Üç temel metinden oluşan Vestfalya Antlaşması (Vestfalya Barışı), Avrupa devletleri arasındaki iki büyük çatışmanın sonunu getirmiştir: Otuz Yıl Savaşı ve Seksen Yıl Savaşı. İlk anlaşma 30 Ocak 1648 tarihinde imzalanmıştır. Görüşmeler 24 Ekim 1648'de ikinci Münster Antlaşması ve Osnabrück Antlaşması ile sona erdi. Bu tarihi olay, devletler ve krallıklar arasındaki diplomatik ilişkileri değiştirdi. Ayrıca bölgesel hakimiyet de önemli değişikliklere uğradı.
Vestfalya Antlaşmasına Hangi Olaylar Yol Açtı?
Vestfalya Antlaşması 17. yüzyıldaki iki büyük çatışmaya son verdi.
- Otuz Yıl Savaşları, Protestan Alman devletlerini Kutsal Roma İmparatorluğu ve müttefikleriyle karşı karşıya getirdi. Savaşta 4 ila 7 milyon arasında insan öldü ve 130.000 ila 160.000 arasında insan da kayboldu.
- Seksen Yıl Savaşları, İspanyol Monarşisi ile bağımsızlıklarını ilan eden Hollanda Birleşik Eyaletleri arasında bir çatışmaya sahne oldu.
Her iki çatışmanın da dini, siyasi ve bölgesel nedenleri vardı. Tüm büyük Avrupa krallıkları ve devletleri bu savaşlarda yer almıştır. Bunlar arasında Fransa, Avusturya, Macaristan ve hatta Norveç de vardı. Vestfalya Antlaşmalarının imzalanmasından önce Avrupa'nın iki büyük gücü vardı: Fransa Krallığı ve İsveç Krallığı. Son ikisi, antlaşmaların onaylanmasının esas yararlanıcılarıydı. Bunun başlıca nedeni jeopolitik ve dini sonuçlardı.
Vestfalya Antlaşması Nasıl Müzakere Edildi ve Hazırlandı?
İlk müzakereler Almanya'nın Münster kentinde gerçekleşti. Müzakereler 1644 yılının sonunda gerçekleşti. Ertesi yıl, yine Almanya'da Osnabrück'te gerçekleşti. Dini farklılıklar bir yana, bu yakınlaşma girişimleri bir dizi sorunu gündeme getirdi. Bunlar arasında Hollanda Birleşik Eyaletleri gibi bazı bölgelerin bağımsızlığı da vardı. Toprak egemenliğinin yanı sıra siyasi çıkarlar da tüm ülkelerin imzasını yavaşlatan diğer faktörlerdi.
Rusya, Osmanlı İmparatorluğu ve İngiltere dışında çoğu Avrupa ülkesi temsil edilmektedir. Kayıtlara geçmesi açısından, Vestfalya Antlaşmaları Avrupa devletlerinin ilk büyük gruplaşmasına işaret etmiş ve her bir taraf arasındaki ilişkilere saygıyı tanımlamıştır. Buna ek olarak, Batı Hıristiyanlığı kavramı yöneticilerin egemenliği lehine terk edilmiştir.
Vestfalya Antlaşması Hangi Metinlerden Oluşmaktadır?
Vestfalya Antlaşmaları üç metinden oluşmaktadır:
- 30 Ocak 1648'de imzalanan Münster Antlaşması, Birleşik Eyaletler ile İspanya İmparatorluğu arasında barışı sağladı. İspanya İmparatorluğu Birleşik Eyaletlerin bağımsızlığını tanımış ve İspanyol Hollanda'sının topraklarının bir kısmını korumuştur. Metin aynı zamanda yüksek bir uluslararası adalet mahkemesinin kurulmasını da ilan ediyordu. Bu mahkeme Chambre mi-partie olarak biliniyordu. 1675'te feshedildi. Antlaşma aynı zamanda karar alma sürecini hızlandırmayı amaçlıyordu, bunlar olmadan para cezaları uygulanabilirdi.
- İkinci metin Ekim 1648 tarihli Münster Antlaşması'dır. Fransa Krallığı ile Kutsal Roma İmparatorluğu arasındaki anlaşmaya işaret eder. Fransa, Alsace topraklarını, Lorraine'deki Moyenvic gibi bazı kaleleri ve Trois-Evêchés eyaletini devretmiştir. Alsace'ın bağlanmasına rağmen, Alman prensleri topraklarını korudular ve Kutsal Roma İmparatorluğu'nun yasaları altında kaldılar.
- 4 Eylül 1648'de imzalanan ve aynı yılın 24 Ekim'inde kamuoyuna açıklanan Osnabrück Antlaşması, Kutsal Roma İmparatorluğu ile İsveç Krallığı arasında onaylandı. Bu, Otuz Yıl Savaşları'nı kesin olarak sona erdiren Vestfalya Antlaşmaları'nın son metniydi.
Vestfalya Antlaşmasında Belirlenen Uluslararası İlişki İlkeleri
Vestfalya Antlaşmaları, bugün anladığımız şekliyle modern siyasi Avrupa'nın kökeninde yer almaktadır. Bu, Avrupa'nın önde gelen temsilcilerinin ve devletlerinin ilk büyük gruplaşmasıydı. Merkezi olmayan bir sistemin uygulanması anlamına geliyordu.
Başka bir deyişle, liderlerin ya da temsilcilerinin karar alma ve idari yetkileri arttırılmıştır. " Vestfalyan" bir sistem kurmak amacıyla, aynı adı taşıyan antlaşmalar her devletin kendi akranlarının meşruiyetini ve tanınmasını kazanmasını sağladı. Dini konular bir kenara bırakılmış ve odak noktası eşit ilişkilere kaymıştır. Daha önce Batı Hristiyanlığını birleşme sembolü olarak kurmuş olan eski sisteme boyun eğme söz konusu değildir.
Uluslararası ilişkiler alanında Vestfalya Antlaşmaları devletler ve krallıklar için kayda değer bir evrime işaret ediyordu. Müzakerelerin tarafsız olmasını ve monarşi gibi siyasi ya da Hristiyanlık gibi dini bir rejime tabi olmamasını sağlamak için kurallar belirlenmiştir. Hükümdarların manevra alanı sınırlanırken, halk kavramı yavaş yavaş yerleşmeye başladı.
Vestfalya Antlaşması Avrupa Haritasını Nasıl Değiştirdi?
Vestfalya Antlaşmalarının imzalanmasının ardından, toprakların paylaşımında bir dizi değişiklik oldu. Başlıca jeopolitik gelişmeler arasında, Fransa Krallığı Yukarı Alsace, Decapolis, Üç Piskoposluk ve Brisach'ı ilhak etti. İsviçre Konfederasyonu, Hollanda Birleşik Eyaletleri gibi bağımsızlığını kazandı. İsveç Krallığı Batı Pomeranya ile Bremen ve Verden piskoposluklarını ilhak etti. Benzer şekilde Bavyera Yukarı Pfalz bölgesini, Brandenburg ise Doğu Pomeranya'yı ilhak etti.
Alman Vakası: Kutsal Roma İmparatorluğu Nasıl Örgütlendi?
Vestfalya Antlaşmalarının ardından Kutsal Roma İmparatorluğu'nun örgütlenmesinde köklü değişiklikler yaşandı. Bundan böyle imparatorluk 350 Alman eyaleti arasında bölündü ve bu da Habsburg Hanedanı'nın aleyhine olacak şekilde yerel otoritelerin (prenslerin) gücünü arttırdı. Bu durum "bölgesel üstünlük" olarak bilinmektedir. Bu üstünlük dini, geçici ve sivil konuları kapsıyordu. Tüm genel meselelerin yanı sıra olası çatışmalar ve ittifaklar da bundan böyle özel bir kurum tarafından ele alınıyordu: İmparatorluk Dieti. İmparatorluk şehirleri de bu sistem kapsamındadır.
Diet: Diet, Ortaçağ Latincesi Dieta, Almanca Reichstag, 12. yüzyıldan 1806'ya kadar Alman imparatorluğunun veya Kutsal Roma İmparatorluğu'nun yasama organı.
Vestfalya Antlaşmasının Dini Sonuçları
Vestfalya Barışı Lutherci, Kalvinist ve Katolik inançların meşruiyetini tanımıştır. Protestanlar da dahil olmak üzere ibadet özgürlüğü teyit edilmiştir. Dahası, Lutherciler Kalvinistlerle aynı ayrıcalıklara sahip oldular. Kilise yargı yetkisi kaldırıldı ve İmparatorluk Meclisi'nin 50 üyesinden en az 24'ü Protestandı. Başka bir deyişle, Vestfalya Antlaşmaları herhangi bir dini müdahaleden kaçınıyordu. Bu, seküler uluslararası ilişkilere doğru atılan ilk büyük adımdı. Artık her devlet kendi mezhebini seçmekte özgürdü ve bu durum meşruiyetini etkilemiyordu.
