Somali'de Korsanlık Nasıl Başladı?

Somali korsanlığı artık eskisi kadar yaygın değil - bir süre için önemli bir sorundu. Başlangıç hikayesi 1991 yılına kadar uzanıyor.

somali korsan
Maskeli bir Somalili korsan, korsanlara fidye ödenip mürettebat serbest bırakıldıktan sonra 2012 yılında karaya vuran Tayvanlı bir balıkçı gemisinin yanında duruyor. Bu görüntü Michael Scott Moore'un yeni kitabı Çöl ve Deniz'in kapağında yer alıyor. Görsel: Farah Abdi Warsameh/AP

Korsanlar çağlar boyunca dünya okyanuslarının başına bela olmuştur. Ancak Kasım 2008'de Somalili korsanlar devasa bir Suudi petrol tankerini ele geçirip mürettebatıyla birlikte fidye için alıkoyduklarında, korsanlığın bir oyun değil günümüzün bir sorunu olduğu anlaşıldı. Korsanlar, Sirius Star'a iyi organize edilmiş bir saldırının ardından gemiyi anakaraya geri götürerek diğer şanssız gemilerine yanına koydular. Ardından 3 milyon dolar fidye almışlardı.

Bu iyi silahlanmış ve organize korsanlar bir zamanlar balıkçıydı. 1991 yılında, uzun süredir diktatör olan Mohamed Siad Barre yönetimindeki hükümetin çöküşü, uzun süreli ve kanlı bir iç savaşa yol açtı. Ülkenin balıkçıları için bu aynı zamanda yabancı balıkçı teknelerini uzak tutan Somali sahil güvenliğinin de kaybı anlamına geliyordu.

"Somalia's 'Pirate Cycle' The Three Phases of Somali Piracy" (Somali'nin 'Korsan Döngüsü' Somali Korsanlığının Üç Aşaması) başlıklı makaleye göre bu durum kısa sürede ülkenin balıkçılığını enkaza çevirdi. Somali'nin bazı balıkçıları, sularını işgal eden yabancı balıkçı teknelerini uzak tutmak için denizde devriye gezmeye başladı. Ancak sonunda balıkçılar da daha kazançlı bir işe yönelmeye başladı.

Somali Kıyılarındaki Çift Taraflı Sorun

Kaçırılan Sirius Star'ın ABD Donanması tarafından fotoğraflandığı haliyle.
Kaçırılan Sirius Star'ın ABD Donanması tarafından fotoğraflandığı haliyle.

1991'de Somali hükümetinin düşmesi ve yıllar süren huzursuzlukla birlikte zor ekonomik dönemler geldi. Parçalanmış bir ekonomi ve yabancı balıkçı filolarının yanı sıra Avrupalı şirketler de ülkenin parçalanmış halini bahane ederek zehirli atıkları yasadışı bir şekilde sulara boşalttı, yüzlerce Somaliliyi hasta etti ve balıkçılık sularını daha da tahrip etti. Bu faktörler Somali korsanlığının doğmasına yardımcı oldu.

Bu bir gerçek, bizim uydurduğumuz bir şey değil. Somali'nin o dönemki başbakanı Abdiweli Mohamed Ali 2012 yılında GlobalPost'a verdiği demeçte [korsanlığın] bu şekilde başladığını söyledi.

Somali açıklarında gemilerin kaçırılmasına göz yummuyorum ama … eğer korsanlığı ele alacaksak her iki korsanlığı da ele almalıyız.

Ayrıca "kıyı sularına zehirli atık dökülmesinden" de sorumlu tuttu. 1991'den 1999'a kadar 200'den fazla yabancı balıkçı gemisi sürdürülebilir olmayan balıkçılık yöntemleri kullanarak yerel halkı dışarıda bıraktı ve sektörü harap etti.

Yükselme ve Çöküş Dönemi

Bu yabancı gemilere saldırmaya ve onlardan para talep etmeye başlayan Somalili balıkçılar haklı olduklarına inanıyorlardı. "Sugule Ali adlı Somalili bir korsan 2008 yılında The New York Times'a verdiği demeçte "Denizlerimizde yasadışı avlanan, denizlerimize atık bırakan ve denizlerimizde silah taşıyan kişileri deniz haydutları olarak görüyoruz. Biz sadece denizlerimizde devriye geziyoruz. Bizi sahil güvenlik gibi düşünün." demiştir.

1990'ların başında birkaç korsanlık eylemi olarak başlayan olay, 2000'lerin ortalarında büyük bir iş haline gelmişti. Sadece 2011 yılında Somali açıklarında 239 korsanlık eylemi ya da korsanlık girişimi yaşandı. Korsanlar aynı zamanda küçük çetelerden, büyük gemileri fidye karşılığı ele geçirerek milyonlar kazanan iyi koordine edilmiş çetelere dönüşmüştü. 

Bugün Somali korsanlığı önemli ölçüde azalmış durumda. 2016'dan 2022'ye kadar sadece sekiz fiili ya da teşebbüs halinde Somalili korsanlık eylemi gerçekleşti. Bu düşüşün başlıca nedeni dünya donanmalarının Somali yakınlarından geçen kargo ve diğer gemileri korumasıdır.