Siyonizm bugünkü İsrail bölgesinde hem atalara hem de İncil'e bağlı etkenlere dayanan bir Yahudi devletinin kurulmasını ele alan dini ve milliyetçi savaşçı bir ideolojidir. Siyonist hareket aslında 19. yüzyılda doğu ve orta Avrupa'da başlamıştır. Düşünce, Filistin bölgesindeki antik Kudüs şehrindeki Siyon tepesinin (Zion Dağı) Yahudilere ve Yahudi dinine ait olması gerektiğini savunur.
Siyonizmin tarihi
MS 70'de Romalılar, Yahudilik için oldukça önemli bir yer olan Kudüs'teki İkinci Tapınağı yıktılar. Bu hareket Yahudi diasporasının dünyaya yayılımını başlattı ve bölgedeki Yahudi nüfusu önemli ölçüde azaldı. 7. yüzyılda başlayan İslam fetihleri ile Müslümanlık ilk kez Filistin'e getirildi ve ardından 17. yüzyıldan itibaren Osmanlı İmparatorluğu ile bölgenin dini sağlamlaştırıldı. Bundan sonraki yüzyılda Osmanlı'nın zayıflaması ile Haskala denilen bir Yahudi Aydınlanması hareketinin yükselişi başladı ve Yahudiler Batı'nın laik kültürünü benimsemeye ve asimile olmaya teşvik edildi.
Bununla birlikte Avrupa'da hızla yükselen antisemitizm ile böyle bir asimilasyonun asla başarılamayacağına karşı çıkanlar oldu. Avusturya-Macaristan'dan bir Yahudi gazeteci, filozof ve yazar olan Theodor Herzl'in önderliğinde 1800'lerin sonlarında aydınlanma fikrine karşı muhalefet ortaya çıktı.
1897'de Herzl, İsviçre'nin Basel kentinde ilk Siyonist Kongre'yi düzenledi ve burada "Siyonizm, Yahudi halkı için Filistin'de kamu hukukuyla güvenceye alınmış bir yurt yaratmayı hedefliyor" dedi.
1917 Balfour Deklarasyonu, o zamanlar Osmanlı İmparatorluğu'nun kontrolü altında olan Filistin'de Yahudi ulusal yurdu kurulmasına dair İngiliz desteğini açıkladı. Bildiri, 1922 Filistin Birleşmiş Milletler Mandası'na dahil edildi ve Yahudi yerleşimcilerin bölgeye kitlesel göçünün önü açıldı.
II. Dünya Savaşı öncesinde ve sırasında binlerce Avrupalı Yahudi karşılaştıkları düşmanlıktan kaçmak için Filistin'e veya diğer bölgelere kaçtı. Ancak, Siyonist liderlerin bağımsız Yahudi ulusu fikrini daha şiddetli savunmasına yol açan asıl olay Holokost sırasında öldürülen 6 milyon Yahudi'ydi. 1948'de İsrail İngiltere'den bağımsızlığını ilan etti.
Siyonistler neye inanır?
Siyonizm'e göre Fransızların Fransa'ya ve Çinlilerin Çin'e sahip olması gerektiği gibi İsrail de kendi devletine sahip olmalıdır. Ancak masumane görünen tanımın temelinde Filistinlileri yurtlarından kovmak vardır. İbranice yazılmış İncil'de Zion kelimesi Kudüs'ün yerine kullanılır ve Siyonizm hareketi ise şehri ve onu çevreleyen toprakları kapsar.
Siyonistlerin hepsi İsrail'in var olması gerektiği konusunda hemfikir olsa da hükümetlerinin nasıl olması gerektiği konusunda uzun süredir fikir birliğine varamadılar. 1970'lerin sonuna kadar ülke siyasetine Siyonist sol hakim oldu: Arap ülkeleriyle barış uğruna toprakları takas etmeye eğilim gösterdi, ekonomide daha fazla hükümet müdahalesi istedi ve dini hükümet yerine laik hükümeti tercih etti.
Bununla birlikte bugünkü İsrail hükümetinde komuta pozisyonuna sahip olan Siyonist sağ barış için toprak anlaşması yapmaya daha şüpheci, ekonomi konusunda daha özgürlükçü ve din ile siyaseti iç içe karıştırmaya daha meyilli oldu.
Siyonizm neden kötüdür?
Siyonizm gerek Yahudi üstünlüğü düşüncesi ile olan bağlantısı ve gerekse Filistin vatandaşlarının yurt haklarını kökünden sökmek için bahane olarak kullanılması neticesinde geçen yüzyılda giderek tartışmalı bir düşünce haline gelmiştir.
Birçok insan Siyonizmin Yahudi olmayanlara karşı ayrımcılık yapan aşırıcı bir ideoloji olduğuna inanır. Örneğin İsrail'in 1950 Geri Dönüş Yasası, dünyanın herhangi bir yerinde doğan Yahudilerin İsrailli olma hakkına sahip olduğunu belirtirken diğer insanlara bu ayrıcalığı vermez.
Siyonizm bu yüzden ırkçı ve yerleşimci bir sömürgeci hareket olarak kabul edilir.
Savunucuları ne iddia ediyor?
Siyonizmin savunucuları, Siyonizmin İsrail nüfusu genelinde ne kadar yaygın olduğuna işaret eder. Amerikan Yahudi Komitesi, İsrail karşıtı söylemlerin İsrail ülkesinin politikalarına yönelik eleştiri getirmenin ötesine geçerek Yahudileri bütün olarak şeytanlaştırma çizgisine ulaştığını belirtir. Anti-siyonist görüşlü insanlar İsrail'i ırkçı bir devlet ilan eder ve İsrail ile Nazi rejimi arasında benzerlikler kurar.
Siyonistlerin ileri sürdüğü çeşitli iddialara rağmen elbette tüm İsrailliler veya Yahudiler Siyonizm ideolojisini desteklemiyor. Örneğin, sadece İsrail'deki nüfusları 1 milyon olan Haredi Yahudileri, Siyonizme inanmaz ve İsrail Devleti'ni reddeder. Dahası, gerçek İsrail'in sadece Mesih'in gelişiyle kurulabileceğine inanır.