Gerçek adı Samuel Clemens olan Mark Twain yazar, maceracı ve kurnaz bir sosyal eleştirmendi. 'Tom Sawyer'ın Maceraları' ve 'Huckleberry Finn'in Maceraları' romanlarını yazdı. Tom Sawyer'ın Maceraları ülkemizde de oldukça ünlendi ve ikisi birlikte edebiyatın iki önemli klasiği haline gelmiştir. Kendisi birçok ünlü roman yazdı ve aynı zamanda bir nehir teknesi pilotu, gazeteci, öğretim görevlisi, girişimci ve mucitti.
Mark Twain'in Hayatı
Mark Twain ABD, Florida'nın küçük bir köyünde 30 Kasım 1835'te Samuel Langhorne Clemens adıyla doğdu. John ve Jane Clemens'in altıncı çocuğu olarak dünyaya geldi. 4 yaşındayken ailesi, 1000 kişilik nehir kasabası Hannibal'a taşındı.
Baba John Clemens depocu, avukat, yargıç ve arazi spekülatörü olarak çalıştı, hayali servet kazanmaktı ama asla başaramadı, hatta bazen ailesini doyurmakta zorlandı. Gülümsemeyen bir adamdı; bir söylenceye göre genç Samual hiç babasının güldüğünü görmemişti.
Annesi ise aksine eğlenceyi seven, şefkatli bir ev hanımıydı ve birçok kış gecesini hikayeler anlatarak geçirmeyi severdi. John, 1847'de beklenmedik bir şekilde öldüğünde evin reisi o oldu. Clemens ailesi bir zaman sonra neredeyse yoksul hale geldi. Mark Twain yıllarca ekonomik mücadeleyle uğraştı.
"Eğer gerçeği söylerseniz, hiçbir şey hatırlamanız gerekmez".
Mark Twain
Hannibal'da Geçen Yıllar
Mark Twain 17 yaşına kadar Hannibal'da kaldı. Mississippi Nehri'nde bulunan bu kasaba birçok yönden büyümesi muhteşem bir yerdi. Vapurlar günde üç kez ses çalarak kasabaya gelirdi; sirkler, âşık gösterileri ve coşkulu vaizler ortaya çıkardı; ayrıca iyi bir kütüphanesi vardı ve demirci ve tabakçı gibi esnafların eğlenceli el sanatlarını herkes görebilirdi.
Bununla birlikte kasabada şiddet olağandı ve genç Mark Twain birçok ölüme tanık oldu: 9 yaşındayken bir adamın sığır çiftçisini öldürdüğünü gördü ve 10 yaşındayken bir beyaz gözetmenin köleleştirilmiş bir kişiyi demir parçasıyla öldürdüğüne şahit oldu.
Hannibal, Tom Sawyer ve Huckleberry Finn'deki "St. Petersburg" gibi birkaç kurgusal mekana ilham vermiştir. Bu hayali nehir kasabaları karmaşık yerlerdir: Bir yanda güneşli ve coşkulu bir ortam ve aynı zamanda zulüm, yoksulluk, sarhoşluk, yalnızlık ve ruh kırıcı can sıkıntısı olması Twain'in çocukluk deneyiminin parçalarıydı.
Mark Twain yaklaşık 12 yaşına kadar okula devam etti ve babasının ölmesi ve ailesinin gelir kaynağına ihtiyaç duymasıyla birlikte Hannibal'da çırak matbaacı olarak iş buldu. Ancak kendisine yetersiz bir yiyecek ile ödeme yapıldı. 1851'de 15 yaşında, kardeşi Orion'a ait küçük bir gazete olan Hannibal Western Union'da matbaacı ve ara sıra da yazar ve editör olarak işe başladı.
"Aç bir köpeği alır ve ona refah verirseniz, sizi ısırmaz. Bir köpek ile insan arasındaki temel fark budur."
Vapur Kaptanlığı
1857 geldiğinde 21 yaşındaki Mark Twain bir hayalini gerçekleştirdi: Mississippi'de vapur kullanma sanatını öğrenmeye başladı. 1859'da lisanslı bir vapur pilotu olarak kısa sürede büyük nehrin kıyılarında ve kanallarda dolaşmaya başladı ve düzenli bir işi oldu.
Twain işini sevmişti – heyecan vericiydi, iyi ödeme getiriyordu ve yüksek statüdeydi, kabaca bugün bir jet uçağıyla uçmaya benziyordu. Bununla birlikte 1861'de İç Savaş'ın patlak vermesiyle nehirdeki sivil trafik durdu ve işi yarıda kesildi.
İç Savaş başlayınca Missouri halkı Birlik ve Konfedere Devletler arasında bölündü. Twain, Haziran 1861'de Konfederasyon Ordusu'na katılmayı seçti ancak gönüllü birimi dağılınca sadece birkaç hafta hizmet etti. O dönemde geleceğinin nerede olacağını kendine sordu: Hangi mekan ona hem heyecan hem de para kazandırabilirdi? Cevap: Büyük Batı Amerika'ydı.
Batıya Doğru
Mark Twain Temmuz 1861'de posta arabasına atladı ve sonraki 5 yılını geçireceği Nevada ve California'ya gitti. İlk başta gümüş ve altın peşine düştü ve ailesini kurtarabileceğini düşündü. Ancak hiçbir şey olmadı ve 1862'nin ortalarında parasız kaldı, artık düzenli bir işe ihtiyacı vardı.
Twain en iyi bildiği işlerden birinin, bir gazete ofisinin yolunu tuttu. O Eylül ayında Virginia City Territorial Enterprise'da muhabir olarak çalışmaya başladı. Haber öyküleri, başyazılar ve eskizler yayımladı ve bu dönemde Mark Twain takma adını kullandı: 3,5 metre derinlikte su için kullanılan bir vapur argosuydu.
Mark Twain zamanla Batı'nın en tanınmış hikaye anlatıcılarından biri oldu. Kendine özgü bir anlatım tarzı vardı – arkadaş canlısı, komik, saygısız, genellikle hicivli ve iddialı olanı söndürmeye her zaman hevesliydi.
Bir maden kampındaki yaşamla ilgili bir hikayesi olan "Jim Smiley ve Zıplayan Kurbağa"nın 1865 yılında ülke çapında gazete ve dergilerde basılmasıyla büyük bir ün yakaladı (hikaye daha sonra çeşitli başlıklar altında yayımlandı).
Bir sonraki başarısı 1867'deki 5 aylık Akdeniz yolculuğu sırasında çıkardığı 'Yurtdışındaki Masumlar' ile geldi. Amerikan gazetelerine yönelik görgülerini anlattığı mizahi bir çalışmaydı. Kitap ülke çapında en çok satanlar listesine girdi. 34 yaşındaki bu yakışıklı, kızıl saçlı, nazik, huysuz, benmerkezci ve hırslı gazeteci ve gezgin adam Amerika'nın en popüler ve ünlü yazarlarından olmuştu.
"İyilik, sağırların işitebildiği ve körlerin görebildiği bir dildir."
Olivia Langdon ile Evliliği
1870 Şubat'ında New York'lu zengin bir kömür tüccarının kızı olan 24 yaşındaki Olivia (Livy) Langdon ile evlenerek sosyal statüsünü geliştirdi. Düğününden kısa bir süre sonra bir arkadaşına yazan Twain şansına inanamadığını söyleyecekti. Livy, o dönemdeki birçok insan gibi hayata yüksek ahlak standardı ile bakan, dindar ve kibar yaklaşımıyla gurur duyan biriydi. Mark Twain eşinin kendisini sadece bir mizahçı olmaktan ve köylü gelenekten kurtacağını ve kendisini "yeniden şekillendireceğini" umuyordu. Çift, Buffalo'ya yerleşti ve daha sonra dört çocuğu oldu.
Mark Twain'in Kitapları
Neyse ki Mark Twain kendisini bu gösterişli hayata fazla kaptırmadı ve "aşağı batılı zihni" yer yer ortaya çıkarak 1876 Tom Sawyer'ın Maceraları gibi ülkemiz dahil tüm dünyada ünlenen eserler yazmasını sağladı. Ardından Huckleberry Finn'in Maceraları adlı bir devam eserini yazmaya başladı. Ünlü romancı Ernest Hemingway 1935'te tüm modern Amerikan edebiyatı bir kitaptan gelmiştir, Twain'in Huckleberry Finn'i diyecekti. Başlıca sebebi Mark Twain'in konuşma diliyle başarılı eserler yazmasıydı.
Huckleberry Finn'i yazması yıllarını almıştı ve çoğu zaman kenara koymuştu. O aralar saygınlık arayışında 1881'de Prens ve Dilenci'yi yazdı. Soylu ailesi ve arkadaşları tarafından coşkuyla karşılanan büyüleyici bir romandı. 1883'te ilginç bir seyahat kitabı olan Mississippi'de Hayatı çıkardı. Nihayet 1884'te yayımladığı Huckleberry Finn'in Maceraları karısı Livy tarafından soğuk karşılanacaktı. 1885'te kitap yayıncılığını denedi: Yeni ölmüş eski ABD Başkanı Ulysses S. Grant'in en çok satan anılarını biyografi olarak yayımladı.
Bu tür ticari girişimlere saatlerini harcadı ve çabalarının muazzam bir servetle ödüllendirileceğinden emindi ancak beklediği başarıyı asla elde edemedi ve yayınevi iflas etti.
Twain'in bazı açılardan babasınınkini anımsatan mali başarısızlıkları, ruh hali üzerinde ciddi sonuçlar doğurdu. Büyüyen bir kötümserliğe kapıldı hatta insanın varoluşunun Tanrı'nın komik bir oyunu olduğuna dair derin bir duyguya bile kapıldı.
Ülkemizde satılan bir diğer kitabı olan Kral Arthur'un Sarayında Connecticutlı Bir Yankee 1889'da çıktı ve eski İngiltere hakkında bir bilim-kurgu / tarihi romandı. 1894'teki bir sonraki büyük eseri bazılarının acı bulduğu kasvetli bir roman olan Pudd'nhead Wilson'ın Trajedisi'ydi.
Joan of Arc çalışması da dahil kısa öyküler, denemeler ve birkaç başka kitap yazdı. Bitmemiş eseri Genç Şeytan'ın Kroniği gibi bazı ateşli hayranlara sahiptir.
Mark Twain'in son 15 yılı Oxford ve Yale'den gelen ödüller dahil çeşitli onurlarla dolu geçti. 19. yüzyılın sonlarının en ünlü Amerikalısı oydu, nereye giderse gitsin çokça fotoğraflanır ve alkışlanırdı. Dünyanın en önde gelen ünlülerinden biriydi nitekim borçlarını ödemek için 1895-1896'da gerçekleştirdiği dünya çapında konferans turu dahil geniş şekilde denizaşırı seyahat etti.
"Cesaret korkuya direnmektir, korkuya egemen olmaktır – korkunun yokluğu değil."
Mark Twain'in Aile Mücadelesi
Ödüllerle dolu o yıllar ona büyük bir ıstırap da getirdi. Evliliğinin henüz başındayken oğulları Langdon'ı difteri yüzünden kaybetti. 1896'da en sevdiği kızı Susy 24 yaşında spinal menenjitten öldü. Bu olduğunda ülke dışındaydı.
En küçük kızı Jean'e şiddetli epilepsi teşhisi kondu. Jean, 1909'da 29 yaşındayken kalp krizinden öldü. Ortanca kızı Clara ile ilişkisi ise yıllar boyu mesafeli ve kavgayla dolu oldu. Mark Twain Haziran 1904'te seyahatteyken Livy uzundur devam eden bir hastalıktan öldü. Twain'in eşine karşı duyguları garipti. Ondan sıkça uzak kalmayı seçmişti.
34 yıllık evliliği boyunca evde pek bulunmasa da Twain aslında karısını gerçekten sevmişti. Bir gün "Nerede olursa olsun, Cennet de oradaydı" diye yazdı.
Twain sonraki yıllarında halka karşı sevimli bir kişilik takındı ancak bunu yaparken bile biraz acı çekti. Arkadaşlarına ve sevdiklerine karşı çarpıcı bir duyarsızlığa sahip oldu. Hayatının son 10 yılının çoğu cehennem gibiydi. Yazdı ama çoğunu bitiremedi. Hafızası sarsıldı.
Patlayıcı öfke ve paranoya nöbetleri yaşadı, birçok depresif tembellik dönemi oldu ve bunları puro içerek, yatakta kitap okuyarak ve sonsuz saatlerce bilardo ve kart oynayarak yatıştırmaya çalıştı.
Mark Twain'in Ölümü
Twain, 21 Nisan 1910'da 74 yaşında öldü. New York, Elmira'ya gömüldü. Connecticut, Hartford'daki Mark Twain Evi popüler bir merkezdir ve ABD için Ulusal Tarihi Dönüm Noktası olarak belirlenmiştir. Mark Twain, 19. ve 20. yüzyılın başlarında Amerikan yaşamının büyük bir tarihçisi olarak hatırlanır. Sawyer, Finn ve muazzam Mississippi Nehri hakkında büyük hikayeler yazan Twain, Amerikan ruhunun zeka, canlılık ve hakikatine dair keskin gözlemler sundu.
Mark Twain Hakkında Sık Sorulan Sorular
Mark Twain kimdi?
Mark Twain Amerikalı bir mizahçı, romancı ve seyahat yazarıydı. Bugün en çok Tom Sawyer'ın Maceraları (1876) ve Huckleberry Finn'in Maceraları (1885) kitaplarının yazarı olarak hatırlanmaktadır. Twain, tüm zamanların en büyük Amerikan yazarlarından biri olarak kabul edilmektedir.
Mark Twain'in gerçek adı nedir?
Mark Twain, Samuel Clemens'in takma adıdır. İsmin kökeni tam olarak bilinmemekle birlikte, Clemens'in nehir tekneleri işlettiğini ve mark twain'in 3,7 metre derinliğinde iki kulaç olarak ölçülen su için kullanılan bir denizcilik terimi olduğunu belirtmek gerekir: mark (ölçü) twain (iki).
Mark Twain yazmaya ne zaman başladı?
1848 yılında Mark Twain Missouri Courier'de matbaacı çırağı oldu. Üç yıl sonra ağabeyi Orion, Hannibal Journal'ı satın aldı ve Twain burada dizgici olarak çalışmaya başladı. Zaman zaman Journal'a skeçler ve makalelerle katkıda bulundu. "The Dandy Frightening the Squatter" (1852) gibi bazı ilk skeçleri yerel gazetelerde yayınlandı.
Mark Twain'in en ünlü eserlerinden bazıları nelerdir?
Mark Twain yaşamı boyunca 20'den fazla roman yazdı. En ünlü romanları arasında, Twain'in Missouri'deki çocukluk deneyimlerine dayanan Tom Sawyer'ın Maceraları (1876) ve Huckleberry Finn'in Maceraları (1884) yer almaktadır. Twain ayrıca, başta "The Celebrated Jumping Frog of Calaveras County" (1865) olmak üzere çok sayıda kısa öykü de yazmıştır.
Mark Twain ne zaman öldü?
Mark Twain 21 Nisan 1910'da öldü. Belli ki yazdığı son yazı "Öbür Dünya İçin Görgü Kuralları: Paine'e Öğütler" adlı kısa mizahi skeçti. Bu skeç ölümünden sonra 1995 yılında yayımlanmıştır.
Mark Twain nerede büyüdü?
Mark Twain 30 Kasım 1835'te Florida, Missouri'de doğdu. Ailesi 1839 yılında daha fazla ekonomik fırsat arayışıyla Mississippi'nin liman kenti Hannibal'a taşındı. Old Times on the Mississippi (1875) adlı kitabında Hannibal'daki çocukluğunu sevgiyle anar.
Kaynaklar: