Avrupa Ekonomik Topluluğu, 25 Mart 1957 tarihinde Federal Almanya Cumhuriyeti, Fransa, İtalya, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg'dan yetkililerin Roma Antlaşması'nı (AET) imzalamasıyla kuruldu. AKÇT (1951'de kurulan Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu) içinde başlayan çalışmalardan doğan bu anlaşma, Avrupa'nın entegrasyonunda önemli bir sembolik adımdı.
Üye ülkeler arasında ekonomik işbirliğini teşvik etmek amacıyla 1957 yılında imzalanan Roma Antlaşması ile Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) kuruldu. AET, 1993 yılında yeni kurulan Avrupa Birliği'nin temeline dahil edilmesinin bir sonucu olarak Avrupa Topluluğu (AT) olarak yeniden adlandırıldı.
Avrupa Ekonomik Topluluğu'nun Başlangıcı (1957)
1951 yılında, Avrupa'nın kömür ve çelik sektörlerinden sorumlu bir Avrupa Topluluğu organı olan Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (AKÇT) kuruldu. Bu, Avrupa'nın bütünleşmesinin başlangıcı oldu. Avrupa Savunma Topluluğu planının başarısızlığa uğramasının ardından Jean Monnet ve Robert Schumann bir gümrük birliği olan Avrupa Ekonomik Topluluğu'nun (AET) kurulması için bastırdı. Plan, bir Parlamenterler Meclisi (bugünkü Avrupa Parlamentosu'nun öncüsü), bir Adalet Divanı, Komisyon (uluslar üstü yürütme) ve Bakanlar Konseyi (hükümetler arası konsey) öngörüyordu.
Yeni örgüt kurulduğunda, belirtilen amacı üye ülkelerin tek bir pazarda tam ekonomik entegrasyonundan başka bir şey değildi. Üye ülkeler arasında serbest ticaret (gümrük vergilerinin kaldırılması ve ortak bir dış tarife oluşturulması dahil), üretim faktörlerinin (sermaye ve işgücü) serbest dolaşımı, serbest rekabet ve girişim özgürlüğü, 1957 yılında Roma'da imzalanan Avrupa Topluluğu Antlaşması'nda belirtilen hedeflerdir.
Topluluğun tarımını ucuz ithalata karşı korumak ve çiftçilerin gelirlerini, sanayi programlarını, ulaştırma politikalarını vb. güvence altına almak için, antlaşma 1962'de tarım ve hayvancılık üretimi için garantili ortak fiyatlar belirleyen bir ortak tarım politikası (CAP) oluşturdu. Mevcut AB politikaları halen Ekonomik ve Parasal Birliği (EMU) tarafından belirlenmektedir.
Avrupa'nın Yeni Kurumlarının Sunulması
14 Ocak 1958 itibariyle antlaşma yasal olarak bağlayıcıydı. AET'nin birçok kurumu AKÇT'den esinlendi ve hatta iki kuruluş arasında bazı örtüşmeler oldu. AKÇT'nin "yüksek otoritesi", politikaları formüle etmekten ve hem AKÇT'nin antlaşmalarını hem de Topluluğun çıkarlarını korumaktan sorumlu olan Komisyon'a devredilmiştir.
Karar alma yetkisi, uluslarüstü bir örgütten ziyade hükümetlerarası bir örgüt olan Bakanlar Konseyi'ne (her üye ülkenin tarım gibi belirli bir sektörden sorumlu bakanlarının toplantısı) aittir. Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET), Avrupa Topluluğu (AKÇT) ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu (Euratom), Avrupa Adalet Divanı (yargı organı) ve Meclis (daha sonra Avrupa vatandaşlarının temsil edildiği ve bazı yasama yetkilerine sahip olan Avrupa Parlamentosu olarak adlandırılmıştır) dahil olmak üzere bir dizi kurumu paylaşmaktadır.
Komisyon ve Bakanlar Konseyi'ni AKÇT ve Euratom ile birleştirmek amacıyla 1965 yılında ek bir antlaşma müzakere edilmiştir. Bu antlaşma 1 Ocak 1967 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
20 Eylül 1976 tarihinde, Üye Devletlerin hükümet temsilcileri, Roma Antlaşması'nda öngörüldüğü üzere, Avrupa Parlamentosu'nun seçilmesi için genel oy hakkını tesis eden bir yasa çıkardılar. Bu yöntem kullanılarak ilk oylama 1979 yılında yapıldı.
AET'den Avrupa Birliği'ne
Çoğu kişi antlaşmalarda yapılan ilk önemli değişiklik olarak 28 Şubat 1986'da imzalanan ve 1 Temmuz 1987'de yürürlüğe giren Avrupa Tek Senedi'ni işaret eder. Aslında bu sadece bir değil, iki yasadır: biri mevcut Topluluk mevzuatını değiştirmek (kurumsal düzeyde bu, Avrupa Adalet Divanı'na bir ilk derece mahkemesinin eklenmesidir), diğeri ise dış politikada siyasi işbirliğini tesis etmektir.
Şu anda sahip olduğumuz kurumsal çerçevenin bir yandan ulusal hassasiyetleri korurken diğer yandan uluslarüstü bir organ kavramının güç kazanmasına imkan tanıdığına şüphe yoktur. Hükümetler ve uluslarüstü örgütler arasındaki bu gerilim, AET'nin gelecekteki gelişimine ilişkin tartışmaların belkemiğini oluşturacak ve nihayetinde bugün bildiğimiz şekliyle Avrupa Birliği'nin oluşumuna yol açacaktır (Maastricht Antlaşması, 1992).
2005'teki başarısız oylamanın ardından, Avrupa'nın şu anda birleşik bir para birimi olan Avro'su ve bir Merkez Bankası var, ancak bir anayasası yok. Şu anda 27 ülkeden oluşan Avrupa Birliği'nin mevcut işleyişi 2007 yılında imzalanan Lizbon Antlaşması ile yönetilmektedir.
