Amerikalı eğitimci Helen Keller sağır, kör ve dilsizdi. Ancak bu engelleri onun Amerikan Sivil Özgürlükler Birliği'nin (ACLU) kurucu ortaklarından ve 20. yüzyılın önde gelen yardımseverlerinden olmasını engellemedi. 12 kitap yazdı ve "The Frost King" adındaki ilkini sadece 11 yaşındayken yayımladı. Peki Helen Keller kimdi?
Helen Keller Kimdir?
Helen Keller Amerikalı bir eğitimciydi. Kör ve sağırların savunucusu olan ACLU'nun kurucu ortağıydı. 19 aylıkken bir hastalığa yakalanan Keller kör ve sağır kaldı. Anne Sullivan 1887'den başlayarak Keller'a öğretmenlik etti ve iletişim yeteneğinde muazzam bir ilerleme kaydetmesine yardımcı oldu. Keller 1904'te üniversiteden mezun oldu. Yaşamı boyunca birçok onursal başarı ödülü aldı.
Ailesi ve İlk Yılları
Keller 27 Haziran 1880'de Alabama'nın Tuscumbia şehrinde doğdu. Arthur H. Keller ve Katherine Adams'ın iki kızından biriydi. Keller'ın babası Amerikan İç Savaşı sırasında Konfederasyon Ordusu'nda subay olarak görev yapmıştı. Ayrıca iki büyük üvey erkek kardeşi vardı.
Aile özellikle zengin değildi ve gelirini pamuk ekimlerinden elde ediyordu. Ancak baba Arthur daha sonra haftalık yerel bir gazete olan Kuzey Alabamian'ın editörü oldu.
Keller görme ve duyma duyularıyla doğdu ve sadece 6 aylıkken konuşmaya başladı. Yürümeyi 1 yaşında öğrendi.
Görme ve İşitme Kaybı
Keller 19 aylıkken hem görme hem de işitme duyusunu kaybetti. 1882'de, aile doktoru tarafından "beyin ateşi" adı verilen ve yüksek vücut ısısına neden olan bir hastalığa yakalandı. Bazı uzmanlar bunun kızıl ateş veya menenjit olabileceğini düşünmesine rağmen hastalığın gerçekten ne olduğu bugün hala sır olarak kalmaktadır.
Ateşin başlamasından birkaç gün sonra, Keller'ın annesi kızının çalan yemek ziline veya yüzünün önünde sallanan ele tepki göstermediğini fark etti.
Keller büyüdükçe aile aşçısının kızı Martha Washington ile sınırlı bir iletişim yöntemi geliştirdi. İkisi bir tür işaret dili geliştirmişti. Keller 7 yaşına geldiğinde ikili birbiriyle iletişim kurmak için 60'tan fazla işaret kullanıyordu.
Helen Keller bu süre zarfında çok hırçın ve asi olmuştu. Kızgın olduğunda tekmeleyip çığlık atar ve mutlu olduğunda kontrolsüz bir şekilde kıkırdardı. Arkadaşı Martha'ya acı çektirir ve ailesine karşı öfke nöbetleri geçirirdi. Birçok aile akrabası onun topluma kazandırılması gerektiğini belirtti.
Helen Keller'ın Öğretmeni Anne Sullivan
Helen Keller, öğretmeni Anne Sullivan ile 1887'den başlayarak Sullivan'ın 1936'daki ölümüne kadar 49 yıl çalıştı. Sullivan 1932'de sağlık sorunları yaşadı ve o da görme becerisini tümüyle kaybetti. 1914'ten beri Keller ve Sullivan'ın sekreteri olarak çalışan Polly Thomson adındaki genç kadın, Sullivan'ın ölümü üzerine Keller'ın daimi yoldaşı oldu.
Kızına cevap bulmak isteyen Keller'ın annesi 1886'da Charles Dickens'ın yazdığı American Notes adında bir gezi günlüğüne rastgeldi. Başka bir sağır ve kör çocuk Laura Bridgman'ın aldığı başarılı eğitimi okudu ve kısa süre içinde Keller ve babasını Baltimore şehrine göndererek Dr. J. Julian Chisolm ile görüşmelerini sağladı.
Keller'ı inceleyen Chisolm, o zamanlar henüz sağır çocuklarla çalışan telefonun mucidi Alexander Graham Bell'i görmesini tavsiye etti. Graham Bell, Keller ve ailesi ile bir araya geldi ve Boston'daki Perkins Görme Engelliler Enstitüsü'ne gitmelerini önerdi. Orada, okulun müdürü Michael Anaganos ile bir araya geldiler. Keller'a enstitünün en son mezunlarından 20 yaşındaki Anne Sullivan ile çalışması önerildi.
Anne Sullivan, Helen ile kıyaslandığında ondan pek farklı bir çocukluk geçirmemişti. Fakir İrlandalı göçmen bir ailenin kızı olarak devlet bakımı altına alınmış ve Massachusetts'teki Tewksbury Almshouse hastanesinde bir koğuşta dört korkunç yıl geçirmişti. Öğrencisi Helen'dan 14 yaş büyüktü ve ciddi görme sorunları yaşamıştı. Anne Sullivan, görmesi kısmen iyileşene dek genç yaşta birçok operasyon geçirmişti.
Sullivan 3 Mart 1887'de Keller'in Alabama'daki evine gitti ve hemen işe girişti. Keller'a parmak konuşmasını öğretti ve önce "bebek" kelimesiyle başladı; altı yaşındaki Keller'ın Perkins'teki çocukların kendisine yaptığı hediyeyi anlamasını istedi. Harfleri Helen'ın eline çizmeye başladı (manuel işaret dili). Helen çabucak harfleri öğrendi ve doğru sırayla tekrarladı, ancak bir kelime yazdığını bilmiyordu; hatta kelime denen şeyi bile.
Keller önce ilgi duydu, sonra hırçınlaştı. Anne Sullivan'ın talimatlarına uymayı reddetti. Sullivan, Keller'a ulaşmanın tek yolunun itaati ve sevgiyi öğretmek olduğunu anlaşmıştı. Ona daha sonra nesneler ve eline söylenen sözcükler arasında bağlantı kurmadığını açıkladı. Sullivan, Keller'ı çalışmaya zorlamaya devam etti.
Küçük kızın hayal kırıklığı arttıkça öfke nöbetleri de arttı. Sullivan sonunda Keller'ın bir süre ailesinden ayrı kalması gerektiğini ve böylece sadece kendi talimatlarına konsantre olabileceğini belirtti. İkili fidanlıktaki bir eve taşındı ve orada iki hafta kaldı.
5 Nisan 1887'de Tuscumbia'ya gelmesinden bir aydan az bir süre sonra Sullivan, öğrencisinin "içmek" fiilini "bardak" ve "süt" isimleri ile karıştırmasını çözmeye uğraşıyordu.
Dramatik bir mücadeleyle Anne Sullivan, Helen Keller'a "su" kelimesini öğretti; Keller'ı su pompasına getirdi ve bir elini musluğun altına yerleştirerek diğer eline w-a-t-e-r (su) kelimesini heceledi. Önce yavaşça ve sonra hızlıca yazdı. Aniden sinyaller Keller'ın zihninde şekillendi ve sonunda o da kelimeyi Sullivan'ın eline heceledi. Küçük kız daha sonra yere vurarak toprağın ismini bilmek istedi. Sullivan derhal kelimeyi eline yazdı. Keller diğer nesneleri sormaya başladı ve akşam olduğunda 30 kelime öğrenmişti.
Anne Sullivan 1905'te Harvard Üniversitesi'nde öğretim görevlisi bir sosyal eleştirmen ve önde gelen sosyalist olan John Macy ile evlendi. Anne Sullivan evlendikten sonra Keller'ın rehberi ve akıl hocası olmaya devam etti. Keller onların evinde yaşamaya başladığında her ikisi de başta tüm dikkatlerini Keller'a vermişlerdi. Ancak Sullivan'ın Keller'a olan bağlılığı hiç zayıflamadı ve Sullivan ve John yavaş yavaş birbirinden uzaklaştılar. Çift birkaç yıl sonra ayrıldı ancak asla boşanmadı.
Helen Keller'ın Üniversiteye Gitmesi
Helen Keller 1890'da konuşmayı öğrenmek istediğini ifade etti. Sullivan, Helen'ı Boston'daki Horace Mann Sağırlar Okulu'nda konuşma derslerine başlattı. Konuşmayı öğrenerek başkalarının onu anlayabilmesi için 25 yıl uğraşacaktı.
Keller 1894 – 1896 arası New York'ta Wright-Humason Sağırlar Okulu'na katıldı. Orada iletişim becerilerini geliştirmeye çalıştı ve düzenli olarak akademik konular üzerinde çalıştı.
Bu süre zarfında üniversiteye başlamaya kararlı oldu. 1896 yılında kadınlar için hazırlık okulu olan Cambridge Genç Kadınlar Okulu'na alındı.
Hikayesi halk tarafından bilindikçe Helen Keller ünlü ve etki sahibi insanlarla tanışmaya başladı. Bunlardan biri ondan çok etkilenen yazar Mark Twain'di. İkili arkadaş oldu. Twain onu Standart Oil yöneticisi arkadaşı Henry H. Rogers ile tanıştırdı.
Helen ile Sullivan arasındaki yakınlık Helen'ın yazdığı kitabın kendisine ait olmadığı suçlamalarını doğurdu. Helen Keller 11 yaşında intihal ile suçlanmıştı. Helen ve Sullivan'ın arkadaşları ve destekleyicileri olan Amerikan kültürünün iki büyük karakteri Graham Bell ve Mark Twain ikiliyi savundu ve iftiralarla alay etti. Mark Twain, Helen'a "o intihal saçmalığı"ndan matem duyduğunu belirten bir mektup yazdı.
19. yüzyılın en ilginç iki karakteri Napolyon ve Helen Keller'dır.
Mark Twain
Rogers, Keller'ın yeteneği, dürtüsü ve kararlılığından çok etkilendi ve Radcliffe Koleji'ne gitmesi için ödeme yapmayı kabul etti. Sullivan orada yanında oturarak kendisine dersleri ve metinleri yorumlaması için eşlik etti. O zamana kadar Keller dokunarak dudak okuma, Braille alfabesi, konuşma, yazma ve parmak heceleme gibi çeşitli iletişim yöntemlerinde uzmanlaşmıştı.
Keller, 1904 yılında Radcliffe Koleji'nden cum laude (onur derecesi) ile 24 yaşında mezun oldu.
Helen Keller'ın Kitabı: Hayat Hikayem(The Story of My Life)
Sullivan ve Sullivan'ın gelecekteki kocası Macy'nin yardımıyla Keller ilk kitabı Hayat Hikayem'i (The Story of My Life) yazdı. Keller 1905'te yayımladığı anılarında çocukluktan başlayarak 21 yaşında bir üniversite öğrencisine dönüşümünü ele aldı. Kitap 50 dile çevrildi ve bugün de basılmaya devam ediyor. Yazdığı 12 eser dışında ayrıca kitap ve dergilere düzenli olarak katkı sağlamaya devam etti.
Helen Keller, inanç, körlüğü önleme, doğum kontrolü, Avrupa'da faşizmin yükselişi ve atom enerjisi gibi konularda 475'in üzerinde konuşma yaptı ve deneme yazdı. Helen el yazmalarını hazırlamak için braille daktilo kullanır ve sonra bunları normal bir daktiloya kopyalardı.
Sosyal Aktivizm
Helen Keller 20. yüzyılın ilk yarısında kadınların oy hakkı, pasifizm, doğum kontrolü ve sosyalizm gibi sosyal ve politik meseleleri ele aldı. ABD'nin I. Dünya Savaşı'na müdahalesini eleştirdi. Kendisini önce yazar olarak gördüğünden pasaportunda mesleğinin yazar olduğunu belirtti.
Üniversiteden mezun olduktan sonra dünyayı ve başkalarının hayatlarını iyileştirmeye nasıl yardımcı olabileceğine dair daha fazla bilgi edinmek için yola çıktı. Hikayesi Massachusetts ve New England'ın ötesine yayıldı. Deneyimlerini izleyicilerle paylaşarak ve engelli olan başkaları adına çalışarak tanınmış bir ünlü ve öğretim üyesi oldu. Kongre önünde ant içti ve kör insanların refahını artırmayı şiddetle savundu.
1915'te ünlü şehir plancısı George Kessler ile birlikte körlük ve yetersiz beslenmenin nedenleri ve sonuçlarıyla mücadele etmek için Helen Keller International'ı kurdu. 1920'de Amerikan Sivil Özgürlükler Birliği'nin kurulmasına yardım etti.
1921'de Amerikan Körler Federasyonu kurulmadan önce Keller gösterdiği çabalarla ulus çapında üne sahip olmuştu. 1924'te federasyona üye oldu ve körlere farkındalık, para ve destek sağlamak için birçok kampanyaya katıldı. Ayrıca Daimi Kör Savaş Yardım Fonu gibi (sonraları American Braille Press denilecek) daha az şanslı olanlara yardım etmeye adanmış diğer organizasyonlara katıldı.
Helen Keller üniversiteden mezun olduktan kısa süre sonra John Macy ile olan dostluğundan dolayı Sosyalist Parti'ye üye oldu. 1909 ve 1921 arasında sosyalizm hakkında çeşitli makaleler yazdı ve Sosyalist Parti başkan adayı Eugene Debs'i destekledi. Sosyalizm üzerine yazdığı "Out of the Dark" başlıklı makalelerinde sosyalizm ve dünya meseleleri hakkındaki görüşlerini anlattı.
Bu süre zarfında Helen Keller ilk kez engellilere karşı sergilenen halk önyargısıyla yüzleşti. Basın, hayatının çoğunda cesaretini ve zekasını övmüş, ona büyük ölçüde destek vermişti. Fakat sosyalist görüşlerini ifade ettikten sonra bazıları körlüğünü, sağırlığını ve dilsizliğini kullanarak ona saldırdı. Bu gazetelerden olan Brooklyn Eagle, "gelişimindeki belirgin sınırlamalardan gelen hatalar" ifadesini kullanacaktı.
Helen Keller 1946'da, Amerikan Denizaşırı Körler Vakfı için uluslararası ilişkiler danışmanı olarak atandı. 1946-1957 yılları arasında beş kıtadaki 35 ülkeye seyahat etti.
1948'de General Douglas MacArthur tarafından Amerika'nın ilk İyi Niyet Elçisi olarak Japonya'ya gönderildi. Ziyareti büyük bir başarıydı; iki milyona kadar Japon onu görmeye geldi ve Japonya'nın kör ve engelli nüfusunun farkındalığını artırdı.
1955'te 75 yaşındayken hayatının en uzun ve en zorlu yolculuğuna başladı: Asya genelinde 64.000 km'lik beş aylık bir yolculuk yaptı. Hem varlığıyla hem de birçok konuşma yaparak milyonlarca insana ilham ve cesaret verdi.
Helen Keller Filmi: Karanlığın İçinden
Helen Keller'ın otobiyografisi olan The Story of My Life'tan 1957 televizyon dizisi The Miracle Worker doğdu. 1959'da aynı hikaye Keller rolünde Patty Duke ve Sullivan rolünde Anne Bancroft ile Broadway tiyatrolarında canlandırıldı. Aynı aktrisler oyunu 1962'de Karanlığın İçinden filminde oynadı ve film ödül aldı.
Helen Keller'in Ödülleri ve Onurları
Yaşamı boyunca 1936'da Theodore Roosevelt Üstün Hizmet Madalyası, 1964'te Başkanlık Özgürlük Madalyası ve 1965'te Kadınlar Onur Listesi (Women's Hall of Fame) seçilme de dahil olmak üzere birçok onursal ödül aldı.
Keller ayrıca Temple Üniversitesi ve Harvard Üniversitesi'nden fahri doktora dereceleri aldı. Buna Glasgow, İskoçya; Berlin, Almanya; Delhi, Hindistan; ve Güney Afrika'daki Witwatersrand, Johannesburg üniversiteleri de dahildi. İskoçya Eğitim Enstitüsü Onursal Üyesi seçildi.
Helen Keller Ne Zaman ve Nasıl Öldü?
Keller 88. doğum gününden sadece birkaç hafta önce, 1 Haziran 1968'de uykusunda öldü. 1961'de bir dizi felç yaşamıştı ve hayatının geri kalan yıllarını Connecticut eyaletindeki evinde geçirmişti.
Alabama Senatörü cenaze sırasında şu methiyeyi dile getirdi, "O ölmek için doğmamış az sayıda ölümsüz isimden biri olarak yaşayacak. İnsan okuyabildiği ve cesaretin ve inancın sınırı olmadığını gösteren bu kadının hikayelerini dünyaya anlatabildiği sürece onun ruhu devam edecek."
Helen Keller hayatı boyunca kararlılığın, sıkı çalışmanın ve hayalin bir insanın sıkıntılara karşı nasıl zafer kazanabileceğinin güçlü bir örneği oldu. 8 yaşından başlayıp 1968'deki ölümüne kadar meşhur kaldı. Bu kör, sağır ve dilsiz kadın, zor koşulların üstesinden büyük bir sebatla gelerek, başkalarının iyiliği için çalışan saygın ve dünyaca ünlü bir aktiviste dönüştü.
Helen Keller Sözleri
- "Başkalarının hayatlarını aydınlatmaya çalışana kadar asla gerçekten mutlu olmayız."
- "Dünyadaki en iyi ve en güzel şeyler görülemez, hatta dokunulmaz, sadece kalpte hissedilir." – 1891 (11 yaşında)
- "Hayat ya cesur bir maceradır ya da hiçbir şeydir." – 1941
- "Körlerin baş engeli körlük değil, insanları onlara karşı görme tutumudur." – 1925
- "Alçakgönüllülüğün bir erdem olduğuna inanıyorum, ama kesinlikle gerekli olmadıkça onu kullanmamayı tercih ediyorum." – 1916
- "Ne garip bir hayat sürüyorum — bir tür Külkedisi yaşamı — kristal ayakkabıda yarı parıltı, yarı fare ve küller!" – 1933
- "Eğer ben, sağır, kör, hayatı zengin ve ilginç buluyorsam, beş duyunu kullanarak ne kadar daha fazla kazanabilirsin!" – 1928
- "En güzel dünyaya daima hayal gücüyle girilir." – 1908
- "İnanç eğer bize daha eksiksiz ve güzel bir dünya inşa edebileceğimizi öğretmiyorsa alay konusudur."
Helen Keller Hakkında Sık Sorulanlar
Helen Keller'ın karşılaştığı zorluklar nelerdi?
Helen Keller, engelleri nedeniyle hayatında başkalarıyla iletişim kurmada zorluklar, eğitim ve istihdam fırsatlarına sınırlı erişim ve sosyal izolasyon gibi birçok zorlukla karşılaştı.
Helen Keller iletişim kurmayı nasıl öğrendi?
Helen Keller, kelimeleri eline hecelemek için manuel bir alfabe kullanan öğretmeni Anne Sullivan'ın yardımıyla iletişim kurmayı öğrendi. Keller, Sullivan'ın yardımıyla Braille alfabesini okumayı ve konuşmayı da öğrendi.
Helen Keller bir aktivist olarak neleri başarmıştır?
Helen Keller, engelli insanlar için önde gelen bir savunucuydu ve aynı zamanda kadınların oy hakkı, pasifizm ve sosyalizmin bir destekçisiydi. Otobiyografisi Hayat Hikayem(The Story of My Life) de dahil olmak üzere birçok kitap yazdı ve sosyal ve siyasi reformu teşvik eden çok sayıda konferans ve konuşma yaptı.
Helen Keller'ın deneyimleri engelli hakları hareketine nasıl katkıda bulundu?
Helen Keller'ın engellilikle ilgili kişisel deneyimleri ve savunuculuk çalışmaları, engelli insanların karşılaştığı engeller konusunda farkındalık yaratmaya yardımcı olmuş ve engelli hakları hareketinin gelişmesine katkıda bulunmuştur.
Helen Keller'ın mirası neydi?
Helen Keller'ın mirası, engelli hakları hareketine yaptığı katkıları, sosyal ve siyasi reform için yaptığı savunuculuk çalışmalarını ve engelli insanlar için umut ve azim sembolü olarak oynadığı rolü içermektedir. Hayatı ve başarıları dünya çapında pek çok insana ilham vermiştir.