Antarktika ve Güney Kutbu nasıl keşfedildi? 1773'te Kaptan James Cook, Güney Kutup Dairesi'ni geçtiği bilinen ilk denizci oldu ve Antarktika ilk kez 1820'de görüldü. Antarktika'yı gören ilk kişinin kim olduğu aslında kesin değil: Ocak ayı sonunda Antarktika'ya yapılan Rus seferinde Thaddeus von Bellingshausen "aşırı yüksek bir buz kıyısı" gördüğünü açıkladı. Yaklaşık aynı zamanda Kraliyet Donanması subayı Edward Bransfield bir İngiliz haritalama seferinde 'karla kaplı yüksek dağlar' gördüğünü kaydetti. Kaptan Cook 50 yıl önceki seferinde hiç kara görmemişti.
Güney Kutbu'na yolculuk
1823'e gelindiğinde Kaptan James Weddell dünyada en güneye giden ve Antarktika'ya en çok yaklaşan kaşif oldu. Weddell Denizi ve dünyada en güneyde yaşayan kara memelisi Weddell foku onun adını taşır. Cook ve Bellingshausen'den sonra Kaptan John Biscoe 1831-32'de Antarktika'nın çevresini dolaşan üçüncü kişi oldu. Gezisinde kıtanın yeni bölgelerini keşfetti.
İngiliz Deniz Subayı James Clark Ross 1839-41'de Erebus ve Terror gemileriyle Antarktika'ya yola çıktı. Keşfettiği Ross Denizi ve Ross Buz Sığlığı'na adını verdi. Amundsen ve Scott 1911'de Güney Kutbu'na sefere çıkarken bu noktaları kullanacaktı.
1898-99'da Adrien de Gerlache komutasındaki Belçika gemisi Belgica bir yıl boyunca Antarktika buzunda mahsur kaldı ve Antarktika'da kış geçiren ilk gemi oldu. Sonraları Güney Kutbu'na ulaşan ilk kişi olacak Norveçli kaşif Roald Amundsen de gemideki mürettebattandı. Norveçli Carsten Borchgrevink 1899'da Antarktika'ya bir İngiliz seferi düzenledi ve Antarktika anakarasında kış geçiren ve kıtada köpekli kızak kullanan ilk kişi oldu.
Kaptan Robert Falcon Scott özel yapım Discovery gemisiyle 1901-1904'te Antarktika'ya ilk seferini düzenledi. Scott, Ernest Shackleton ve Edward Wilson Güney Kutbu'na 660 km yaklaştılar ancak 1902'de dönmek zorunda kaldılar. Discovery'ye döndüklerinde uzun sakal, kirli saç, şişmiş dudak, solgun ten ve kanlı gözlerle neredeyse tanınamadılar.
Ernest Shackleton, 1907-1909 yılları arasında Nimrod (Nemrut) gemisiyle yeni bir İngiliz Antarktika Seferi başlattı. Ocak 1909'da Shackleton, Frank Wild, Eric Marshall ve Jameson Adams Güney Kutbu'na 156 km kadar yaklaştı ancak dönüşte ölümle yüzleştiler. Herkes öldüklerini sanarken Mart'ta gemiye ulaştılar.
Hem Robert Falcon Scott hem Roald Amundsen 1910'da Güney Kutbu'na ulaşmak için Antarktika'ya ayrı olarak yola çıktı. İkili birbirinden iki ay arayla yolculuğa başlamıştı. Amundsen başta Kuzey Kutbu'na gidecekti ancak iki Amerikalının bölgeyi keşfettiği haberi geldi. Önce yelken açtı ve ekibine Güney Kutbu'na gideceklerini sonradan söyledi.
Amundsen bir Güney Kutbu yarışının içinde olduğunu Avustralya'dayken kardeşinden aldığı telgrafla öğrenecekti. Ekim 1911'de beş adam, dört kızak ve 52 köpekle derhal Güney Kutbu yoluna devam etti. Önceden hazırlanmış erzak depolarına varılacaktı ancak yol boyunca köpekleri öldürüp yemek zorunda kaldılar. Güney Kutbu'na vardıklarında 52 köpekten 17'si kalmıştı ve dönüşte sayı 12'ydi.
Kasım 1911'de ise Scott yola çıktı. Amaç önce kutba Mançurya midillisi, Sibirya köpeği ve traktörle malzeme taşımaktı. Ardından yalnız insan gücü kullanılarak Güney Kutbu'na ulaşılacaktı. Ancak aksilikler ve arızalar planı yavaşlattı.
Güney Kutbu'na ulaşan ilk kişi
15 Aralık 1911'de saat 15.00'te Roald Amundsen, Güney Kutbu'na ulaşan ilk kişi oldu. Ekipteki beş adam Amundsen, Helmer Hanssen, Olav Bjaaland, Sverre Hassel ve Oscar Wisting'di. 5'li ilerlerken geride Scott'a bazı mesajlar ve yedek ekipmanlar bıraktılar. Tüm ekip 99 günde 2500 km'den fazla yol giderek 26 Ocak'ta kampa döndü.
Scott ve ekibi Güney Kutbu'na Ocak 1912'de ulaştı ve karşılaştıkları şey Amundsen'in çadırı oldu. Geçildiklerini anladılar ve her şeyi boşa yapmış hissettiler. Hemen ertesi gün dönüş yolculuğuna çıktılar ancak Scott yolculuktan emin değildi. Ekipten Astsubay Edgar Evans Şubat'ta baygınlık geçirerek çadırında ölür. Scott günlüğünde Mart'ta Kaptan Lawrence Oates'in de öldüğünü yazdı. Oates çadırından çıkarken "Biraz dışarı çıkıyorum ve gecikebilirim" demişti ve cesedi bulunamadı. Mart'ın sonunda artık 3 kişiydiler ve giderek zayıflamışlardı. Scott günlüğüne şöyle yazdı,
"Yaşasaydık, arkadaşlarımın iradesi, dayanıklılığı ve cesaretine dair her İngilizin kalbini canlandıracak anlatacak bir öyküm olurdu. Bu kaba notlar ve ölü bedenlerimiz öyküyü anlatmalıdır. Bunu sonuna dek sürdüreceğiz, ama elbette giderek zayıflıyoruz ve son çok uzak olamaz. Biraz hayal kırıklığı gibi görünüyor ama daha fazlasını yazabileceğimi sanmıyorum. Tanrı'nın rızası için insanlarımıza sahip çıkın."
Cesetleri yedi ay sonra bulundu.
Antarktika'yı denizden geçmek
İki yıllık bir Antarktika keşif gezisine çıkan Avustralyalı kaşif Douglas Mawson Şubat 1912'de ülkesine döndü. Antarktika'da kızakla yol alırken iki arkadaşı Belgrave Ninnis ve Xavier Mertz'i kaybetmiş ve 160 km'den fazla yürümek zorunda kalmıştı. Kampa döndüğünde gemisi birkaç saat önce ayrılmıştı. Mawson yardım gelene dek altı kişiyle 12 ay boyunca Antarktika'da mahsur kaldı.
Ağustos 1914'te Ernest Shackleton Antarktika'yı Güney Kutbu üzerinden deniz boyunca aşan ilk kişi olmak için yola çıktı. Ancak Ocak 1915'te Endurance gemisiyle Weddell Denizi'nin buzunda sıkışıp kaldı. Shackleton gemide kışı geçirirse buzun eriyeceğini umdu. Ancak tam 9 ay geçti ve buzlar gemiyi sıkıştırıyordu. Mürettebat sonunda gemiyi terk etmek zorunda kaldı. 28 adam donmuş denizde mahsur durumdaydı. Buzlu denizde fazla kalamayan grup cankurtaran sandallarını kullanarak en yakın 160 km ötedeki Fil Adası'na yol aldılar ve 17 Nisan'da ulaştılar.
24 Nisan 1916'da Shackleton ve beş adam cankurtaran sandalıyla 1300 km ötedeki Güney Georgia balina avcılığı istasyonuna ulaşmayı düşündü. Kalanlar ise tekneleri barınağa dönüştürerek Fil Adası'nda bekledi. Shackleton ve arkadaşları 17 gün sonra bölgeye vardı ancak adanın ıssız tarafında durmak zorunda kalırlar. Adanın haritası yoktu ve grup uyumadan günlerce yürüdü. Ta ki 20 Mayıs'ta balina avlama istasyonuna ulaştılar. Fil Adası'ndakilere dönmeleri 1 aydan uzun sürdü ancak 28 kişiden kimse ölmedi.
1914-17 arasında Shackleton'ın Antarktika'nın diğer tarafında Ross Denizi'nde görevli 3 adamı da büyük sorunlar yaşıyordu. Antarktika boyunca ikmal depoları kurmakla görevliydiler ancak gemilerini kaybetmişlerdi. Grup yine de yoluna buz üstünde devam etti ve 2182 km boyunca depolar kurdular. Depolar elbette hiç bir zaman kullanılmadı ve adamlara Ocak 1917'de ulaşıldığında üçü de ölmüştü.
Ernest Shackleton 1922'de Quest gemisiyle Antarktika'ya yaptığı bir seferde kalp krizinden öldü.
Diğer Antarktika ilkleri
Kasım 1929'da sefer lideri Richard Byrd, pilot Bernt Balchen, yardımcı pilot Harold June ve radyo operatörü Ashley McKinley Güney Kutbu üzerinde uçan ilk insanlar oldular. Şubat 1935'te Danimarkalı Norveçli kaşif Caroline Mikkelsen Antarktika'ya ayak basan ilk kadın oldu.
Aralık 1943'te İngiltere 2. Dünya Savaşı sürerken gizli Tabarin Operasyonu adlı ile Antarktika'da kalıcı üsler kurdu. Üsler daha sonra bilimsel araştırmalara verildi.
Mart 1958'de Vivian Fuchs liderliğindeki bir ekip 99 günde 3472 km yol alarak Antarktika kıtasını geçen ilk kişi oldu. Everest Dağı'na tırmanan ilk insan olan Edmund Hillary görevde yer aldı ve ekip için Güney Kutbu'na dek erzak yerleştirdi. Bu süreçte üçüncü grubun da Güney Kutbu'na erişmesine yardım etti ve bunu araçlarla yapan ilk kişiler oldular.
Haziran 1961'de Antarktika Antlaşması adında Antarktika'nın nasıl korunacağı ve yönetileceğini belirleyen uluslararası bir anlaşma yayımlandı. 12 ülke imzaladı: Arjantin, Avustralya, Belçika, Şili, Fransa, Japonya, Yeni Zelanda, Norveç, Güney Afrika, Sovyetler Birliği, Birleşik Krallık ve ABD. 1959'da Antarktika'yı kendini barışa ve bilime adamış insanların doğal çalışma alanı yapan bir antlaşma imzalanmıştı.
1992-1993'te Ranulph Fiennes ve Dr. Mike Stroud Antarktika kıtasını 97 günde desteksiz, yardımsız veya ek malzeme olmadan geçen ilk insanlar oldular.
