Nöronların belirli bir yapısında yapılan şekil değişikliğinin sıçanlarda obezite üzerinde önemli bir etkisi olduğu tespit edildi. Araştırmacılar bu bulgunun insanlara da yansıyacağına ve bir gün kendi orta yaş şişkinliklerimizle savaşmamıza yardımcı olabileceğine inanıyor.
Nagoya Üniversitesi, Osaka Üniversitesi ve Japonya'daki diğer kurumlardan araştırmacılar, nöronların şeklinin ve yaşla birlikte değişme biçimlerinin obezite ile nasıl ilişkili olabileceğini görmek için kemirgen çalışmasını üstlendi. Melanokortin-4 (MC4R) adı verilen ve beyinde, vücut çok fazla kalori girdisi algıladığında gıda alımını bastırmak için çalışan kimyasal bir haberci olan bir proteine odaklandılar.
MC4R'nin beynin hipotalamus bölgesindeki birkaç nöron grubunda birincil kirpikler olarak bilinen anten benzeri yapılarda biriktiğini buldular. Bu yapılardaki MC4R, melanokortinler olarak bilinen hormonlar tarafından iletilen aşırı yeme sinyali ile aktive edilir.
Bu bilgiyle donanmış olan bilim insanları, genç ve yaşlı farelerde kirpik yapısının değişip değişmediğini ve eğer değiştiyse, bunun yaşlandıkça kilo alma eğiliminin nedenini açıklayıp açıklayamayacağını görmek için yola çıktılar. Elbette, MC4R kirpikleri orta yaşlı farelerde (altı aylık) genç kardeşlerine (dokuz haftalık) göre biraz daha kısaydı. Bu da yaşlı kemirgenlerde daha yavaş bir metabolizmaya ve yağ yakma kabiliyetine karşılık geliyordu.
Araştırmanın başyazarı Nagoya Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden Kazuhiro Nakamura, "Benzer bir mekanizmanın insanlarda da var olduğuna inanıyoruz" dedi. "Bulgularımızın obezite için temel bir tedaviye yol açacağını umuyoruz."
MC4R'ye daha yakından bakan araştırmacılar, yaşla birlikte kirpiklerin küçülmesinin temelini oluşturmak için bir grup sıçanı standart bir diyete tabi tuttu. Daha sonra diğer iki gruba ya yüksek yağlı diyet ya da kısıtlı diyet uyguladılar. Yüksek yağlı öğünlerin tadını çıkaran sıçanların MC4R kirpiklerinin yaşla birlikte daha hızlı küçüldüğünü, kısıtlı diyetler uygulayanların ise daha yavaş küçülen kirpiklere sahip olduğunu buldular (bunu beş kez hızlı söylemeyi deneyin).
Duruma farklı bir açıdan bakan ekip, genç sıçanlarda genetik olarak kısaltılmış MC4R kirpikleri de oluşturdu. Bu durum kemirgenlerin daha fazla yemesine, metabolizmalarının azalmasına ve kilo almalarına yol açarak kısa MC4R kirpikleri ile obezite arasındaki bağlantıyı güçlendirdi.
Son olarak araştırmacılar leptin olarak bilinen bir hormonun deney farelerinde nasıl işlediğini incelediler. Leptin, iştahın düzenlenmesine yardımcı olduğuna inanılan bir hormondur. Leptine duyarlılık, yağ hücrelerinde hormona duyarlılığı değiştirebilecek ve hızlı kilo kaybına yol açabilecek bir enzimi hedefleyen bir çalışma da dahil olmak üzere birçok çalışmada obezite ile ilişkili olarak incelenmiştir. Bu çalışmada, leptin verilen kısaltılmış kirpiklere sahip sıçanlarda iştah azaltıcı bir etki görülmedi.
Çalışmanın ilk yazarı Manami Oya, "Leptin direnci olarak adlandırılan bu fenomen, obez insan hastalarda da sıklıkla gözlenmektedir" dedi. "Bu durum obezite tedavisinin önünde bir engeldir, ancak nedeni uzun zamandır bilinmemektedir.
"Obez hastalarda yağ dokusu aşırı leptin salgılar ve bu da melanokortinin kronik etkisini tetikler. Çalışmamız, bunun MC4R+ kirpiklerinin yaşa bağlı kısalmasını teşvik edebileceğini ve hayvanları melanokortinin etkisiz hale geldiği ve obezite riskini artıran aşağı doğru bir sarmala sokabileceğini düşündürmektedir."
Elbette, bulguların insan deneklere yansıyıp yansımadığını görmek için daha fazla çalışma yapılması gerekecek. Şimdilik Nakamura, uzmanların onlarca yıldır söylediği pek de eğlenceli olmayan kilo verme tavsiyesini yineliyor: ne yediğinize dikkat edin.
"Ilımlı beslenme alışkanlıkları MC4R kirpiklerini, yaşlandığımızda bile beynin obezite karşıtı sistemini iyi durumda tutmaya yetecek kadar uzun süre koruyabilir" dedi.
Çalışma Cell Metabolism dergisinde yayımlandı.
