devasa şeyin bugün yaşanan genel yıkımın önüne geçebilmiş olması hayret verici," demişti.
Pulo Aura Muharebesi – Napolyon Savaşları
1803 yılında Napolyon Savaşları başladı. Napolyon Bonapart'ın Fransası canlanmıştı ve önceki deniz yenilgilerini telafi etmeyi amaçlıyordu. İngiltere, kısmen uluslararası ticarete hakim olduğu için bir tehlikeydi. Çin ve Hindistan'daki İngiliz ticari çıkarları Honourable East India Company (HEIC) tarafından korunuyordu. Her yıl Kanton, Doğu Hindistanlıların ya da Şirket ticaret gemilerinin büyük bir buluşmasına ev sahipliği yapardı. İngiltere'ye vardıklarında bu "Çin Filosu" Çin'den İngiliz limanlarına doğru yola çıkardı.
Amiral Charles Linois ve Fransız gemilerinden oluşan bir filo, Çin Filosunun önünü kesmek ve ele geçirmek için gönderildi. Yetenekli bir denizci olan Linois, gemilerini Malakka Boğazı yakınlarına yerleştirmişti. İngiliz konvoyu 14 Şubat 1804'te onun tarafından görüldü.
Filoda 29 ticaret gemisi toplanmıştı. Tutumluluğuyla ünlü Doğu Hindistan Şirketi, onlara eşlik etmesi için az sayıda silahla donatılmış bir brig göndermişti. Linois'in 74 topa sahip bir hat gemisi ve diğer dört küçük gemiden oluşan filosunun konvoyun çoğunluğunu ele geçireceği açıktı.
Doğu Hindistan Şirketi'nin emektar denizcisi Nathaniel Dance, Çin Filosu'nun kontrolünü elinde tutuyordu. Hiçbir şeyin işe yaramadığını görüyordu. Ancak Linois dikkatli davranmaya devam etti ve günün geri kalanını konvoyu takip ederek geçirdi.
Dance bu birkaç dakikalık dinlenme sırasında harika bir konsept bulmayı başardı. Doğu Hint gemileri suda yükseklerde seyreden devasa gemilerdi ama donanımları ve personelleri yetersizdi. Linois ayın 15'inin başlarında hala konvoyu takip ediyor ve saldırmak için doğru zamanı kolluyordu. Dance aniden dört öncü Indiamen'e Kraliyet Donanması'nın mavi savaş bayrağını çekme emrini verdi. Bu, dört ticaret gemisinin aslında savaş gemisi olduğu anlamına geliyordu.
Linois birkaç saat daha konvoya yaklaşarak durumu izledi. Aldatmacanın ortaya çıkma riski vardı. Dance daha sonra hayal bile edilemez olanı yaptı. Öndeki dört Hint gemisine dönmeleri ve doğrudan Linois'in yaklaşan filosuna karşı ilerlemeleri emrini verdi. Düzmece başarılı oldu ve kısa bir ateş teatisinden sonra, Linois soğukkanlılığını kaybetti ve daha büyük gemilerin kendisine saldırdığını düşünerek kaçtı.
Ama dans hala devam ediyordu. Maskaralığı sürdürmek için inanılmaz bir seçim yaparak bir kovalamaca başlattı. Linois'in geri dönmeyeceğinden emin olana kadar iki saat boyunca bunu yapmaya devam ettiler.
Teşekkür eden Doğu Hindistan Şirketi Dance'i bu olağanüstü eylemi için İngiltere'ye emekli olmasına yetecek kadar ödülle ödüllendirdi. Linois çatışmadan sonra İngiliz komutanın "cesaret dolu bir tavır" sergilediğini söylemek zorunda kalmıştır.
İspanyol hazine filosunun ele geçirilmesi – Napolyon Savaşları
İspanya Napolyon Savaşları'nın başlangıcında tarafsız kalmasına rağmen, Fransızlar taraf seçmesi için muazzam bir baskı uyguladı. 1804 yılına gelindiğinde, İspanya'nın Büyük Britanya ile bir savaş başlatacağı herkes için açıktı. Ancak İspanyol hükümeti başlangıçta Amerika kıtasından gelen yıllık hazine gemisini Cadiz limanına olaysız bir şekilde ulaştırmaya odaklanmıştı.
Kraliyet Donanması'ndan Komodor Graham Moore'a Eylül ayında tarafsız İspanyol hazine gemisini nazikçe durdurma ve ele geçirme görevi verildi.
Böylesine tartışmalı bir emri yerine getirmek zor olacaktı. Hazine filosu iyi donanımlıydı. Görevi tamamlamak için HMS Indefatigable (efsanevi Horatio Hornblower'ın yelken açtığı gemi) ve üç fırkateyni daha olacaktı.
Gemilerini hızla "top menziline" sokan Moore, İspanyolları Santa Maria Burnu açıklarında pusuya düşürmeyi başarmış ve İspanyol komutan Don José de Bustamante y Guerra'yı teslim olmaya davet etmiştir. Bustamente'nin de dört fırkateyni vardı ve para yüklü oldukları için Moore'un teklifini doğal olarak reddetti.
Ardından kısa süreli bir top atışması oldu. Daha güçlü olan İngiliz topçusu kısa sürede üstünlüğü ele geçirdi. Bu kadar yakınken dökülen kan dehşet vericiydi. İspanyol firkateynlerinden biri olan Mercedes, çatışmanın başlamasından dokuz dakika sonra "muazzam bir patlamayla" yandı. İspanyol filosunun geri kalan üyeleri hızla toplandı ve esir alındı.
Bugünün parasıyla, üç gemiden çalınan malların toplamı 70 milyon sterlinden fazladır. Denizciler için ne yazık ki, İngiliz hükümeti yasal bir zaaftan yararlanarak kazancın büyük bir kısmını onlardan mahrum bıraktı. Moore'un bundan sonraki mücadelesi, kendisine ve askerlerine borçlu olunan parayı geri almak için Denizcilik Mahkemesi ile olmuştur.
Bask Yolları Muharebesi – Napolyon Savaşları
Britanya'yı işgal etmek ve Londra Borsası'nı yok etmek için kötü tasarlanmış bir planla, Fransız ve İspanyol savaş gemileri 1805 yılında güçlerini birleştirdi. Horatio Nelson, Karayipler'e kadar süren takip sırasında Fransız-İspanyol gemilerini başarıyla yenerek geri döndü. Nelson Trafalgar Muharebesi'nde öldü.
Trafalgar'dan sonra önemli filo savaşlarına pek rastlanmaz. Fransız ve İspanyol gemileri hala güçlü olsalar bile, Kraliyet Donanması onları ahlaki açıdan öyle bir aşmıştı ki, askeri açıdan onlara meydan okumaktan korkuyorlardı.
Bask Yolları'ndaki 1809 çatışması sırasında durum böyle değildi.
Brest'teki Fransız filosunun bir kısmı 1809'un ilk aylarında İngiliz ablukasından kaçmayı başardı. Amiral James Gambier, Kraliyet Donanması'nın peşine düşmüş ve Bask Yolları'nda (Rochefort yakınlarında) hızla durdurulmuştur. Bask Yolları, kanallarının çok küçük olması nedeniyle saldırıya uğraması zor bir yerdi. Lord Thomas Cochrane (Master and Commander: The Far Side of the World filmindeki Jack Aubrey karakterinin ilham aldığı kişi.) Bask Yolları'na gönderildi. Amirallik tarafından Gambier'in komutası ona verildi.
Britanya'da, Fransız filosunu yok etmek için özel olarak inşa edilmiş yangın gemileri hazırlanıyordu. Ancak ihtiraslı Cochrane sabırsızdı ve gelir gelmez el konulan Fransız ticaret gemilerinden kendi yangın gemilerini inşa etti. Cochrane hırsını kaybetmemişti, bu yüzden yangın gemileri hazır olduğunda Gambier'den saldırmak için müsaade istedi. Öfkeli bir tartışmanın ardından Gambier sonunda pes etti ve Cochrane'e, "Kendini yok etmek için acele etmeyi seçtiysen, gerisi senin sorunun," dedi.
Cochrane 11 Nisan gecesinde kendi gemilerini komuta etmiştir. Fransızlar bu saldırı karşısında dehşete kapıldılar ve şaşkınlık içinde birbirlerine atış yapmaya başladılar. Kendi yangın gemisini ateşlemek için fitili yakmak Cochrane'in zamanını aldı ve gemideki köpeğini aramak daha fazla zaman kaybetmesine neden oldu. Köpeği bulduklarında Cochrane suya atladı ve arkadaşları tarafından kurtarıldı.
Fransız donanmasının büyük bir kısmı erkenden karaya oturmuş ve kolayca ele geçirilmişti.
Gambier kararsız kaldı ve Kraliyet Donanması'nı bölgeye göndermeyi reddetti. Öfkelenen Cochrane, 38 toplu fırkateyni Imperieuse ile tek başına taarruza geçti ve derhal üç Fransız gemisiyle mücadeleye girişti. Buna rağmen Gambier eyleme geçmekten kaçındı.
Fransız gemilerinin çoğu kaçmayı başardı, ancak birkaçı nihayetinde imha edildi. Cochrane savaştan sonra Parlamento'da Gambier'i azarladı. Ancak Cochrane'in kahramanlığına rağmen, nüfuzlu bağlantıları olan tanınmış bir adam olan Gambier onu açıkça eleştirdi.
İmparator Napolyon çatışmadan sonra bir İngiliz yazara Gambier hakkında, "Fransız amiral aptalın tekiydi ama sizinki de bir o kadar korkunçtu" demiştir.
