Dünyada terörizmden en çok etkilenen ülkeler hangileri? Terörizm bugün dünyanın başlıca sorunlarından biri. Bazıları için kulağa yeni bir tür olgu gibi gelse de terörizm aslında insanlık tarihinden bu yana görülen aşırıcı, olumsuz şiddet olaylarıdır. Tanımı gereği terörizm, "siyasi amaçlar doğrultusunda, özellikle sivillere karşı şiddet ve sindirmenin hukuka aykırı kullanımı"dır. Öyleyse terörizmden en fazla etkilenen ülkeleri sıralayalım.
Terörizmin en çok görüldüğü ülkeler
2000'e girilen günlerde terörizm dünyanın çeşitli ülkelerindeki yükselişini sürdürüyordu. Bu yükseliş son birkaç yılda terörist saldırılarda rekor sayıda insan ölümüne yol açmıştır. 2000'de terörizm bağlantılı 3.329 ölüm görülürken bu sayı çok kısa bir süre içerisinde 2014'te on kat artarak 32.658 olmuştur.
- Afganistan, Irak ve Nijerya, dünya çapında terörizmden en çok etkilenen ülkeler arasında ilk sıralarda geliyor.
- IŞİD, Taliban, Fulani aşırılık yanlıları ve bazıları onlarla ilişkili olan Boko Haram, 2018'deki küresel terörizmin büyük çoğunluğundan sorumluydular.
- 2014'te zirveye yükselen terörizm kaynaklı ölümler bugün büyük ölçüde azaldı ancak Batı'daki aşırı sağcılar ve aşırılık yanlıları şu anda yükselişteler.
Terörizm, çoğunlukla şiddetli çatışmalara ev sahipliği yapan ülkelerde görülüyor. Hatta kaynaklar, 2018 yılında tüm küresel terör eylemlerinin yaklaşık %95'inin aşırıcı iç çatışmalar yaşayan ülkelerde gerçekleştiğini göstermiştir. Bu eğilime paralel olarak Irak, son yıllarda terörizmden en çok etkilenen ülke oldu. 2003'ten bu yana terörizmde zirvede bulunan Irak ilk kez 2019'da birinci sıradan geriledi. Bu da bir takım ülkelerin Irak'taki çıkarlarının azalmış olabileceğini gösteriyor. Zira bir ülkedeki karışıklıklar ABD, İngiltere, Almanya veya Rusya gibi bu çatışmayı karlılığa çevirmek isteyen küresel güçlere terörizmi besleme fırsatı doğurmaktadır.
Peki terörizmin en çok hangi ülkede görüldüğü nasıl ölçülüyor? Merkezi Avustralya'nın Sidney kentinde bulunan kar amacı gütmeyen düşünce kuruluşu Ekonomi ve Barış Enstitüsü (IEP) ülkeleri terörizme göre sıralayan bir sistem geliştirdi. Bu sistem, Küresel Terörizm Endeksi (GTI) olarak adlandırılıyor ve Küresel Terörizm Veritabanı'na (GTD) dayanıyor. GTD, 1970'ten bu yana dünyadaki terör olaylarını kaydetti ve kayıtlar herkesçe erişilebilir. Bu eylemler dini, ekonomik veya sosyal bir hedefe ulaşmayı amaçlayan ve devlet dışı aktörler tarafından işlenen kasıtlı şiddet olaylarılar veya doğası gereği politiktiler.
GTD'de bulunan bilgileri analiz eden GTI, yaşadıkları terörist faaliyet oranlarına göre dünya ülkelerine puan verdi ve sıraladı. 0 puan, hiçbir terör eylemi olmadığını ve 10 puan olası en yüksek terör eylem düzeyini gösteriyor.
Bu sistem ile Afganistan, Irak ve Nijerya 2018 yılında dünyada terörizmden en çok etkilenen ülkeler listesinde başta yer aldılar.
Son 5 yılda Batı Avrupa, Okyanusya ve Kuzey Amerika'daki terör olayları %320 oranında arttı.
1. Afganistan: 9,6
2018'e gelindiğinde Afganistan, dünyada terörizmin en yoğun olduğu ülke olarak Irak'ı geride bıraktı. Bu ulus intihar bombacılarına, patlamalara, diğer aşırı saldırılara ve korkunç şiddet eylemlerine ev sahipliği yapıyor. Ne yazık ki 2018'de terörizmden 7.300'den fazla insan öldü ve aynı yıl dünyada görülen en ölümcül 20 terörist saldırının 16'sına ev sahipliği yaptı. 2001 yılından bu yana Afganistan'da terör adına 30.000 sivil öldürüldü.
Peki Afganistan neden bu kadar terör yanlısı? Afganistan'ın sorunları onlarca yıl önce başladı. 1990'ların ortalarında Afganistan'ı işgal eden Sovyet birliklerinin çekilmesiyle ülkedeki komünist rejim düştü. Bunun ardından ülkedeki sivil düzen giderek bozulmaya başladı. Sonrasında Taliban olarak bilinen grup ortaya çıktı. Grup aslen İslami dini okullarda eğitim almış öğrencilerden oluşan aşırı muhafazakar politik bir gruptur.
Taliban, Afganistan'da toplumsal düzeni yeniden sağlamaya çalıştı; bunu kadınların toplumdaki rolü; din ve ifade özgürlükleri gibi konulardaki ağır görüşleri ile yaptılar. Görüşlerini empoze etmek için güney bölgelerdeki yerel savaş ağalarıyla çatıştılar. Grup, 2001 yılına kadar neredeyse tüm ülkeyi ele geçirmeyi başarmıştı. Ancak kısa süre sonra ABD ve müttefikleri bölgeye geldi ve iktidardan uzaklaştırıldılar. Bu işgali, saldırıyı kimin gerçekleştirdiği şüphe uyandıran 11 Eylül 2001, New York, Dünya Ticaret Merkezi saldırısı izledi. ABD, saldırıyı Usama Bin Ladin'i iade etmeyi reddeden Taliban'ın yaptığını öne sürdü.
Taliban ile IŞİD'in Horasan şubesi Afganistan'da sık sık birbirleriyle savaş halinde. Ayrıca şu anda ülkenin merkezi hükümeti ile de çatışma içindeler. Bu iki aşırılık yanlısı grup, Afganistan'daki terörizmin büyük çoğunluğunun sorumlusu.
Taliban, mücadelesini yalnızca Afganistan ve komşu Pakistan'da yoğunlaştırma eğilimindeyken, IŞİD'in Horasan şubesinin Afganistan'ı merkez alarak küresel boyutta saldırılar yaptığı biliniyor.
2. Irak: 9,24
IŞİD, Irak'ta da çok aktif ve bu ülkenin yüksek düzeydeki terörizmine katkıda bulunuyor. IŞİD, 2018'de Irak'ta terör kaynaklı ölümlerin %76'sının arkasındaydı. Aynı yıl ülkede 1.054 kişi terörden öldü ve özel mülkiyete ve vatandaşlara yönelik çok sayıda saldırı gerçekleşti.
IŞİD'in amaçlarından biri Irak'ta daha fazla bölgeyi ele geçirmek ve kontrol etmektir. Raporlara göre 2018'de Irak'ta terörizm kaynaklı ölümler azalırken, IŞİD'in hala ülkenin kırsal kesimlerinde faaliyet gösterdiği biliniyor.
3. Nijerya: 8,59
Nijerya'da terörist şiddet büyük ölçüde Fulani aşırılık yanlıları ve Boko Haram tarafından işlenir. Bu iki grup 2018'deki tüm terör bağlantılı ölümlerin yaklaşık %86'sından sorumlu oldu. Fulani, Nijerya'nın kuzey kesiminde yaşayan ve Müslüman inancına sahip olan göçebe sığır çobanlarıdır. Boko Haram, İslam Devleti'nin bir parçası ve cihatçı terör örgütü olarak hareket ediyor. Her iki grup da Nijerya'daki bölgelerin kontrolünü ele geçirmek için savaşıyor ve şiddetli olaylara neden oluyor.
Konuyla ilgili: Nijerya İç Savaşı: Petrol ve Küresel Güçlerin Müdahalesi
2018'de Nijerya'da 562 terör eylemi işlendi ve 2.000'den fazla insan öldü. Saldırıların çoğu özel vatandaşlara ve mülklere yönelikti. Sığır çobanlarına karşı uygulanan yeni otlatma karşıtı mevzuat, grubu hükümetle anlaşmazlığa düşürdü ve bir miktar şiddet yaşandı.
Terörizm Batı'da artışta
2018'de küresel terörizm sahnesinde bazı pozitif olaylar da yaşandı. Terör eylemlerinden kaynaklanan ölümler 2014'teki zirvesinden bu yana aslında %52 düştü. Dolayısıyla işler artık sakinleşiyor olabilir. Bununla birlikte şimdi de Batı'daki aşırı sağ terörizmi artıyor. Batı Avrupa, Okyanusya ve Kuzey Amerika'da son beş yılda işlenen şiddetli terör olayları %320 gibi muazzam bir artış gösterdi. Şiddetin hızını durdurmak için ve dünya çapında barışı gerçek anlamda teşvik etmek için küresel olarak harekete geçilmesi gerek.
Terörizmden en fazla etkilenen ülkeler
| Sıra | Ülke | 2019 küresel terörizm endeksi (10) |
|---|---|---|
| 1 | Afganistan | 9,6 |
| 2 | Irak | 9,24 |
| 3 | Nijerya | 8,59 |
| 4 | Suriye | 8 |
| 5 | Pakistan | 7,89 |
| 6 | Somali | 7,8 |
| 7 | Hindistan | 7,52 |
| 8 | Yemen | 7,26 |
| 9 | Filipinler | 7,14 |
| 10 | Demokratik Kongo Cumhuriyeti | 7,04 |
| 11 | Mısır | 6,79 |
| 12 | Libya | 6,77 |
| 13 | Mali | 6,65 |
| 14 | Orta Afrika Cumhuriyeti | 6,62 |
| 15 | Kamerun | 6,62 |
| 16 | Türkiye | 6,53 |
| 17 | Güney Sudan | 6,32 |
| 18 | Tayland | 6,03 |
| 19 | Kolombiya | 5,91 |
| 20 | Sudan | 5,8 |
| 21 | Kenya | 5,76 |
| 22 | ABD | 5,69 |
| 23 | Nijer | 5,6 |
| 24 | Ukrayna | 5,54 |
| 25 | Mozambik | 5,54 |