Napolyon Bonapart'ın en sevdiği atlardan birinin adı Marengo idi. Bu gri-beyaz Arap aygırı adını, Napolyon'un İtalya'da bir Avusturya ordusunu zorlukla yendiği Haziran 1800 Marengo Muharebesi'nden almış olmalıdır. Napolyon bu gri-beyaz atı 1799 yılında Mısır'da ele geçirmiş ve Fransa'ya getirmişti. Ancak Marengo atı hakkında çok az bilgi mevcuttur ve bazı tarihçiler atın varlığını sorgulamakta ya da muhtemelen farklı bir adı olduğunu düşünmektedir.
Marengo, Napolyon tarafından birçok savaşta binilmiş olmanın savaş izlerini taşıyordu. At, İngilizler tarafından ele geçirildiğinde yaralanmış olsa da uzun yıllar boyunca hayatta kalmayı başarmıştır.
Napolyon'un Atının Hikayesi: Marengo
Marengo 1794 yılında doğmuş, 1799 Mısır seferi sırasında Abukir Muharebesi'nde Napolyon'un adamları tarafından ünlü El Naseri Harası'ndan ele geçirilmiş ve aynı yıl Fransa'ya getirilmiştir. At kısa boyluydu, cidago yüksekliği yaklaşık 1,40 metreydi ve açık gri ya da demir grisi rengindeydi.
Marengo'nun Burgos'tan Valladolid'e kadar olan 130 km'lik yolu dörtnala beş saatte katedebilir ve Viyana'dan Semmering'e kadar olan 80 km'lik yolu yemek için durmadan gidebilirdi.
Ancak, yaygın inanışın aksine, Napolyon Marengo Muharebesi sırasında Marengo'ya gerçekten binmemiştir. At, istediği zaman kullanabilmesi için ahırda muhafaza edilmiştir.
Napolyon'un özel harasından 50'den fazla atla birlikte Marengo'nun da 1812'de Rusya'dan çıkmayı başardığı söylenir. Ancak 1812'deki felaketle sonuçlanan Rusya seferine katılmamış gibi görünmektedir.
Bu aygır muhtemelen o sırada Normandiya'da ahırdaydı. At, Napolyon'un Mart ayında Elba'daki esaretinden Paris'e dönmesinin ardından 1815'te Tuileries ahırlarına geri getirilmiştir.
Marengo'nun daha sonra Haziran ayındaki Waterloo Muharebesi sırasında orada olduğu varsayılmaktadır. Ancak Napolyon'un bu savaşta Marengo adında bir ata binmiş olma ihtimalini de eleyebilirsiniz. Çünkü Napolyon'un o günkü tek atı, daha sonra İsveç ve Norveç Kraliçesi olacak olan kısa süreli nişanlısı Desirée Clary'nin (1777-1860) adını taşıyan Desirée adlı bir kısraktı.
Napolyon'un Waterloo Muharebesi'ndeki yenilgisinden sonra, savaş sırasında Napolyon'un bindiği iddia edilen bu 22 yaşındaki at, 18 Haziran 1815 akşamı Napolyon'un Son Karargahı'nda (Caillou Çiftliği) ele geçirildi.
Bir İngiliz subayı imparatorluk ahırlarında bir atla ilgilenirken, atın donanımından ve derisindeki "N" harfinden atın imparatorluk binicilik ahırına ait olduğunu tahmin etti. At kuyruğundan vurulmuştu ve diğer beş savaş yarasının izlerini taşıyordu.
Napolyon'un atı, William Petre (11. Baron Petre) tarafından İngiltere'ye getirilmiş ve Grenadiers Yarbayı John Julius Angerstein tarafından açık artırmada satın alındıktan sonra Angerstein'ın Cambridgeshire'daki Ely Adası'nda bulunan at çiftliğine nakledilmiştir.
Bazıları ise Marengo'nun Waterloo'da yaralandıktan sonra İngilizler tarafından ele geçirildiğini ve yaraları iyileştikten sonra 6-7 yıl daha yaşadığını iddia etmektedir.
Marengo oldukça nazik bir attı. Yüzbaşı Howard onu 27 yaşına kadar sergilemiş ve daha sonra ara sıra yetiştirmek için kullanmıştır. Atı damızlık aygır olarak kullanma girişimleri başarısızlıkla sonuçlanınca Napolyon'un atı emekliye ayrıldı ve 1832 yılında Brandon, Suffolk, İngiltere'de hayata gözlerini yummadan önce 38 yaşına kadar yaşadı.
Marengo'nun tüm yavruları, annelerinin rengi ne olursa olsun, griydi. Amaç, atı binmeye hazır hale getirmekti. Ama bu hiçbir zaman gerçekleşmedi. Marengo yakalandığı sırada Napolyon Saint Helena'ya sürgün edilmişti ve General 1821'deki ölümüne kadar orada kaldı.
Marengo'nun Kültürel Mirası
Napolomani
Yanlışlıkla imparatorluk atı "Marengo" olduğu iddia edilen bu at, daha sonra İngiltere'de popüler bir tablo haline geldi. Fransız imparatoru Napolyon 1821'de nihayet yenilgiye uğratıldığında, gerçek bir "Napolomani" ülkeyi kasıp kavurdu.
Napolyon'un atı Marengo sayesinde, bir zamanlar korkulan general, çeşitli resimler aracılığıyla halkın gözünde sevilen bir figür haline geldi. Büyük ölçüde 19. yüzyılın Napolyon histerisi nedeniyle, birçok çağdaş insan Fransız imparatorunun atını duyduğunda otomatik olarak Marengo'yu düşündü.
1824 yılında İngiliz ressam James Ward (1769-1859), Marengo'yu kumların üzerinde uzanırken gösteren büyük bir tuval resmi (üstte) yapmıştır. Bu resimde at, batmakta olan güneşe doğru uzaklara bakarken, şu anda çok çok uzaklarda sürgünde yaşayan eski efendisine özlem duyuyor gibi görünmektedir.
Antik Bir Mezar Ritüeli
Pascal Convert, Musée de l'Armée (Ordu Müzesi) tarafından Napoléon Bonaparte'ın ölümünün iki yüzüncü yılı anısına kraliyet şapeli Dôme des Invalides için "Napoléon? Encore!" çağdaş sanat sergisine katıldı.
Sanatçı, Memento Marengo adını verdiği Marengo iskeletinin kompozit bir kopyasını oluşturmak için 3D tarama kullandı ve bu kopya İmparatorun mezarının üzerine asılarak modern bir Memento mori olarak hizmet etti. Napolyon'un atıyla yeniden bir araya getirilmesi, savaşçıların binekleriyle birlikte gömüldüğü eski bir cenaze ritüelini andırıyordu.
Atın konumu, yarı tanrı Bellerophon'a uçuşunda eşlik eden ve Olimpos Dağı'na çıkmaya çalışıp Zeus'tan ceza aldıktan sonra düşen at Pegasus'u anımsatıyordu. Benzer şekilde Napolyon da 15 Temmuz 1815'te HMS Bellerophon adlı İngiliz gemisinde resmen teslim olmuştu.
Heykele karşı çelişkili tepkiler vardı; bazı insanlar onun hastalıklı çağrışımını üzüntü verici bulurken, diğerleri Dôme des Invalides'in bir sergi alanı değil, bir nekropol olduğuna dikkat çekti.
Napolyon'un Son Atı: Vizir
Napolyon'un son atı olan Vizir ('Danışman'), gelecek nesiller için doldurulmuş bir halde korunmuştur. Osmanlı (Türkiye) Sultanı 3. Selim, 1805 yılında Fransız imparatoruna bu beyaz safkan Arap atını hediye etmiştir. Napolyon 10 yıl boyunca bu hayvanı yanından ayırmadı; Prusya'da Jena-Auerstedt Muharebesi (1806), Eylau Muharebesi (1807) ve Wagram Muharebesi'nde (1809) ona bindi.
Napolyon'un ölümünden sonra Vezir, St. Helena'ya gönderilmiş ve orada tımar edilmiştir. At şu anda Paris'teki Ordu Müzesi'nde sergilenmektedir. Sol kalçasında taçlı bir "N" harfi görülebilir.
Ancak bu at hakkında da endişeler var. Çok az insan bunun Napolyon'un o ünlü savaşlarda bindiği atla aynı at olduğuna ikna olmuş durumda. Fransız Ordu Müzesi bu atın Vezir olduğundan oldukça emin; yine de sergideki bir uyarıda "Si c'est bien lui" (Eğer oysa) yazıyor.
Napolyon'un Atlarının Listesi
Napolyon'un atlarının alfabetik sıraya göre listesi:
- Aboukir
- Aly, demir grisi, 1812
- Arabella
- Artaxercés
- Austerlitz
- Babylonien
- Baladière, fare grisi, 1811
- Belle
- Bouffon
- Calvados
- Cantal, benekli gri
- César, kirli gri, 1808
- Cid
- Cléopâtre, kül grisi, 1806
- Coceyre
- Conquérant
- Cordoue
- Cyrus
- Diomède, soluk gri, 1808
- Distingué
- Duc
- Edile
- Effendi
- Emule
- Endurant
- Estime
- Étrangère
- Euphrate
- Extrême
- Famillier
- Folâtre
- Frère
- Georgien
- Gesner
- Gracieux
- Gracieux, alaca gri, 1815
- Grisou, benekli gri, 1814
- Guza
- Hahim
- Harbet
- Hector
- Helavert
- Héricle
- Iéna
- Jaspé, 1812
- Judith
- Louvette
- Lydienne
- Lyre
- Major
- Marengo
- Naïade
- Nankin
- Naturaliste
- Naufragé
- Nausicaa
- Navigateur
- Navire
- Nickel, 1805 yılında Rus Çarı tarafından bağışlanan metalik gri kürklü safkan bir Arap atı
- Ninon
- Ramier, 1807
- Robuste, sığırcık grisi, 1815
- Roitelet
- Russe
- Sagonte
- Sahara
- Sélim, kirli, gri, 1812
- Styrie
- Suez, kül grisi, 1815
- Sultan
- Tauris
- Timide
- Triomphant
- Vizir, neredeyse beyaz şeftali çiçeği, tüm tüyleri ile hafif alabalık kestanesi
- Wagram, gri
Kaynaklar:
- Marengo's makeover | National Army Museum.
- Napoleon's Horse: The Legendary Marengo, Malevus.
- Napoleon's last horse given makeover by taxidermists (2016, July 3). Napoleon Bonaparte's Last Horse to Be Restored for Second Time – ABC News.