23 Ağustos 1989'da Molotov-Ribbentrop Antlaşması (Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı)'nın üzerinden 50 yıl geçtikten sonra yaklaşık iki milyon kişi Baltık ülkelerinin işgaline karşı barışçıl bir gösteri düzenledi. Dünyaya sadece bağımsızlık özlemlerini değil, aynı zamanda üç Baltık Devletinin halklarını birbirine bağlayan birlikteliği de göstermek istediler ve 690 kilometre boyunca uzanan bir insan zinciri oluşturdular.
II. Dünya Savaşı sırasında, 23 Ağustos 1939'da, belgede imzası bulunan Alman ve Rus dışişleri bakanları Vyaçeslav Molotov ve Joachim von Ribbentrop'un adlarını taşıyan Molotov-Ribbentrop Saldırmazlık Paktı imzalandı. Bu pakt sayesinde ikili, Doğu Avrupa ve Baltık ülkelerini Alman ve Sovyet etkinlik bölgelerine ayırdı.
Perestroyka (Yeniden Yapılanma) programı hükümet tarafından uygulamaya konuldukça protestolar daha yüksek sesle ve daha yaygın hale geldi. Sovyetlerin insan hakları ihlallerini kınayan protestolar 1986 yılında Los Angeles, New York, Londra, Ottawa ve Washington dahil olmak üzere dünyanın birçok büyük şehrinde düzenlendi.
Yapılan pakt nedeniyle Sovyetler Birliği'nin Baltık ülkeleri üzerindeki etkisi 1980'lerin sonuna kadar devam etti. Bunun da ötesinde, Sovyetler Birliği üç ülkenin gönüllü olarak SSCB'ye katıldığını kesin bir dille ifade ediyordu. Üç ülkenin halkı anlaşmanın üzerindeki sır perdesinin kaldırılmasını talep etti ve anlaşmanın imzalanmasından elli yıl sonra Baltık bölgesi için bağımsızlık istedi.
Sovyetler ve Baltık ülkeleri birbirlerine karşı daha da düşmanca davranmaya başlamışlardı. İki milyondan fazla Litvanyalı Kızıl Ordu'nun ülkeyi terk etmesini istediklerini ifade eden bir dilekçe imzaladı. Sovyetler göstericilerin şiddetle karşılık vermesinden endişe ediyordu ancak Romanya ve Doğu Almanya liderleri Nicolae Ceausescu ve Erich Honecker gerekirse askeri destek vereceklerini açıkladılar.
Baltık Yolu (Baltık Zinciri)
Kimse 23 Ağustos 1989 insan zinciri girişiminin kim ya da ne tarafından başlatıldığını bilmiyor. Yaklaşık 2 milyon kişi akşam saat 7'de birbiriyle tokalaşmaya başladı ve Estonya, Letonya ve Litvanya'nın üç başkenti Tallinn, Riga ve Vilnius'u birbirine bağlayan bir zincir oluşturdu.
Etkinliğin planlayıcıları titizlikle bir harita oluşturarak aralıksız bir zincir oluşturdular. Hatta bazı işletmeler personelin seyahat masraflarını karşıladı ve onlara gitmeleri için bir gün izin verdi. Estonya'da ulusal tatil vardı ve herkes evine erken gidebildi. Etkinlik radyo programları aracılığıyla tanıtıldı.
Anlaşmanın insan haklarını ihlal ettiği tespit edildiğinden, kampanyacılar Avrupa Birliği'ne gönderilmek üzere bir dilekçe oluşturdu. Reuters'e göre insan zinciri 1,000,000 Letonyalı, 500,000 Litvanyalı ve 700,000 Estonyalıyı içeriyordu. Gösterilere Berlin, Moskova, Leningrad, Toronto ve Tiflis de dahil olmak üzere dünyanın dört bir yanında katılım oldu.
Baltık Devletleri için "Özgürlük Zinciri" ya da "Baltık Zinciri" hareketi, Sovyet işgaline karşı verdikleri mücadelenin en önemli adımıydı. Baltık bağımsızlığı için en önemli hamlelerden biri, itirazın yapılmasının ardından Sovyetler Birliği'nin paktın varlığını kabul etmesi ve anayasaya aykırı olduğunu ilan etmesiyle gerçekleşti.
Üç devlete verilen uluslararası destek ve gösterdikleri dayanışma, diğer ülkelerde yeni demokratik girişimleri teşvik etti ve Almanya'nın yeniden birleşmesi için gereken ortamı sağladı. Özgürlük Zinciri belgeleri 2009 yılında UNESCO Dünya Belleği Kaydı'na eklenmiştir.
