Hayvanlar rüya görür mü? Başka bir canlının rüyalarını doğrudan gözlemlemek mümkün olmadığından gerçekten rüya görüp görmediklerinden emin olmak kolay değildir. Ancak 1950'lerden bu yana bilim adamları dolaylı da olsa birçok memelinin ve kuşun rüya gördüğüne dair oldukça ikna edici kanıtlar buldular. Bu kanıtlar hayvanlarda rüya sorunsalına ışık tuttu.
Hayvanlarda beyin aktivitesi ve rüya
Kanıtların bir kısmı 1953'te keşfedilen Hızlı Göz Hareketi uykusu veya REM olarak adlandırdığımız olgudan geliyor. İnsanlarda uykunun bu aşaması zihnin rüya haline geçtiği an olmakta. REM uykusu sırasında gözleriniz ileri geri hareket eder, fazla kıpırdayamazsınız ve beyninizde çok fazla elektriksel aktivite gözlenir. Bu ilişki hayvanlarda da görülebiliyor.
İnsanlarda REM uykusu hakkında yeterli verilere ulaşan bilim adamları yakın zaman önce hayvanlarda rüya üzerine çalışmaya başladılar. Çalışılan hemen hemen tüm memelilerin ve kuşların (köpek ve kedilerden ördek gagalı ornitorenklere ve hatta sürüngenlere kadar) Hızlı Göz Hareketi uykusuna girdiği gözlendi. Bu aşamada hayvanların beyninde gözlenen elektriksel aktivite insanlarınkine oldukça benziyor. Bu nedenle hayvanların da insanlar gibi rüya gördüğüne inanılıyor.
Hangi hayvanlar rüya görüyor?
Araştırmalar REM uykusu sırasında hareket eden kedilerin olduğu yerde koştuğunu, pençelerini salladıklarını ve hayali nesneleri ısırdıklarını gösterdi. Yani eğer kanıtlar doğruysa ve kediler rüya görüyorsa neyi hayal ettiklerine dair az çok fikir oluşturmak mümkün. Aşağıdaki videoda anne kedi, kabus gören yavru kedisini rahatlatıyor gibi:
Neuron dergisindeki 2001 tarihli bir çalışma bir labirentten geçen sıçanların beyin desenlerini REM uykusundaki beyin desenleri ile karşılaştırdı. Bilim adamları her iki durumda beyin desenlerinin çok benzer olduğunu ve farelerin labirentten kaçtıklarını hayal ettiklerini açıkladı.
eLife dergisindeki 2015 yılına ait bir çalışma bu fikri doğruladı. Kendilerine yiyecekler gösterilen laboratuvar fareleri daha sonra uyuduklarında beyinlerindeki bazı hücrelerin o yiyeceğe nasıl erişeceklerinin haritasını çıkardığı gözlenmiştir.
Öyle görünüyor ki hayvanlar gerçekten de rüya görüyor. Mevcut bilimsel imkanlarla bunu doğrudan kanıtlayamıyoruz ancak araştırmacılar artık bundan neredeyse emin durumda.
National Geographic tarafından paylaşılan aşağıdaki video çeşitli hayvanların uyurken kaydedilen bazı komik anlarını gösteriyor: