Her ikisi de 20. yüzyılın başlarında ortaya çıkan Dadaizm (bazen "Dada" olarak da yazılır) ve Sürrealizm, zamanlarının en etkili iki sanatsal akımıydı. Her biri tüm sanatsal yelpazeyi kapsayacak şekilde büyüdü ve 21. yüzyıla kadar sanat, kültür ve edebiyatın gelişimini derinden etkilemeye devam etti. Dahası, modernizm bu iki farklı avangard sanat grubuna çok şey borçludur. Aynı zamanda, dünyanın en saygın sanatçılarının birçoğu her iki akıma da katkıda bulunmuştur. Dadaizm ve Sürrealizm birçok ortak noktaya sahip olsa da, iki akım arasında önemli ayrımlar da vardır.
İlk Önce Dadaizm Geldi
Dada hareketi, Sürrealist hareketten önce, ama çok az bir farkla, ortaya çıkmıştır. Dada, 1916 yılında Zürih'te yazar Hugo Ball tarafından kurulmuştur. Akımın edebiyat ve performanstan kaynaklanan kavramlarından yararlanan yaratıcı biçimler arasında kolaj, asamblaj, mimari ve heykel sayılabilir. Dadaizm, Zürih'teki kökenlerine rağmen 20. yüzyılın başlarında Avrupa'nın büyük bölümüne yayıldı. Bu arada Sürrealizm de birkaç yıl sonra, 1924'te Paris'te, yine bir yazar olan şair Andre Breton tarafından kurulmuştur. Dada'nın yaptığı gibi, Sürrealizm de Avrupa'yı hızla sardı ve bir sonraki büyük sanatsal hareket haline geldi. Francis Picabia, Man Ray ve Max Ernst, değişen siyasi iklime tepki olarak Dadaizm'i Sürrealizm için terk eden Dada sanatçılarından sadece birkaçıydı.
Dadaizm Öfke ve Anarşiye İşaret Eder
Sürrealizm ve Dadaizmin ortaya çıktığı siyasi iklimlere bakmak, ikisi arasındaki radikal farklılıkları kavramak için çok önemlidir. I. Dünya Savaşı'nın başlangıcındaki öfke ve anarşi Dadaizm'e ilham verdi. Nihilizm ile tutarlı olarak, ressamları otorite sahibi kişileri ve kontrol yapılarını sorguladı. Bilgimiz ya da rızamız olmadan bizi savaşın dehşetine sürükleyen kurumlara neden inanalım? Bunun bir sonucu olarak, geleneksel güç yapılarını yıkmaya, tamamen mantıksız ve tuhaf olana yol açmaya başladılar.
Bazı şairler saçma sapan şeyler karalarken, diğerleri seyircilerin önünde sayfaları yırtıyor ya da pisuar veya otobüs bileti gibi atılacak malzemelerden heykeller yapıyordu. Dadaizm popülerlik kazandıkça, sanatçılar da çağdaş toplumun çalkantılarını yansıtmak için, köklü kalıpları parçalayarak ve onları şaşırtıcı şekillerde yeniden düzenleyerek kolaj ve asamblajı giderek daha fazla kullanmaya başladılar.
Sürrealizm Her Zaman İçe Dönüktür
Buna karşın sürrealizm tamamen farklı bir siyasi bağlamdan doğmuştur. Savaş sonrası Avrupa'sında Sigmund Freud ve Carl Jung gibi düşünürlerin öncülük ettiği psikanaliz ve kendi kendini inceleme gibi içe dönük, terapötik yöntemlerin popülaritesinde bir artış görüldü. Sonuç olarak Sürrealistler, dış dünyaya sert tepkiler vermek yerine insan zihnini daha iyi tanımak için bir dizi düşünce deneyi yaparak kendi iç dünyalarını keşfettiler.
Joan Miró ve Jean Cocteau gibi diğerleri ise "otomatik" çizim ve yazı denemeleri yapmış, önceden düşünmeden üretmiş ve bilinçaltlarının kontrolü ele almasına izin vermişlerdir.
İki Akım da İmgeleri Farklı Formlarda Düşündü
Kolaj ve asamblaj gibi teknikler aracılığıyla parçalanmış ya da birbirinden kopuk imgelerin kullanılması Dadaizm ve Sürrealizm arasında ortak bir bağdır. Bununla birlikte, ikisi arasında önemli bir ayrım vardır. Kurt Schwitters ve Hannah Hoch'un kolajları, Dadaistlerin gündelik nesneleri alıp saçmalıklarını ve önemsiz olduklarını göstermek için parçaladıkları örneklerdir. Buna karşılık Sürrealistler, gerçeküstü yeni bir dünya yaratmak için kitap sayfaları, eski bebekler ve buluntu eserler gibi sıradan malzemeleri yeniden düzenleyip yeniden hayal ettiler. Bunu, sıradan nesnelerin altında yatan sembolik anlamlara dikkat çekmek için yaptılar.
