Güneş Sistemi'nde Dünya, yaşam olduğu bilinen tek yer. Aynı zamanda, yüzeyinde akan sıvı suya sahip tek gezegen. Astronomların ve gezegen bilimcilerin Dünya'nın evrimini ve nasıl böyle bir cennete dönüştüğünü anlamak istemelerinin temel iki nedeni bu. İsmi Yunan / Roma mitolojisinden gelmeyen tek gezegen Dünya'dır. Çevresine göre şaşırtıcı bir denge ve güzellik içindeki bu yerin tüm özelliklerine değinelim.
Dünya Hakkında Bilgiler
Earth / Dünya Kelimesinin Kökeni
Romalılara göre gezegenin tanrıçası "verimli toprak" anlamına gelen Tellus'tu. Yunanlılara göreyse tanrıça Gaia ya da Toprak Ana'ydı. Bugün kullanılan "Earth" kelimesi Eski İngilizce ve Almanca'ya dayanır; sırasıyla "Eorthe" ve "Ertho". Türkçe "Dünya" ise Arapça "Dunya"dan geliyor. İbranice'deki Erets ve Ardh ifadeleri Sami kökenliler ve Arapça "Arş" kökünden geliyorlar. Bugün Arapça ve İngilizce dahil tüm dillerde Earth yani Dünya "Aşağıda veya beri tarafta olan şey, yeryüzü" demektir. Bu da kelimenin kökeninin kutsal kitapların indirildiği Orta Doğu'dan çıktığına işaret ediyor.
İnsanlığın Dünya'ya Bakışı
17. Apollo görevinden alınan fotoğrafta görüldüğü gibi Apollo görevleri ilk kez Dünya'nın düz değil yuvarlak olduğunu kanıtladı. İnsanlar sadece birkaç yüzyıl önce Dünya'nın evrenin merkezi olduğunu düşünüyordu. Bunun nedeni Güneş'in her gün gezegenimizin etrafında hareket ediyor gibi görünmesiydi. Batıyor ve çıkıyordu. Oysa tüm Dünya ve Güneş Sistemi, Samanyolu Galaksisi'nin etrafında 828.000 km / s hızla atlı karınca gibi dönmektedir. Bu hızda bile Samanyolu Galaksisi'ni dönmek 230 milyon yıl alıyor.
Dünya merkezli evrene dair inanç 1500'lere kadar çok güçlüydü. Polonyalı gökbilimci Nicolaus Copernicus, Göksel Kürelerin Devinimleri Üzerine isimli büyük eserini yazıp yayınladı. İçinde gezegenimizin nasıl ve niçin Güneş'in etrafında döndüğüne dikkat çekti. Astranomlar sonunda fikri kabul ettiler ve bu görüş günümüzde de değişmedi.
Rakamlarla Dünya
Dünya, 149 milyon kilometre uzakta bulunan Güneş'e en yakın üçüncü gezegendir. Bu mesafeden Güneş'in yörüngesini dolaşmak 365 gün sürüyor.
Diğer çoğu gezegen gibi, Dünya da her yıl dört mevsim yaşar. Mevsimlerin sebepleri basittir: Dünya kendi ekseni üzerinde 23,5 derece eğiktir. Gezegen, Güneş'in yörüngesinde dönerken, farklı yarım küreler eğime bağlı olarak daha fazla ya da daha az miktarda Güneş ışığı alır. Gezegenimizin ekvatordaki çevresi 40.075 km'dir.
Ilıman Hava Koşulları
Güneş Sistemi'ndeki diğer gezegenlerle karşılaştırıldığında, Dünya inanılmaz derecede hayat dostu. Bunu ılıman atmosferine ve büyük su kaynaklarına borçlu. Taşıdığı atmosferdeki gaz karışımı yüzde 77 azot ve yüzde 21 oksijen ile diğer gazlar ve su buharından oluşuyor. Bu gazlar uzun vadeli iklimi ve kısa vadeli hava durumunu etkiliyor. Güneş'ten gelen zararlı radyasyonlar ve gök taşları için de çok etkili bir kalkandır.
Dünya'nın zengin su kaynakları var. Bunlar çoğunlukla okyanuslarda, nehirlerde ve göllerde toplanıyor ancak atmosfer de su bakımından zengin. Dünya'nın yaklaşık yüzde 75'i suyla kaplı ve bu da bilim adamlarının gezegene "su dünyası" demesini sağlıyor.
Mars ve Uranüs gibi diğer gezegenlerde olduğu gibi, Dünya da mevsimlere sahip. Her yarım kürenin yıl boyunca aldığı Güneş ışığı miktarı hava durumunun değişmesine neden oluyor. Mevsimleri ekinoks ve gün dönümü izler. Bunlar Güneş'in gökyüzündeki en yüksek, en düşük ve orta konumlarını gösterir.
Dünya'nın Habitatı
Dünya'da ilk yaşam formları yaklaşık 3.8 milyar önce ortaya çıktı. Bunlar küçük mikrobiyal varlıklardı. Gezegenimizde yaşadığı bilinen yaklaşık 9 milyar bitki, hayvan ve böcek türü var. Henüz keşfedilmeyi ve kataloglanmayı bekleyen çok daha fazlası olduğuna inanılıyor.
Dünya'nın Atmosferi
Dünya'ya dışarıdan bakıldığında bile kalın bir atmosfere ve su dolu bulutlara sahip olduğu anlaşılabiliyor. Uzay çağının başlarında yörüngeye gönderilen uydular ile gezegenin atmosferi, yüzeyi ve hatta Güneş fırtınası sırasında manyetik alanındaki değişimleri gözlendi.
Güneş rüzgarlarıyla gelen yüklü parçacıklar gezegenimize çarpar ve geçer. Ancak bazıları manyetik alanına takılır. Hava molekülleri ile çarpışırlar ve moleküllerin parlamasına neden olurlar. Aurora borealis ya da Kutup Işıkları / Güney Işıkları olarak gördüğümüz şey işte bu.
Dünya'nın İç Yapısı
Dünya, katı bir kabuğu, sıcak, erimiş bir mantosu olan kayalık bir gezegen. İçeride yarı erimiş bir nikel-demir çekirdeği var. Bu çekirdekteki hareketler, gezegenin kendi ekseni üzerindeki dönüşüyle birleştiğinde, manyetik alan oluşturur.
Dünya'nın Uydusu Ay
Dünya'nın Ay'ı (birçok farklı kültürel isme sahip, genellikle "luna" olarak anılır) dört milyar yıldan fazla bir süredir var. Atmosferi olmayan kuru bir yer. Gök taşları ve kuyruklu yıldızların neden olduğu sayısız krateri var. Bazı yerlerde, özellikle kutuplarda, kuyruklu yıldızlar çarptıkları yerde su birikintileri bırakır.
Kraterleri arasında "Maria" adı verilen büyük lav ovaları uzanıyor. Lavlar bir zamanlar büyük cisimlerin yüzeyde açtıkları deliklerden çıktılar. Bu erimiş materyal Ay'ın yüzeyi boyunca yayılmıştır.
Ay bize çok yakın, sadece 384.000 km'de. 28 günlük yörüngesinde ilerlerken her zaman aynı tarafı gösterir. Her ay Ay'ın dört farklı aşamasını görüyoruz; hilal, çeyrek Ay, tam Ay ve sonra tekrar hilal.
Dünya'nın Genel Özellikleri
Dünya'nın çapı kaç kilometre?
12.742 km.
Dünya'nın çevresi kaç kilometre?
Dünya'nın çevresi yaklaşık 40.070 kilometredir.
Dünya'nın Güneş etrafında döndüğünü ve Dünya'nın yuvarlak olduğunu söyleyen ilk kişi
Dünya'nın Güneş etrafında döndüğünü tespit ederek bunu formülleştirebilen ilk bilim insanı Nicolaus Copernicus oldu. Kendisinden yüz yıllar önce Aristarchus ve Biruni bu fikirleri paylaşmış fakat kanıt getirememişlerdir. Dünya'nın yuvarlak olduğunu ilk düşünen kişi Pisagor, gemiyle dolaşan Ferdinand Macellan ve fiziksel olarak kanıtlayan ise Galileo Galilei oldu.
Dünya'nın Güneş etrafındaki hareketine ne denir?
Yıllık hareket ya da yörünge hareketi denmekte.
Dünya'nın Güneş etrafında dolaşması sonucu ne oluşuyor?
Mevsimler.
Dünya'nın şeklinin sonuçları
Ekvatorun uzunluğu tam daire meridyenin uzunluğundan daha uzundur. Paralel çizgilerin uzunluğu kutuplara doğru azalır. İki meridyen arasındaki uzaklık da kutuplara doğru azalır. Çünkü tüm boylamsal meridyenler kutuplarda birleşirler. Ekvatordan kutuplara hareket ettikçe mesafe azalır. Güneş ışığının Dünya'ya çarptığı açı, Dünya'nın Güneş etrafındaki yörüngesine bağlı olarak bölgeye, günün saatine ve mevsimine göre değişir.
Yer şekilleri haritaya gerçeğe uygun bir şekilde aktarılamaz. Dünya'nın yarısı gündüz yarısı karanlık olur. Dünya'nın çekim gücü kutuplarda daha güçlüdür. Kutuplara doğru hareket ederken Dünya'nın hızı düşer.
Dünya'nın yüzölçümü kaç km2'dir?
510.100.000 km²
Dünya'nın iç kısmının ana katmanları nelerdir ve özellikleri nelerdir?
Dünya dört ana katmandan oluşur: kabuk, manto, dış çekirdek ve iç çekirdek. Kabuk en dış katmandır ve katı kayadan oluşur. Manto, kabuğun altındadır ve yoğun, yarı katı kayalardan oluşur. Dış çekirdek sıvı demir ve nikelden, iç çekirdek ise katı bir demir ve nikel topundan oluşur.
Levha tektoniği nedir ve Dünya yüzeyini nasıl şekillendirir?
Levha tektoniği, Dünya'nın kabuğunun hareket eden ve birbirleriyle etkileşime giren birkaç levhaya bölündüğü teorisidir. Bu etkileşimler dağlar, volkanlar ve depremler gibi çeşitli jeolojik özelliklerle sonuçlanır.
Dünya'nın iklimi zaman içinde nasıl değişti?
Dünya'nın iklimi, Dünya'nın yörüngesindeki değişiklikler, Dünya'nın aldığı güneş radyasyonu miktarındaki değişiklikler ve atmosferdeki sera gazı konsantrasyonundaki değişiklikler de dahil olmak üzere çeşitli faktörler nedeniyle milyonlarca yıl boyunca değişmiştir.
Dünya'nın manyetik alanı nedir ve gezegeni nasıl korur?
Dünya'nın manyetik alanı, dış çekirdekteki erimiş demirin hareketiyle oluşur. Bir kalkan gibi davranarak gezegeni Güneş'ten yayılan yüklü parçacık akışı olan güneş rüzgarından korur. Manyetik alan olmasaydı, güneş rüzgârı Dünya'nın atmosferini sıyırıp atardı.
Dünya'nın okyanus ve kıta kabuklarının bazı temel özellikleri nelerdir?
Okyanus kabuğu kıtasal kabuktan daha ince ve yoğundur ve esas olarak bazaltik kayalardan oluşur. Kıtasal kabuk daha kalın ve daha az yoğundur ve esas olarak granitik kayaçlardan oluşur. Okyanus kabuğu tektonik plakaların sınırlarında sürekli olarak yaratılır ve yok edilirken, kıta kabuğu nispeten kararlıdır.
İklim değişikliğinin Dünya üzerindeki nedenleri ve etkileri nelerdir?
Dünya'daki iklim değişikliğine öncelikle fosil yakıtların yakılması ve ormansızlaşma gibi insan faaliyetleri neden olmaktadır. İklim değişikliğinin etkileri arasında artan sıcaklıklar, deniz seviyesinin yükselmesi ve kasırgalar ve kuraklıklar gibi aşırı hava olaylarının daha sık görülmesi yer almaktadır.
Dünya ilk oluştuğunda nasıl bir yerdi?
Dünya ve güneş sistemindeki diğer gezegenler yaklaşık 4,6 milyar yıl önce oluşmuştur. İlk Dünya'da ozon tabakası ve serbest oksijen yoktu, okyanuslardan yoksundu ve çok sıcaktı.
Dünya Samanyolu Galaksisi'nin neresinde?
Dünya, Samanyolu'nun dört sarmal kolundan biri olan Orion-Cygnus Kolu'nda, Galaksi'nin merkezinden yaklaşık üçte iki uzaklıkta yer almaktadır.
Kaynaklar: