Avrupa'nın En Eski Savaş Alanı: Bronz Çağında Kıtada Organize Ordularla Bölgeler Arası Çatışmanın İlk Kanıtı

Almanya'nın Mecklenburg-Batı Pomeranya eyaletindeki Tollense Vadisi'nde bulunan Bronz Çağı ok uçlarının analizi, bazılarının yerel olarak üretilmediğini ortaya koydu. Bu bulgu, Avrupa'da büyük ölçekli bölgeler arası bir çatışmanın en eski kanıtını gün ışığına çıkarmış ve “Avrupa'nın en eski savaşı” olarak kabul edilen bu savaşa güneyden bir ordunun katıldığını göstermiştir.

Weltzin 20'de (Kuzey) bulunan delikli bronz ok uçlu
Weltzin 20'de (Kuzey) bulunan delikli bronz ok uçlu kafatası (yaklaşık 35 mm). Ok ucunun çarpma nedeniyle aldığı hasara dikkat edin. Görsel: Volker Minkus

Tollense Vadisi, MÖ 1250 civarında meydana gelen büyük bir çatışmanın yaşandığı yer olarak bilinmektedir. 150'yi aşan sayıda bulunan insan kalıntısı, bu savaşa 2.000'den fazla kişinin katıldığını göstermektedir ki bu rakam Kuzey Avrupa'da Bronz Çağı için eşi benzeri görülmemiş bir rakamdır. Bu alanın ilk kez 2011 yılında bir savaş alanı olduğu öne sürülmüş ve o tarihten bu yana Avrupa'nın bilinen en eski savaş alanı olarak anılmaktadır; zira bu savaştan önce bu büyüklükte başka bir çatışma keşfedilmemiştir.

Ancak keşfin önemine rağmen, yakın zamana kadar bu savaşa katılanlar hakkında çok az şey biliniyordu: Orada savaşan ve ölen insanlar kimlerdi ve nereden gelmişlerdi? Bu sorulara yanıt bulmak amacıyla, çeşitli Alman kurumlarından bir grup araştırmacı vadide bulunan bronz ve çakmaktaşı ok uçlarını Avrupa'nın diğer bölgelerinden 4.000'den fazla çağdaş örnekle karşılaştırdı.

Tollense Vadisi'nden ok uçları.
Tollense Vadisi'nden ok uçları. Görsel: Leif Inselmann / Joachim Krüger / LAKD M-V / Sabine Suhr / Jana Dräger

Çalışmanın başyazarı ve Göttingen Üniversitesi Tarih Öncesi ve Protohistorik Arkeoloji Semineri'nin eski üyesi Leif Inselmann'a göre ok uçları bir tür reddedilemez kanıt. Tıpkı bir suç soruşturmasında cinayet silahının suçlu hakkında ipuçları vermesi gibi, ok uçları da bize Tollense Vadisi Muharebesi'ndeki savaşçılar ve nereden geldikleri hakkında fikir veriyor.

Alanda bulunan ok uçlarının çoğu Mecklenburg-Batı Pomeranya bölgesinde zaman zaman rastlanan türde olup, savaştaki muhariplerin çoğunun yerel halktan olduğunu düşündürmektedir. Bununla birlikte, düz ya da eşkenar dörtgen tabanlı, tek taraflı dikenli ya da yuva yerine sivri uçlu olanlar gibi, günümüz Bavyera ve Moravya'sı gibi Avrupa'nın güney bölgelerinde daha yaygın olan başka ok uçları da tespit edilmiştir. Bu ok uçları Tollense bölgesindeki yerel mezarlarda bulunmamıştır, bu da bunların yerel halk tarafından ticaret yoluyla edinilmediğini ve savaşta kullanılmadığını göstermektedir.

Bu keşif, Tollense Vadisi Muharebesi'ndeki savaşçıların en azından bir kısmının yerel halktan olmadığını, güneyden gelen savaşçıların ya da muhtemelen o bölgeden gelen bir ordunun savaşa katıldığını göstermektedir. Güney Almanya'daki bazı çağdaş sit alanlarında da büyük miktarlarda bronz ok uçları bulunmuştur; bu da MÖ 13. yüzyılın Avrupa tarihöncesinde silahlı çatışmaların yaygın olarak arttığı bir dönem olduğunu göstermektedir.

Güneyden gelen oklardan biri.
Güneyden gelen oklardan biri. Görsel: Antiquity

Daha da önemlisi, Avrupa'da bölgeler arası bir çatışmanın en erken örneği olan bu olay, bu dönemde organize şiddetin ölçeğinde ve profesyonelleşmesinde bir artış olduğunu göstermektedir. Tollense Vadisi'ndeki çatışmanın büyük bir değişim döneminde meydana gelmesi, bu şiddetli çatışmaların nasıl organize edildiğine dair soruları gündeme getirmektedir.

Şu anda Berlin Hür Üniversitesi'nde çalışan Inselmann'a göre bu durum, bu şiddetli çatışmaların örgütlenmesiyle ilgili soruları da beraberinde getiriyor. Bronz Çağı savaşçıları bir kabile koalisyonu içinde mi örgütlenmişlerdi, karizmatik bir liderin, bir tür "savaş lordunun" kişisel muhafızları ya da paralı askerleri olarak mı hareket ediyorlardı, yoksa erken bir krallığın ordusu muydular?

Kanıtlar, Bronz Çağı Avrupa'sındaki çatışmaların yalnızca daha önce düşünülenden daha yaygın olmakla kalmayıp, aynı zamanda farklı bölgelerden gelen savaşçıları da içerdiğini ve bu dönem için daha önce hayal edilenden çok daha büyük bir askeri karmaşıklık ve organizasyon derecesini ortaya koyduğunu göstermektedir. Tollense Vadisi Muharebesi sadece yerel bir çatışma değil, bölgeler arası savaşların 3.000 yıldan daha uzun bir süre önce Avrupa gerçekliğinin bir parçası olduğunun göstergesidir.