Yaşlılık ve doğum, insan hayatındaki iki zıt olgu. Her ikisinde de insan fizyolojisi, farklı araştırmalara ve bakıma ihtiyaç duyuyor. Neonatoloji ve gerontoloji, işte bu iki zıt fizyolojik durumu inceleyen bilim dallarıdır. Ölüm oranlarını azaltmada ve acıları dindirmede büyük işler başarmış iki alan. Neonatoloji ve gerontolojinin tarihini öğrenelim.
Neonatolojinin tarihi
Batı geleneğinde son dönem gebelikle ilgili ilk sağlık hizmetlerine, sezaryen ameliyatına ilişkin en eski kanıtların da bulunduğu MÖ 715-672 yılları arasında Roma İmparatoru Numa Pompilius zamanında rastlanmıştır. MÖ yaklaşık 138-98 yılları arasında Roma'da görev yapan Yunan hekim, Efesli Soranus, yenidoğan bakımıyla ilgili en eski eseri yazan kişidir. Tarihte ilk kez, rahimden dışarı normal ilerlemeyen bebeği çekip çıkarmaya yarayan doğum kaşığı (forceps), 1650 yılında İngiltere'de icat edilmiştir.
18. yüzyılın başlarına gelindiğinde ise, yenidoğan bebeğin ideal kilosu ve boyuyla ilgili bilgiler içeren eserler yayınlanmış ve bununla birlikte duadenal atrezi (12 parmak bağırsağı tıkanıklığı) ve Hirschsprung hastalığı gibi yenidoğanlarda görülen belirgin hastalıklar tanımlanmıştır. 18. ve 19. yüzyıllar boyunca yenidoğanlarda görülen birçok hastalık tanımlanmaya devam etmiştir. 1914 yılında Chicago'daki Michael Reese Hastanesi, prematüre bebeklerin bakımının yapıldığı bir kuvöz ünitesi açtı. Sadece bir yıl sonra, San Francisco'da düzenlenen Uluslararası Panama Pasifik Sergisi'nde, kuvözlerin yer aldığı özel bir bölüm de bulunuyordu.
Dr. Julius H. Hess, Amerika'da prematüre bebekler üzerine yazılmış ilk eser olan Prematüre ve Doğumsal Hastalığı Olan Bebekler (Premature and Congenitally Diseased Intants) adlı kitabı 1922 yılında yayınlanmıştır. 1930 yılında Amerikan Pediatri Akademisi kurulmuş ve 1946 yılında Clement A. Smith, Amerika'da neonatoloji alanında ilk ders kitabı olan Yenidoğan Bebeğin Fizyolojisi (The Physiology of the Newborn Infant) adlı kitabı yayınlanmıştır.
1963 yılında, "hemolitik hastalıklarda intrauterin kan nakli yoluyla ceninin invaziv tedavisi" başlamıştır. Pediatrinin bir alt uzmanlık alanı olarak gelişen neonatoloji alanında ilk uzmanlık sınavları 1975 yılında yapılmaya başlanmıştır. Bugün bu gelişmeler sayesinde 500 gram ağırlığında doğan bebekler bile -bir çoğu hayatları boyunca kurtulamayacakları zihinsel ve fiziksel sorunlarla doğmuş olsalar dahi – yaşatılabiliyor.
Gerontolojinin tarihi
Hayatın sonuna yaklaşılan diğer tarafta ise büyük tıbbi gelişmelere sahne olmuş gerontoloji yer alıyor. İnsan ömrünün uzaması, yaşlılıkla birlikte birçok problemi gündeme getirmiştir. Gerontoloji, yaşlılarda görülen hastalıklarla birlikte, bu hastalıkların yarattığı ekonomik ve duygusal problemle uğraşan bilim dalıdır. Birçok hekim, tanısal yaklaşımlarında Ockham'ın usturasını uygulamaya çalışsa da, geriatrik hastalıklar, genellikle "çeşitlilik, değişkenlik, süreğenlik" ile karakterize edilirler.
Bu nedenle tam teşhis koymak genellikle daha kolaydır. Amerikan nüfusunun yaşlanmasıyla birlikte, bunama ya da Alzheimer hastalığı gibi zihinsel ve fiziksel tahribat yaratan hastalıkların tedavisinde yaşlılara çare olacak daha fazla araştırmanın yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Gerontolojinin hızla kendi içinde alanlara ayrılması ancak son zamanlarda olmuştur.
Bu iki alan, içimizde en güçsüz ve en savunmasız olanları tedavi etmek için var. İnsan fizyolojisinin hayatın çeşitli evrelerindeki değişimi anlaşılmaya başladıkça bu alanlar da her geçen gün hızla değişiyor. Hayatın bu başlangıç ve bitiş evrelerinde biz de değişmeye başlarız, farklılaşırız. Hatta değişmez sandığımız doğum ve ölüm belirtileri bile zamanla değişime uğrar. Günümüzün en önemli felsefi ve ahlaki meseleleri de tıbbi ilerlemelerle yakından ilişkilidir.
Kaynaklar: