Augustus, Roma'nın ilk ve en ünlü imparatoruydu. Kanlı iç savaşlara son verdi ve imparatorluğuna barış ve refah getirdi. Daha çok Augustus olarak bilinen Octavius, dünya tarihinin en önemli isimlerinden biridir. Şöhretini ise fazlasıyla hak ediyor. Augustus, Roma Cumhuriyeti'ni parçalayan onlarca yıllık kanlı çatışmaya son verdi.
Octavianus (Octavius) Kimdir?
Octavius, Octavian veya Octavianus, Augustus adını alarak ilk Roma imparatoru oldu. Augustus olarak ordudan ekonomiye kadar Roma'nın gücünü ve etkisini artıran ve imparatorluk topraklarını neredeyse ikiye katlayan sayısız reform yaptı. Yeni sınırlar, yalnızca imparatora sadık profesyonel bir daimi ordu tarafından korunurken, Augustus'un kendi yarattığı Praetorian Muhafızları, hükümdarı ve imparatorluk ailesini güvende tutuyordu. Augustus'un kapsamlı yapılanma programı, eyaletlerin yanı sıra Roma şehrini de yeniden şekillendirdi. İmparatorun çabaları sayesinde, Roma, antik dünyanın süper gücü olma yolunda yaklaşık 200 yıllık göreceli barış ve istikrar (Bkz: Pax Romana) yaşadı.
Octavius'un büyük amcası ve üvey babası Jül Sezar
Jül Sezar'ın tek meşru kızı Julia doğum sırasında öldükten sonra, büyük general ve devlet adamı çok arzu ettiği varisini başka yerlerde aramak zorunda kaldı. Büyük yeğeni ideal aday olduğunu kanıtladı. MÖ 63'te doğan Gaius Octavius, erken yaşamının çoğunu ünlü akrabasından uzakta geçirdi, Sezar ise Galya'yı fethetmekle meşguldü. Çocuğun koruyucu annesi Sezar'la sefere katılmasına izin vermedi. Ancak sonunda yol verdi ve MÖ 46'da Octavius nihayet ünlü akrabasıyla buluşmak için İtalya'dan ayrıldı. O sırada Sezar İspanya'daydı ve Büyük Pompey'e karşı savaş yürütüyordu.
Ancak, İspanya yolunda, Octavius düşman topraklarında bir gemi kazası geçirdi. Genç adam (17 yaşındaydı) yine de tehlikeli araziyi geçti ve Sezar'ın kampına ulaştı. Eylemi, Octavius'u siyasi kariyeri için yetiştirmeye başlayan büyük amcasını etkiledi. Ardından, MÖ 44'te, Sezar'ın öldürüldüğü haberi Octavius'a Apollonia'da (günümüz Arnavutluk) askeri eğitim verilirken ulaştı. Güvenliği ve geleceği için endişelenerek Roma'ya koştu. Octavius'un Sezar'ın onu evlat edindiğini ve tek varisi ilan ettiğini anlayınca şaşkınlığı ancak hayal edilebilirdi. Octavius evlat edinildiğinde Gaius Jül Sezar adını aldı ama biz onu Octavius olarak biliyoruz.
Octavius'tan Augustus'a
Octavius'un evlat edinilmesi acı bir güç mücadelesini ateşledi. Sezar'ın katillerine karşı bir intikam girişimi olarak başlayan şey, Octavius ve Marcus Antonius (Mark Antony) arasında kanlı bir iç savaşa dönüştü. MÖ 31'de Aktium Muharebesi'ndeki zafer, Octavius'u Roma dünyasının tek hükümdarı haline getirdi. Kısa süre sonra Cumhuriyet artık ortadan kalktı, yerini yeni bir yönetim biçimi aldı: Roma imparatorluğu. 27 yılında Senato Octavius'a Princeps ("ilk vatandaş") ve Augustus ("şanlı kişi") unvanlarını verdi. Yine de Augustus ilk Roma imparatoru olurken gösteriş yapmamaya özen gösterdi.
Son krallarının görevden alınmasından bu yana, Romalılar mutlakiyetçi yönetime karşı isteksizlik içindeydiler. Augustus gerçeğin çok iyi farkındaydı. Bu yüzden kendini isteksiz bir hükümdar, kendi iyiliği için güç aramayan bir adam olarak göstermek için elinden geleni yaptı. Augustus kendisinden asla monarşik terimlerle bahsetmedi ve nispeten mütevazı semtlerde yaşadı (halefleriyle tam tezat oluşturuyor).
Yine de imparatorlukta mutlak güce sahipti. İmparator unvanı, cumhuriyet döneminde kişiye bir askeri birlik (veya birkaç birim) üzerinde komuta yetkisi veren imperium unvanından gelir. Cumhuriyet'in ortadan kalkmasıyla Augustus, imparatora tüm imparatorluk ordusu üzerinde tekel veren imperium maius'un artık tek sahibiydi. Lejyonları komuta eden devleti kontrol eder. Augustus'tan itibaren imparator unvanı Roma hükümdarlarının unvanı oldu.
İki arkadaş bir imparatorluk kuruyor
Augustus ilk Roma imparatoruydu, ancak imparatorluğu başka bir önemli adam olmadan var olamazdı. Marcus Agrippa, Augustus'un yakın arkadaşı ve imparatorluk ailesinin gelecekteki üyesiydi. Aynı zamanda general, amiral, devlet adamı, mühendis ve mimardı. En önemlisi, Sezar'ın suikastını takip eden kaotik dönemde Agrippa sadık kalmıştı. Kısacası Agrippa, Augustus'un bir imparatorluk kurmaya yardım etmesi için ihtiyaç duyduğu kişiydi.
Agrippa, ordunun desteğini toplamada etkili oldu ve Octavius için iç savaşı kazanmada hayati rol oynadı. Ayrıca senatoyu Octavius'a imparatorluk unvanı olan Augustus'u vermeye ikna etti. Ardından, Senato'yu Augustus'a sınır eyaletlerinin kontrolünü ve daha da önemlisi bölgedeki orduların komutasını vermeye ikna etti. Marcus Agrippa, imparatorun iddialı yapılanma programını denetledi ve "tuğla şehri" Roma'yı "mermer şehre" dönüştürdü.
Agrippa tüm bunları yaparken asla ilgi odağı, güç ya da zenginlik peşinde koşmadı. Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, Augustus en üstün gücü eline alırken arkadaşını ödüllendirdi. Marcus Agrippa, imparatordan sonra Roma'nın en güçlü ikinci adamı oldu. Agrippa, Augustus'un tek kızı Julia ile evlendiğinde, imparatorluk ailesiyle de tanıştı. İmparatorun başka çocuğu olmadığı için, Agrippa'nın üç oğlu muhtemel varislerdi ancak erken ölümleri Augustus'u plan değiştirmeye zorladı. Agrippa'nın küçük kızı -Agrippina- hem oğlu Caligula hem de torunu Neron, Roma imparatorları olarak Julio-Claudian hanedanının kurulmasında araçsal rol oynadılar. Agrippa'nın ölümünden sonra Augustus, en iyi arkadaşına son bir onur verdi ve Agrippa'nın cesedini kendi mozolesine yerleştirdi.
Julia, tek çocuk ve sorun çıkarıyor
İmparator Augustus üç kez evli olmasına rağmen sadece bir biyolojik çocuğu vardı, kızı Julia. Doğumundan itibaren Julia'nın hayatı karmaşıktı. Annesi Scribonia'dan alınmıştı ve Octavius'un üçüncü karısı Livia ile birlikte yaşamaya gönderilmişti. Livia'nın vesayeti altında, Julia'nın sosyal hayatı sıkı kontrol edildi. Sadece babasının kişisel olarak incelediği insanlarla konuşabilirdi. Ancak görünenin aksine Octavius kızını seviyordu ve acımasız önlemler onun eşsiz konumunun sonucuydu. Roma'nın en etkili isimlerinden birinin tek çocuğu olan Julia, kritik bir hedefti. Ne de olsa Augustus'a meşru varis sağlayabilecek tek kişi oydu; ilk Roma imparatoru olduktan sonra daha da önemli olan bir gerçekti.
Julia, ittifaklar kurmada güçlü bir araçtı. İlk kocası, Augustus'un en iyi arkadaşı Agrippa'dan başkası değildi. Julia, kocasından 25 yaş küçüktü, ama evlilik mutluydu. Beş çocuk üretti. Ne yazık ki, üç oğlu da çok genç öldü. Agrippa'nın MÖ 12'deki ani ölümünden sonra Augustus, Julia'yı üvey oğlu ve varisi tayin ettiği Tiberius ile evlendirdi. Mutsuz bir evliliğe yakalanan Julia, diğer erkeklerle ilişkiler kurdu.
Skandal ilişkileri Augustus'u zor durumda bıraktı. Aile değerlerini önemseyen imparator, rastgele davranan bir kıza sahip olmayı göze alamazdı. İdam edilmek yerine (zina cezalarından biri), Julia Tiren Denizi'ndeki küçük bir adaya hapsedildi. Augustus daha sonra cezasını hafifleterek Julia'yı anakaraya gönderdi. Ancak kızını günahlarından dolayı asla affetmedi. Başkentten reddedilen ve yasaklanan Julia, ölümüne kadar villasında oyalandı. Augustus'un özel emirlerine göre, kızının aile mozolesine gömülmesi reddedildi.
Augustus'un ciddi bir varis problemi vardı
Üvey babası Jül Sezar gibi Augustus'un da kendi oğlu yoktu. Roma toplumunda sadece erkekler aile servetini miras alabilirdi. Sadece bir kızı olan imparator halef bulmaya çok zaman ve enerji harcadı. Augustus'un ilk tercihi, MÖ 25'te Julia ile evlendirilen yeğeni Marcellus'tu. Ancak, Marcellus kısa süre sonra hastalandı ve birkaç yıl sonra, sadece 21 yaşında öldü. Julia'nın Augustus'un arkadaşı Marcus Agrippa (karısından 25 yaş büyük) ile birleşmesi çok ihtiyaç duyulan varisleri üretti. Ne yazık ki Augustus, oğulları birer birer ölürken sadece durup izleyebildi. Önce 23 yaşındaki Gaius Ermenistan seferi sırasında öldü, ardından Galya'da kaldığı süre boyunca hastalığa yakalanan 19 yaşındaki Lucius öldü. Olası son varis Agrippa'nın üçüncü oğlu Postumus Agrippa'ydı. Ancak çocuğun şiddetli doğası imparatoru soyunun o son temsilcisini sürgüne göndermeye zorladı.
Augustus kendini zor bir durumda buldu. Ömrünün sonuna yaklaşırken 71 yaşındaki imparatorun umutsuzca meşru bir halefe ihtiyacı vardı. Başarısız olursa, yeni doğan imparatorluğu çökebilir ve Roma'yı başka bir iç savaşa sürükleyebilirdi. Tiberius Claudius, Augustus'un son umuduydu. Livia'nın ilk evliliğinden olan oğlu Tiberius başarılı bir generaldi. Aynı derecede başarılı (ama zamanından önce ölmüş) biraderi Drusus ile birlikte, Ren ve Tuna sınırında askeri zaferler kazandı. Yine de münzevi Tiberius morlara bürünmeye isteksizdi. Ancak başka seçeneği yoktu. Augustus, onu varisi ilan etmeden önce, Tiberius'u sevgili karısından boşanmaya ve onun yerine Julia ile evlenmeye zorladı. Sevgisiz evlilik uzun sürmeyecek ve taht yeni imparator için ağır bir yük olacaktı. Ama Augustus umursamadı. İlk Roma imparatoru MS 14'te mirasının güvende olduğunu bilerek öldü.
Bildirildiğine göre ünlü son sözleri şöyleydi: "Rolümü iyi oynadım mı? O zaman ben çıkarken alkışlayın."
